Changing Consumption Patterns of Consumers Aged 65 and Older During the Covid-19 Outbreak

Yıl 2023, Sayı: 43, 187 - 213, 30.12.2023

Sinem Yeygel Çakır , Murat Çelik , Selçuk Bazarcı , Işıl Aktuğlu , Özen Okat , Uğur Bakır , Ece Nur Kaya Yıldırım , İbrahim Özbükerci

https://doi.org/10.31123/akil.1368363

Öz

One of the segments most affected by the COVID-19 epidemic are individuals aged 65 and over, who are considered a high-risk group. With the increasing digitalization of consumption practices in the pre-epidemic period, it is observed that this age group remains relatively away from online consumption environments, however, considering the negativities brought by the epidemic, the changing consumption behaviors of older individuals constitute a problematic that requires academic attention.
Within the scope of this research, it is aimed to describe the changing consumption dynamics of consumers aged 65 and over during the epidemic and to reveal their online shopping practices in this process. In order to understand the dynamics of this group's consumption-related actions, in-depth interviews were conducted with the participant group aged 65 and over who have online shopping experience, and the data obtained were analyzed in the MAXQDA program to analyze the skills of individuals in this age group in using online platforms, shopping motivations, shopping practices during the epidemic period and internet. Meaningful outputs describing attitudes and behaviors towards the use of technologies were achieved. Elderly consumers felt discriminated against due to the restrictions imposed on them during the COVID-19 pandemic, and this process became a motivating force for them to learn the Internet and online shopping practices and understand the benefits and convenience of the Internet.

Anahtar Kelimeler

COVID-19 Pandemic, Elderly Consumers, Technology Acceptance, Internet Technologies, Online Shopping

Proje Numarası

23861

65 Yaş ve Üzeri Tüketici Kitlesinin COVID-19 Salgınında Değişen Tüketim Alışkanlıkları

Öz

COVID-19 salgınından en çok etkilenen kesimlerden biri yüksek riskli grup olarak gösterilen 65 yaş ve üzeri bireylerdir. Salgın öncesi dönemde tüketim pratiklerinin giderek dijitalleşmesiyle bu yaş grubunun çevrim içi tüketim ortamlarından görece uzak kaldıkları gözlenmekte, bununla birlikte salgının getirdiği olumsuzluklar göz önüne alındığında, yaşlı bireylerin değişen tüketim davranışları akademik ilgiyi gerektiren bir sorunsalı oluşturmaktadır.
Bu araştırma kapsamında, 65 yaş ve üzeri tüketicilerin salgında değişen tüketim dinamiklerinin betimlenmesi ve bu süreçte çevrim içi alışveriş pratiklerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu grubun tüketime yönelik eylemlerindeki dinamikleri anlamak amacıyla, çevrim içi alışveriş deneyimine sahip 65 yaş ve üzeri katılımcı grupla derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiş, elde edilen veriler MAXQDA programında analiz edilerek bu yaş grubundaki bireylerin çevrim içi platformları kullanma becerileri, alışveriş motivasyonları, salgın dönemi alışveriş pratikleri ve internet teknolojilerinin kullanımına yönelik tutum ve davranışlarını tanımlayan anlamlı çıktılara ulaşılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre yaşlı tüketiciler COVID-19 pandemisi sürecinde kendilerine uygulanan kısıtlamalardan ötürü ayrımcılığa uğradıklarını hissetmişler, bu süreç internet ve çevrim içi alışveriş pratiklerini öğrenmeleri, internetin faydalarını, kolaylıklarını anlamaları açısından motive edici bir güç olmuştur.

Anahtar Kelimeler

COVID-19 Salgını, Yaşlı Tüketiciler, Teknoloji Kabulü, İnternet Teknolojileri, Çevrim İçi Alışveriş

Etik Beyan

Ege Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’na başvurularak, 23.02.2022 tarihli ve E-85553214-05006.04-571661 sayılı etik kurul onayı alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Çalışmayı, Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü desteklemiştir. Proje No: 23861.

Proje Numarası

23861

Teşekkür

Bu araştırmada katılımcılarımız arasında yer alan ve araştırmanın sonlanmasından kısa bir süre sonra kaybettiğimiz Osman Celasun’un anısına saygıyla...

