Devingen Mizansenden Huzursuz Kameraya: Yeşilçam’da Zum

Yıl 2015, Sayı: 23, 9 - 25, 15.06.2015

Çağrı İnceoğlu

https://doi.org/10.31123/akil.436580

Cited By: 1

Öz

Zum mercek ile yapılan optik bir etki olan zum hareketi Yirminci Yüzyılın ilk yarısında ortaya

çıkmış olmasına karşın, gelişimini ve yaygın kullanımını İkinci Dünya Savaşı sonrası televizyon

yayıncılığının gelişmesiyle kazanmıştır. Zum hareketi zamanla sinemada da kullanım alanı

bulmuştur. Batı sinemasında 1950’ler ve 1960’lardan itibaren özellikle bağımsız sinemacılar

tarafından tercih edilmeye başlanmış estetik ve pratik bir araç olarak zumun sinemadaki yeri

tartışmalara konu olmuştur. Türk sinemasında 1960’lı yıllarda belirmeye başlayan zum, hızla

yaygınlaşarak gittikçe daha fazla sayıda filmde ve yoğun olarak yer almıştır. Bu yazıda, bir biçem

aracı olarak zumun söz konusu yıllarda Yeşilçam filmlerindeki işlev ve özellikleri ile film dilinde

yarattığı etki incelenmiştir. Zumun söz konusu filmlerde kullanımının mizansende önemli bir etki

yarattığı görülmüştür. Bu etki zum içermeyen filmlerdeki mizansen özellikleri ile karşılaştırılarak

film estetiğindeki değişim tartışılmıştır. Yazıda, ayrıca zum merceğin gelişimi ile zum hareketinin

sinemaya girişi ele alınmış; hareketin özü ve kullanımına dair günümüze değin yapılan eleştirel

ve kuramsal tartışmalara değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

biçem, mizansen, sinema, Türk Sineması, zum

Kaynakça

• Atam, Zahit(2011).Yakın Plan YeniTürkiye Sineması. İstanbul: Cadde.
• Back, Frank G. (1947).“The Physical Properties and the Practical Applications of the Zoomar Lens”. Journal of
• Society of Motion Picture and Television Engineers. 49(1): 57-64.
• Back, Frank G. ve Herbert, Lowen (1955).“Varifocal Lens Systemfor Motion Picture And Television Cameras”. U.S. Patent No. 2718817 A.Washington, DC: U.S. Patent and Trademark Office.
• Belton, John (1980).“The Bionic Eye: Zoom Esthetics”.Cineaste. 11(1): 20-27.
• Bonitzer, Pascal (2011). Kör Alan ve Dekadrajlar. Çev., İzzet Yasar. İstanbul: Metis.
• Bordwell, David (1997). On The History of Film Style.US: Harvard University.
• Brown,Blain (2012).Cinematography: Theory and Practice. Imagemaking for Cinematographers, Directors &Videographers. Oxford: FocalPress.
• Gibbs, John (2011). “Thecry of the owl: investigating decision - making in a contemporary feature film”. Movie: a Journal of Film Criticism. (3): 80-93.
• Hall, Nick (2012).The Development and Use of the Zoom Lens in American Film and Television: 1946-1974. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Exeter: University of Exeter.
• Hall, Nick (2013).“Closer to the Action: Post War American Television and the Zoom Shot”.Television Aesthetics and Style.StevenPeacock, & JasonJacobs (der.) içinde. London: Bloomsbury. 277-287.
• Hall, Nick (t.y.).“Pierre Angenieux and The10: 1ZoomRevolution” http://www.zoomlenshistory.org.uk/whoinvented- the-zoom-lens/pierre-angenieux/.10.08.2014.
• Hall, Nick (t.y.).“Who Invented The Zoom Lens?”.http://www.zoomlenshistory.org.uk/who-invented-the-zoomlens/ 10.08.2014.
• Hayward, Susan (2000). Cinema Studies: Key Concepts. New York: Routledge.
• Kırel, Serpil (2005). Yeşilçam Öykü Sineması.İstanbul: Babil.
• Kingslake, Rudolph (1960). “The Development of The Zoom Lens”. Journal of the SMPTE. 69 (8): 534-544.
• Kingslake,Rudolph (1989). A History of thePhotographic Lens.San Diego: AcademicPress.
• Mascelli, Joseph V. (1998).The FiveC’s of Cinematography: Motion Picture Filming Techniques. Beverly Hills, CA: Silman-James.
• O’Brien, Adam (2012).“When a Film Remembers Its filming: The New Hollywood Zoom”. Journal of Media Practice. 13(3): 227-237.
• Özön,Nijat (1963).Sinema Terimleri Sözlüğü.Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Özön,Nijat (1995). “Üçüncü Boyut”.Karagöz’den Sinemaya: Türk Sineması ve Sorunları. Ankara: Kitle.
• Salt,Barry (1977).“Film Style and Technology in theForties”.Film Quarterly. 31(1): 46–57. doi:10.2307/1211826.
• Salt, Barry(1992). Film Style and Technology: History and Analysis. London: Starword.
• Sobchack,Vivian (1990).“The Active Eye: A Phenomenology of CinematicVision”.Quarterly Review of Film and Video. 12(3): 21-36.
• Vineyard,Jeremy (2010). Sinemada Çekim Teknikleri: Her Sinemacının Bilmesi Gereken Kamera Hareketleri. Çev. Gökhan Rızaoğlu. İstanbul: İstanbul Organizasyon.
• Wees, W. C. (1992).Light Moving in Time: Studies in the Visiual Aesthetics of Avant-Garde Film.Berkeley: University of California Press.
• Willemen, Paul (2013).“The Zoom in Popular Cinema: A Question of Performance”. Inter-Asia Cultural Studies. 14 (1): 104-109.doi: 10.1080/14649373.2013.746774.