“Come to Beşiktaş” İletişim Kampanyası: Mem Yaratımı ve Üreten Tüketicilik

Yıl 2019, Sayı: 31, 89 - 122, 30.06.2019

Bilgen Aydın Sevim

https://doi.org/10.31123/akil.534006

Öz

Mem (meme), dijital kültürdeki popüler
kavramlardan biridir. Görsel, işitsel ve sözel mesaj bombardımanı altındaki
kitleler için ambalajlanan memler dikkat ekonomisinin bir enstrümanı olarak
kullanılmaktadır. Yirmi birinci yüzyılda alıcının dikkatine sunulan enformasyon
bolluğu karşısında dikkat yeni bir ölçü birimi olarak tanımlanmakta ve iletişim
profesyonelleri dikkatin peşinden gitmektedir. YouTube,
Instagram, Facebook ve Twitter gibi aktif sosyal
ağ sitelerinde paylaşılan memlerin her biri,
kullanıcıların dikkatini yakalamak için rekabet etmektedir. Bu sayede önemsiz
veri statüsünden kurtulmaktadırlar. Spor, güçle ilgili memlerin
üretildiği rekabet alanlardan biridir. Özellikle futbol milyonlarca dolarlık
bir endüstri olarak güçlü mem üretimini harekete geçirir. Bu çalışmada,
Beşiktaş futbol takımı taraftarlarınca 2017 yılında başlatılan ve 1,2 milyar
kullanıcıya ulaşan “Come to Beşiktaş” (Beşiktaş’a gel) memlerinin doküman
analizi yapılmaktadır. Taraftarların bulduğu bir fikirle başlayıp Beşiktaş
yönetiminin ve iletişim profesyonellerinin katkısıyla bir iletişim kampanyasına
dönüştürülen bu mem yaratım süreci, Web 2.0 ortamında kullanıcı tarafından
üretilen içeriğin markalar üzerindeki etkisini gösterir. “Come to Beşiktaş”;
Facebook, Instagram, Twitter ve YouTube paylaşımlarından oluşan zengin bir mem
havuzu (mempleks) yaratmıştır. Bu
çalışmanın amacı; söz konusu kaynaklardan amaçlı örneklem yaklaşımıyla seçilen
memler aracılığıyla, taraftarın niçin üreten tüketici (prosumer) olarak konumlandırıldığını, iletişim tekniklerinin
kullanımını nasıl etkilediğini ve memlerin dijital platformda dikkati yakalamak
üzere nasıl cazip bir araca dönüştüğünü incelemektir. 

Anahtar Kelimeler

Mem, Üreten Tüketici, “Come to Beşiktaş”, Web 2.0, Kullanıcının Ürettiği İçerik

“Come to Beşiktaş” Communication Campaign: Meme Production and Prosuming

Öz

Meme, as a
popular concept in digital culture and an instrument for effective getting of
an attention, is often used for spreading audiovisual and verbal messages. The
21^st century is a century of knowledge and information, thus its
classification and presentation to a particular audience and receivers requires
(re)consideration of the meaning and conception of an attention. Consequently,
the research studies and different communication professionals more often
examine the relationship between an attention of receivers and the message.
This study aims to examine and put in the perspective different memes that are
shared actively on social networking sites such as YouTube, Instagram, Facebook
and Twitter. It is significant to determine how they capture an attention of
different users and how they get rid of less influential information. Then,
sport is an area where power-related memes are produced; especially football as
a multi-million dollar industry that focused strongly on meme production.
Therefore, this study analyzes the meme called “Come to Beşiktaş” that was
produced by the supporters of Beşiktaş football team in 2017, reaching 1.2
billion users. “Come to Beşiktaş” meme production process started as an idea of
the supporters and fans but later on Beşiktaş administration and the
communication campaign professionals integrated it within Web 2.0 “Come to
Beşiktaş” produced a large meme pool (memplex) that consists of the messages
from Facebook, Instagram, Twitter and YouTube videos. This study aims to
examine selected memes from these sources by using purposive sampling approach
as to determine why supporters are considered as prosumers, how they impact the
communication techniques usage and how memes become an attractive tool for
getting an attention in digital platform.