Kaynakça

• Ahmed, M. (2021). COVID-19 impact on consumer behaviour, demand and consumption. International journal for innovative research in multidisciplinary field, 7(1), 63-67.
• Arısoy, A., & Çay, M. (2021). Yaşlı bireylerde koronavisrüs (COVID-19) korkusu; Yetişkin bireylerle karşılaştırmalı bir çalışma Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi(17), 82-97. https://doi.org/https://doi.org/10.46218/tshd.881006
• Bakır, U., & Çakır, S. Y. (2023). Elderly Tourism Market: Elderly Consumers as a Target Group in Health Tourism. In Global Perspectives on the Opportunities and Future Directions of Health Tourism (pp. 40-89). IGI Global.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
• Çakıroğlu, I., Pirtini, S., & Çengel, Ö. (2020). Covid-19 sürecinde ve post-pandemi döneminde yaşam tarzi açisindan tüketici davranişlarinin değişen eğilimi üzerine kavramsal bir çalişma. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37), 81-103.
• Canatan, K. (2011). Çağdaş Toplumlarda ve Kültürlerde “Yaşlılık” Algıları. In K. Canatan (Ed.), Beden Sosyolojisi (pp. 325-344). Açılım Kitap.
• Çepel, Z. Ü. (2020). Neoliberalizmin kovid-19 testi ve Avrupa Birliği: Dezavantajlı gruplar örneği. Ulisa: Uluslararası Çalışmalar Dergisi, 4(1), 33-50.
• Coyne, I. T. (1997). Sampling in qualitative research. Purposeful and theoretical sampling; merging or clear boundaries? Journal of advanced nursing, 26(3), 623-630. https://doi.org/https://doi.org/10.1046/j.1365-2648.1997.t01-25-00999.x
• Creswell, J. W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri (M. Bütün & S. B. Demir, Trans.). In Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Siyasal Yayıncılık.
• Davis, F. D. (1985). A technology acceptance model for empirically testing new end-user information systems: Theory and results Massachusetts Institute of Technology].
• Davis, F. D. (1989). Perceived usefulness, perceived ease of use, and user acceptance of information technology. MIS quarterly, 319-340. https://doi.org/https://doi.org/10.2307/249008
• Deral, B., & Kazançoğlu, İ. (2021). 65 yaş ve üstü erkek tüketicilerin covid-19 döneminde online alişveriş eğilimlerini belirleyen nitel bir araştirma. İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 96-121.
• East, R., Uncles, M. D., & Lomax, W. (2014). Hear nothing, do nothing: The role of word of mouth in the decision-making of older consumers. Journal of Marketing Management, 30(7-8), 786-801. https://doi.org/https://doi.org/10.1080/0267257X.2013.841275
• Gencer, N. (2020). Kovid-19 sürecinde yaşli olmak: 65 yaş ve üstü vatandaşlar için uygulanan sokağa çikma yasaği üzerine değerlendirmeler ve manevi sosyal hizmet. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 4(1), 35-42.
• Gençyürek Erdoğan, M. (2020). Covid-19 döneminde e-ticaret ve dijital reklam yatırımları. Selçuk İletişim, 13(3), 1296-1318. https://doi.org/https://doi.org/10.18094/josc.776605
• Ghosh, M. (2020). Digital disruptions and the elderly–strategic adoptions for marketers. Strategic Direction, 36(5), 1-3. https://doi.org/https://doi.org/10.1108/SD-10-2019-0208
• Gilly, M. C., & Zeithaml, V. A. (1985). The elderly consumer and adoption of technologies. Journal of consumer research, 12(3), 353-357. https://doi.org/https://doi.org/10.1086/208521
• Glesne, C. (2013). Nitel araştırmaya giriş (A. Ersoy & P. Yalçınoğlu, Trans.). Anı Yayıncılık.
• Guido, G., Pichierri, M., Rizzo, C., Chieffi, V., & Moschis, G. (2021). Information processing by elderly consumers: a five-decade review. Journal of Services Marketing, 35(1), 14-28. https://doi.org/https://doi.org/10.1108/JSM-09-2019-0368
• Güven, H. (2020). Covid-19 pandemik krizi sürecinde e-ticarette meydana gelen değişimler. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 251-268.
• Hansson, L., Holmberg, U., & Post, A. (2022). Reorganising grocery shopping practices–the case of elderly consumers. The International Review of Retail, Distribution and Consumer Research, 32(4), 351-369. https://doi.org/https://doi.org/10.1080/09593969.2022.2085137
• Hennink, M., & Kaiser, B. N. (2022). Sample sizes for saturation in qualitative research: A systematic review of empirical tests. Social science & medicine, 292, 114523. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2021.114523
• Hoekstra, J. C., & Leeflang, P. S. (2020). Marketing in the era of COVID-19. Italian Journal of Marketing, 2020(4), 249-260. https://doi.org/https://doi.org/10.1007/s43039-020-00016-3
• Holloway, I., & Wheeler, S. (2010). