Bilimkurgu Sinemasının Metinlerarasılık Bağlamında Analizi: Brazil Filmi Örneği

Yıl 2021, Sayı: 35, 299 - 316, 30.06.2021

Semih Salman

https://doi.org/10.31123/akil.887148

Öz

Bilimkurgu türü, sinemanın ilk dönemlerinden itibaren gelişme göstererek, pek çok sanat akımıyla etkileşim sağlamıştır. Bu sanat akımlarından biri de postmodernizmdir. Sinema alanında, 1980’ler sonrasında etkisini gösteren postmodernizm, çeşitli yaklaşımlar ve yöntemler geliştirilmesine olanak sağlamıştır. Bu yöntemler arasında olduğu bilinen metinlerarasılığın, sinemada ve diğer sanat dallarında belirgin bir biçimde tercih edildiği gözlenmiştir. Metinler arasındaki ilişkiyi ele alan bu yöntemin, bilimkurgu filmlerinde anlatı yapısının güçlendirilmesini sağlayarak özgün bir dil yaratılmasında önemli bir unsur olarak dikkat çektiği görülmüştür. Çalışmada, sinemada bilimkurgu türünün gelişimi incelenerek, bu türün metinlerarasılık kavramıyla olan ilişkisinden hareketle Brazil filminin ayrıntılı bir biçimde analiz edilmesi amaçlanmaktadır. Nitel analizle ele alınan bu çalışma, fenomenoloji (olgubilim) desenine göre yapılandırılmıştır. Brazil’in, bilimkurgu türünün özelliklerini yansıtması, diğer filmlerle ve çeşitli sanat dallarıyla etkileşim kurması, çözümlemenin dayandığı temel nitelikleri oluşturmuştur. Elde edilen bulgulara göre, bilimkurgu sinemasında metinlerarası etkileşimden yararlanıldığı görülürken, çalışma kapsamında incelenen Brazil’de, kült filmlerin, edebi eserlerin, mitolojik kahramanların, dini ve siyasi konuları çağrıştıran ögelerin yer aldığı gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilimkurgu, Sinema, Metinlerarasılık, Brazil Filmi

Kaynakça

• Abisel, Nilgün (1995). Popüler Sinema ve Türler. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Abrams, M. H. (1999). A Glossary of Literary Terms. United States of America: Heinle & Heinle.
• Aktulum, Kubilay (2000). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi.
• Aktulum, Kubilay (2018). Sinema ve Metinlerarasılık: Filmlerarası Etkileşimler ve Aktarımlar. Ankara: Çizgi Yayınevi.
• Allen, Graham (2000). Intertextuality. Londra & New York: Routledge.
• Barthes, Roland (1993). Göstergebilimsel Serüven. (Çev. Mehmet Rifat, Sema Rifat). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Baudou, J. (2005). Bilimkurgu. (Çev. İpek Bülbüloğlu). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Berger, A. A. (1995). Cultural Critism: A Primer of Key Concepts. California: Sage Publications.
• Booker, M. K. (2010). Historical Dictionary of Science Fiction Cinema. Plymouth: Scarecrow Press.
• Bordwell D. & Thompson K. (2008). Film Art: An Introduction. New York: McGraw-Hili Companies.
• Büyükdüvenci S. & Öztürk S. R. (2014). Postmodernizm ve Sinema. Sabriye Büyükdüvenci & Semire Ruken Öztürk (Der.). Postmodernizm ve Sinema. (s.13- 36) içinde. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Cornea, C. (2007). Science Fiction Cinema: Between Fantasy and Reality. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Curtis, C. P. (2010). Postapocalyptic Fiction and Social Contract: “We’ll Not Go Home Again”. UK: Rowman & Littlefield Publishers.
• Diken, B. & Laustsen, C. B. (2011). Filmlerle Sosyoloji. İstanbul: Metis Yayınları.
• Erhat, Azra (1996). Mitoloji Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Günal, H. (2015). Distopik Filmler Üzerinden Mekansal Okumalar. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Hayward, S. (2001). Cinema Studies: The Key Concepts. London and New York: Routledge.
• Hunt R. E., Marland J. & Rawle S. (2010). The Language of Film. Lausanne: AVA Publishing.
• Hutcheon, Linda (1998). A Poetics of Postmodernism: History, Theory, Fiction. New York and London: Routledge.
• Krajewski, Bruce. (1988). Post-Modernism, Allegory, and Hermeneutics in Brazil. Iowa Journal of Literary Studies, 9(1), 83-101. https://doi.org/10.17077/0743-2747.1276.
• Ott, B. & Walter, C. (2000). Intertextuality: Interpretive Practice And Textual Strategy. Critical Studies in Media Communication, 17(4), 429-446. https://doi.org/10.1080/15295030009388412.
• Patton, M. (1990). Qualitative Evaluation and Research Methods. CA: Sage Publications.
• Roloff, B. & SeeBlen, G. (1995). Ütopik Sinema: Bilimkurgu Sinemasının Tarihi ve Mitolojisi. (Çev. Veysel Atayman). İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Stam, Robert (2000). Film Theory An Introduction. USA and UK: Blackwell Publishers.
• Wiggins, Bradley E. (2019). The Discursive Power of Memes in Digital Culture: Ideology, Semiotics and Intertextuality. New York and London: Routledge.
• Yavuz, Nuri (2019). Resim Sanatında İkarus Miti. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6 (3), 534-542.
• Yıldırım A. & Şimşek H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.