Anahtar Kelimeler

Meme, Prosumer, “Come to Beşiktaş”, Web 2.0, User Generated Content, Attention

Kaynakça

• Aktaş, Ö. (2016). Bir iletişim yöntemi olarak caps/memes. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 6(14), 1-14.
• Alyanak’tan Negredo için Come to Beşiktaş [video] (2017). Erişim adresi (5 Ağustos 2017): https://www.youtube.com/watch?v=KMOyKb24QqM
• Arı, İ. (2017). Marka Topluluklarının Marka İmajı Üzerindeki Rolü: Beşiktaş JK ve Çarşı Grubu Örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Aslan, İ. (2012). Postmodern süreçte üreten tüketici kavramı, reklam ve tanıtım sürecine tüketicinin etkileşimli olarak dahil edilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aunger, R. (2011). Memetik evrim: Nasıl düşündüğümüz üzerine yeni bir Kuram (S. Çevik, Çev.). İstanbul: Alfa Kitap.
• Barlas Bozkuş, Ş. (2016). Pop polyvocality and Internet memes: As a reflection of socio-political discourse of Turkish youth in social media. Global Media Journal Turkish Edition, 6 (12), 44-74.
• Bayraktaroğlu, E. (2016). Turizmi anlamak: Memetik bir yaklaşım. 17. Ulusal Turizm Kongresi: Akademi Sektör Buluşması (1580-1588) içinde. O. Bahar, (Ed.). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Benkler, Y. (2006). The wealth of networks: How social production transforms markets and freedom. New Haven and London: Yale University Press.
• Beşiktaş, Negredo’yu işte böyle duyurdu! [video] (2017). Erişim adresi (2 Ağustos 2017): https://www.youtube.com/watch?v=opvTPmf7vx8
• Beşiktaş’ın Sosyal Medyadaki Transfer Ordusu: #CometoBeşiktaş Tayfa [fotoğraf] (2017). Erişim adresi (5 Temmuz 2017): https://onedio.com Beşiktaş'ın Sosyal Medyadaki /haber/besiktas-in-sosyal-medyadaki-transfer-ordusu-cometobesiktas-tayfa
• Beşiktaş’tan Vida Paylaşımı [video] (2017). Erişim adresi (27 Aralık 2017): https://www.youtube.com/watch?v=rPtkLGyh-f4
• Blackmore, S. (2011). Mem makinesi: Genetik evrimin devamı olarak kültürel Evrim (N. Şimşek, Çev). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Brodie, R. (2009). Virus of the mind: The new science of the meme. UK: Hay House.
• Brown, G. (2013). Web culture: Using memes to spread and manipulate ideas on a massive scale. Interface: The Journal of Education,Community and Values, 13, 187-193.
• Castells, M. (2008). Ağ toplumunun yükselişi (E. Kılıç, Çev). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Cengiz Ünder Come To AS Roma [video] (2017). Erişim adresi: (4 Ağustos 2017): https://www.youtube.com/watch?v=Kix2rmZ9CR4
• Come. Come. Whoever You Are [video] (2018). Erişim adresi (15 Ocak 2018): https://twitter.com/besiktas/status/952821330658938880
• Come to Beşiktaş Gary Medel [video] (2017). Erişim adresi (11 Ağustos 2017): Kaynak: https://www.youtube.com/watch?v=7G1T7lNPk8s
• Come to Beşiktaş Lewandowski [video] (2018). Erişim adresi (18 Şubat 2018): https://twitter.com/sporarena/status/965167644742733824
• Come to Beşiktaş Pepe [video] (2017). Erişim adresi (12 Ağustos 2017): https://www.youtube.com/watch?v=u8gEGpaBEYs
• Come to Beyaz Futbol [video] (2017). Erişim adresi (9 Ağustos 2017): https://www.youtube.com/watch?v=oyiQY0ZOBBo
• Come to Fenerbahçe [video] (2017). Erişim adresi (15 Eylül 2017): https://www.youtube.com/watch?v=ZmNXFQeerd8
