Evin Kaybının Telafi Edilemezliği Annemin Şarkısı (Klama Dayîka Min) Filminde Eve Dönüş Nostaljisi ve Melankoli

Yıl 2021, Sayı: 35, 444 - 461, 30.06.2021

Zeynep Zelal Kızılkaya

https://doi.org/10.31123/akil.886849

Cited By: 1

Öz

Eve veya geçmişe dönme özlemi olarak nostalji, yaşadığımız yüzyılda yerini yurdunu bırakmak zorunda kalmış insanların içinde bulundukları duygu durumunu tanımlayan bir kavramdır. Modern dönemde yaşanan etnik, dini, politik ve ekonomik temelli çatışmalar sonrasında yerlerinden edilen insanların travmatik hikayeleriyle yaygınlaşan bir duygudur. Geçmişe duyulan özlemle beraber yitirilen yere ve onunla kurulu olan evrene geri dönememe ıstırabını da içeren bir ruh halidir. Bu duygunun ortaya çıkışı ve sürmesi politik süreçlerden bağımsız değildir. Sinema ise toplumsal ve bireysel gerçekliğin kamusal görünürlüğünü sağlayan görsel bir sanat olarak nostalji duygusunun yeniden üretimine katkıda bulunmaktadır. Bu çalışma, Erol Mintaş’ın Annemin Şarkısı (Klama Dayîka Min) filminde zorunlu göç sonrası travmalarla şekillenen nostaljinin ve ona eşlik eden melankoli duygulanımının izini sürmeyi amaçlamıştır. Filmin ana karakteri olan ve daha önce köyünden ayrılmak mecburiyetinde kalmış Nigar, metropolde yerleşik olduğu mahalleden kentsel dönüşüm nedeniyle ikinci kez ayrılmak zorunda kalmıştır. İkinci göç Nigar’ın ilksel kökene dönüş arzusunu şiddetlendirmiş ve hikayenin merkezini oluşturmuştur. Çalışma; nostalji duygusuna eşlik eden yas-melankoli, hatıra/hafıza ile ev/yurt ve yerinden edilme gibi durumları teorik bir çerçevede değerlendirerek, yitim deneyiminin bireyde bıraktığı duygusal izi sorgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Nostalji, Melankoli, Zorunlu Göç, Yitim Deneyimi, Hafıza-Hatıra

Kaynakça

• Andrew, J. D. (2010). Büyük Sinema Kuramları. (Z. Atam, Çev.), İstanbul: Doruk Yayıncılık.
• Arslan, M. (2009). Kürt Sineması: Yurtsuzluk, Sınır ve Ölüm. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Bachelard, G. (2008). Uzamın Poetikası. (A. Tümertekin, Çev.), İstanbul: İthaki Yayınları.
• Bowman, G. (1996). Yitik Ülke Masalları: Filistin Ulusal Kimliği ve Ulusal Bilincinin Oluşması. Yitik Ülke Masalları Kimlik ve Yer Sorunsalı. (T. Yöney, Çev.), (s.7-36) içinde. İstanbul: Sarmal Yayınları.
• Boym, S. (2009). Nostaljinin Geleceği. (F. B. Aydar, Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• Büker, S. (1985). Sinema Dili Üzerine Yazılar. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Cassin, B. (2018). Nostalji, İnsan Ne Zaman Evindedir. (S. Kıvrak, Çev.), İstanbul: Kolektif Yayınları.
• Connerton, P. (2014). Toplumlar Nasıl Anımsar? (A. Şenel, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Cross, G.(2018). Tüketilen Nostalji. (E. Turan, Çev.), İstanbul: The Kitap Yayınları.
• Davis, R. (2016). Yerinden Edilenlerin Çoğrafyaları. Filistin Köy Hikayeleri. (H. Doğan, Çev.), İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Diken, B. ve Laustsen, C.B. (2011). Filmlerle Sosyoloji. (S. Ertekin, Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• Duruel-Erkılıç, S. (2014). Türk Sinemasında Tarih ve Bellek. Ankara: De Ki Yayınları.
• Freud, S. (2019). Yas ve Melankoli. (L. Uslu, Çev.), İzmir: Cem Yayınları.
• Göl, B. Yücel, F. (2014, 14 Kasım). Erol Mintaş’la ‘Annemin Şarkısı’ Üzerine: Gurbet İçinde Gurbet, Altyazı, http://www. altyazi.net/soylesiler/erol-mintasla-annemin-sarkisi-uzerine-gurbet-icinde-gurbet/ adresinden 20.05.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Görgü, E. (2013, 22 Aralık). Bu da bir İstanbul hikayesi, Evrensel Gazetesi, https://www.evrensel.net/haber/74706/bu- da-bir-istanbul-hikayesi adresinden 15.5.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Gülşen, E. (2011). Sinemanın Hakikati. İstanbul: Külliyat Yayınları.
• Kalaycı, N. (2014, 1 Aralık). Hayaletler: Ölüm, Yas ve Tanıklık Sorunu. e-skop, https://www.e-skop.com/skopbulten/ sanat-ve-olum-hayaletler-olum-yas-ve-taniklik-sorunu/2221#_edn33 adresinden 12 .12. 2020 tarihinde erişilmiştir.
• Kayacan, Z. (2016). Babamın Sesi ve Annemin Şarkısı’nda Ev ve Ses Arayışı. Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 3(2), 517-523.
• Kümbetoğlu, B. (2012). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Navaro, Y. (2015). Kurmaca Mekan Kuzey Kıbrıs’ın Duygu Coğrafyası. (C. Soydemir, Çev.), İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Özden, Z. (2004). Film Eleştirisi: Film Eleştirisinde Temel Yaklaşımlar ve Tür Filmi Eleştirisi. İstanbul: İmge Yayınları.
• Öztürk, R. S. (2000). Sinemada Kadın Olmak. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Pamuk, O. (2013). İstanbul Hatıralar ve Şehir. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Sancar, M. (2016). Geçmişle Hesaplaşma Unutma Kültüründen Hatırlama Kültürüne. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Savaş, H. (2002). Fenomonolojik Bakış ve Sinema. Kurgu Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli İletişim Dergisi, 19 (19), 67-83.
• Şen, B. ve Türkmen, H. (2014). Başıbüyük Bir Kentsel Dönüşüm Sınaması. Asuman Türkün (Der.). Mülk, Mahal, İnsan İstanbul’da Kentsel Dönüşüm (s. 143-184) içinde. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Şen, S. (2019). Gemideki Hayalet Türk Sinemasında Kürtlüğün ve Türklüğün Kuruluşu. İstanbul: Metis Yayınları.
• Traverso, E. (2018). Solun Melankolisi. (E. Ersavcı, Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Türkgeldi, S. K. (2019). Sinepati Kavramı Bağlamında Jean-Luc Dardenne Kardeşler Sineması, SineFilozofi Dergisi, Özel Sayı, 623-644.
• Türkün, A. ve Sarıoğlu, A.(2014). Tarlabaşı: Tarihi Kent Merkezinde Yoksulluk ve Dışlanan Kesimler Üzerinden Yeni Bir Tarih Yazılıyor. Asuman Türkün (Der.). Mülk, Mahal, İnsan İstanbul’da Kentsel Dönüşüm (s. 267-310) içinde. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Yalçıntan, C. M., Çalışkan, Ç.O., Çılgın, K. ve Dündar, U. (2014). İstanbul Dönüşüm Coğrafyası. Ayfer Bartu Candan ve Cenk Özbay (Haz.), Yeni İstanbul Çalışmaları, Sınırlar, Mücadeleler ve Açılımlar (s. 47-70) içinde. İstanbul: Metis Yayınları.
• Film
• Mintaş, E. ve Erdem, A (Yapımcı) ve Mintaş, E (Yönetmen). (2014). Annemin Şarkısı (Klama Dayîka Min) (Sinema Filmi). Türkiye, Almanya ve Fransa: Mintaş Film.