• Come to Health. (2017). Erişim adresi (30 Haziran 2018): https://www.haberturk.com/saglik/haber/-1587429-saglik-bakanligi-come-to-health-paylasimiyla-sosyal-medyada-yogun-ilgi-gordu
• Come to Health [fotoğraf] (2017). Erişim adresi (4 Ağustos 2017): https://twitter.com/search?q=come%20to%20be%C5%9Fikta%C5%9F%20come%20to%20health&src=typd
• Cristiano Ronaldo [video] (2017). Erişim adresi (27 Eylül 2017): https://www.youtube.com/watch?v=isbhh0xVswk
• Çalışkan, S. (2014). Üreten tüketicinin yükselişi: Kullanıcıların ürettiği reklamlar (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Malatya.
• Çetin, U. ve Bingöl, H. (2015). Sınırlı dikkat ile rekabet modelleri. Erişim adresi (14 Mart 2018): http://ab.org.tr/ab15/sunum/128.pdf
• Dawkins, R. (2007). Gen bencildir (A. Ü. Müftüoğlu, Çev). Ankara: Tübitak Yayınları.
• Dennet, D. C. (1995). Darwin’s dangerous idea: Evolution and the meanings of life. London: Penguin Books.
• Dennhardt, S. (2014). User-generated content and its impact on branding: How users and communities create and manage brands in social media. Wiesbaden: Springer Gabler.
• Diego Costa Come to Beşiktaş [fotoğraf]. Erişim adresi (8 Temmuz 2017): http://www.egepostasi.com/haber/dunya-istanbul-dan-yayilan-bu-cilginligi-konusmaya-basladi
• Digital 2019. (2019). Erişim adresi (10 Şubat 2019): https://wearesocial.com/blog/2019/01/digital-2019-global-internet-use-accelerates
• Digital 2019 Turkey. (2019). Erişim adresi (10 Şubat 2019): https://www.slideshare.net/DataReportal/digital-2019-turkey-january-2019-v01
• Dijck, J. V. ve Nieborg, D. (2009). Wikinomics and its discontents: A critical analysis of web 2.0 business manifestos. New Media & Society, 11 (5), 855-874.
• DiNucci, D. (1999). Fragmanted future, Print Magazine, 4, 32.
• Everyone will eventually come to Beşiktaş [fotoğraf] (2017). Erişim adresi (3 Ağustos 2017): https://bjk.org/twitterdan-flas-besiktas-paylasimi/
• Fikret Orman’ın yeni projesi: Come Come Whoever You Are. (2018). Erişim adresi (15 Ocak 2018): https://www.cnnturk.com/spor/futbol/fikret-ormanin-yeni-projesi-come-come-whoever-you-come
• Fuchs, C. (2014). Social media: A critical introduction. The United States: Sage Publications.
• Giurgiu, L. ve Barsan, G. (2008). The prosumer-core and consequence of the Web 2.0 era. Journal of Social Informatics, 9, 53-59.
• Gladwell, M. (2017). Kıvılcım ânı: küçük şeyler nasıl büyük farklar yaratır? (N. Özata, Çev). İstanbul: MediaCat Yayınları.
• Güney, Z. (2010). Çoklu medya ortamında üreten tüketici reklamcılığı (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Han, S. (2011). Web 2.0. London: Routledge.
• Harari, Y. N. (2016). Homo deus: Yarının kısa bir tarihi (P. N. Taneli, Çev.) İstanbul: Kolektif Kitap.
• Harris A M (2016). Video as method: Understanding qualitative research. Newyork: Oxford University Press.
• Hermida, A. (2017). Herkese söyle: Sosyal medyada neden paylaşımda bulunuruz? (A. A. Sabancı, Çev.). İstanbul: Kafka Yayınları.
• Hesseldahl, P. (2015). We-economy. Erişim adresi (30 Temmuz 2018): http://peterhesseldahl.dk/boger/we- economy.html
• Işık, C. T. (2017). Candaş Tolga Işık Come to Beşiktaş’ın hikâyesini anlattı. Erişim adresi (28 Haziran 2018): https://kralspor.ensonhaber.com/candas-tolga-isik-come-to-besiktasin-hikayesini-anlatti-2017-12-23.html
• 231 Bin Mesaj Karius’u İkna Etti. (2018). Erişim adresi (09 Eylül 2018): http://haber1903.com/n-10202-231-bin-mesaj-kariusu-ikna-etti.html
• İstanbullu Gelin [video] (2017). Erişim adresi (23 Eylül 2017): https://www.ntv.com.tr/video/yasam
• Jakob, F. (2015). Paid attention: Innovative advertising for a digital world. The United States: Kogan Page.
• Jenkins, H. (2016). “Cesur” yeni medya: Teknolojiler ve hayran kültürü (N. Yeğengil, Çev). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Jenkins, H., Ford, S. and Green, J. (2012). Spreadable media. Newyork. Newyork: University Press.
• Karaca, M. E. (2015). İnternet reklamcılığı ve dikkat ekonomisi. Erişim adresi (20 Nisan 2018): https://reklam.com.tr/blog/internet-reklamciligi-ve-dikkat-ekonomisi
• Karamehmet Altuntaş, B. (2018). Football marketing in social media: Come to Beşiktaş phenomenon (M. Demir, Ed.). Football in Turkey with All Aspects Vol. 1 (s.62-92) içinde. Mauritus: GlobeEdit.
• Karataş, Ş. ve Binark, M. (2016). Yeni medyada yaratıcı kültür: Troller ve ürünleri ‘caps”ler. TRT Akademi, 1 (2), 426-448.
• Kırık, A. M. ve Saltık, R. (2017). Sosyal medyanın dijital mizahı: İnternet meme/caps. Atatürk İletişim Dergisi, 12, 99-119.
• Knobel, M. and Lankshear, C. (2007). Online memes, affinities and cultural production M. Knobel and C. Lankshear, (Eds). A New Literacies Sampler (pp. 199-227) içinde. New York: Peter Lang.
• KPMG. (2018). Avrupa’nın en çok büyüyen kulübü Beşiktaş. Erişim adresi (23 Mayıs 2018): https://home.kpmg.com/tr/tr/home/media/press-releases/2018/05/avrupanin-en-cok-buyuyen-kulubu-besiktas.html
• Leadbeater, C. (2005). Açık innovasyon çağı [video]. Erişim adresi (20 Haziran 2018): https://www.ted.com/talks/charles_leadbeater
• Leadbeater, C. (2010). We-think [e-book]. Great Britain: Profile Books.
• Leadbeater, C. and Miller, P. (2004). The pro-am revolution: How enthusiasts are changing our economy and society. London: Demos.
• Lessig, L. (2008). Remix: Making art and commerce thrive in the hybrid economy. London: Penguin Press.
• Lewandowski [video] (2017). Erişim adresi (11 Aralık 2017): https://www.facebook.com/FCBayernUS/videos/fc-bayern-champions-league-draw-come-to-be%C5%9Fikta%C5%9F/1404836652992545
• Loris Karius [video] (2018). Erişim adresi (25 Ağustos 2018): https://www.youtube.com/watch?v=haFRdVRGcy4.
• Martyn, T. (2012). Friends like mine: The production of socialised subjectivity in the attention economy. Culture Machine 13.
• Milner, R. (2012). The world made meme: Discourse and identity in participatory media (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Kansas University, Kansas.
• Mirror. (2017).Come to Beşiktaş! Diego Costa’s Instagram gets bombarded by 1.7 million fans of Turkish club. Erişim adresi (25 Haziran 2018): http://www.mirros.co.uk/sport/row-zed/diego-costa-Instagram-besiktas-fans-10759039
• O’Reilly,T. (2005). What is Web 2.0. Design patterns and business models for the nex generation of software. Erişim adresi (30 Haziran 2018): http://oreilly.com/web2/archive/what-is-web-20.html
• Orman, F. (2017). ‘Come to Beşiktaş’ kimin fikri? Fikret Orman açıkladı [video]. Erişim adresi (25 Haziran 2018): https://www.youtube.com/watch?v=YrrsnT68Ijc
• Özata, Z. (2011). Tüketiciyi yönlendiren güç: Öteki tüketici. IUYD, 2 (2), 7-33.
• Özhan Dedeoğlu, A. (2015). Değişen pazaryerinde tüketici ve tüketimin rolüne ilişkin yeni yaklaşımlar: Ortak-üretim- (co-production) ve ortak yaratma (co-creation). Ege Strategic Research Journal, 6 (2), 17-29.
• Pascal Nouma [video] (2017). Erişim adresi: (20 Aralık 2017): https://www.instagram.com/p/Bc7dZTZggVj/
• Pepe (2017). Beşiktaşlı Pepe’nin CNN International’a verdiği röportaj [Türkçe alt yazılı]. Erişim adresi (1 Temmuz 2018): ljsp.lwcdn.com
• Quaresma [video] (2017). Erişim adresi (15 Kasım 2017): https://www.youtube.com/watch?v=GcIhKShtX5A
• Ritzer, G. ve Jurgenson, N. (2010). Production, consumption, prosumption: The nature of capitalism in the age of the digital ‘prosumer’. Journal of Consumer Culture, 10 (1), 13–36.
• Roda, C. (2011). Human attention in digital environments. UK: Cambridge Press.
• Ronaldo’ya Come To Beşiktaş çağrısı [video] (2018). Erişim adresi (24 Mart 2018): https://www.youtube.com/watch?v=36AReiY6maM
• Rose, F. (2015). The attention economy 3.0: How efforts to measure the impact of Internet content are undermining the medium. Erişim adresi (10.08.2018): http://www.frankrose.com/the-attention-economy.html
• Shifman, L. (2014). Memes in digital culture. Cambridge: MIT Press.
• Simon, H. (1971). Designing organisations for an in formation-rich world, M. Greenberg (Ed.). Computers, Communication and the Public Interest (pp. 38-52) içinde. Baltimore: The John Hopkins.
• Statista. (2018). Digital economy compass 2018. Erişim adresi (20 Temmuz 2018): https://www.statista.com
• Şahin, N. N. (2016). Yiyecek içecek sektöründe üreten tüketici (prosumer) tüketim eğilimlerini değerler ve yaşam biçimi sistemi ölçeği (Vals2) ile ölçülmesi: Balıkesir ili örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Tapscott, D. and Williams, A. D. (2008). Wikinomics: How mass collaboration changes everything. New York: Portfolio.
• Tekrin, D. (2016). Kolektif bir kahkaha: İnternet meme’leri. Burak Özçetin ve diğer (Eds). Yeni Medya Çalışmaları II. Ulusal Kongre: Kongre Kitabı (s.575-580) içinde. İstanbul: Alternatif Bilişim Derneği.
• Terranova, T. (2012). Attention, economy and the brain. Culture Machine 13, 1-19. Terranova, T. (2015). Bedava emek: Dijital ekonomide kültür üretimi (E. Bulut ve A. Ateş, Çev). Folklor/Edebiyat, 83 (21), 343-363.
• Toffler, A. (2008). Üçüncü dalga (S. Yeniçeri, Çev). İstanbul: Koridor Yayıncılık.
• Tuten, T. (2008). Advertesing 20: Social media marketing in a Web 2.0 world. The United States of America: Praeger Publishers.
• Wellman, B. (2002). Little boxes, glocalization, and networked individualism. Makoto Tanabe, Peter van den Besselaar & Toru Ishida (Eds). Digital Cities II (pp.10-25) içinde. Berlin: Springer-Verlag Yakob.
• Wu, T. (2016). The attention merchants. Newyork: Knopf.
• Yavru Kartallar [video] (2017). Erişim adresi (6 Ağustos 2017): https://www.youtube.com/watch?v=X4A1dm9UFwc
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, Ç. (2017). İnternet-ortamlı mem çalışmaları: Uluslararası alanyazına bir bakış ve Türkiye’deki olanaklar. Global Media Journal TR Edition, 8 (15): 182-207.
• Zittrain, J. L. (2014). Reflections on Internet culture. Journal of Visual Culture, 13 (3), 388–394.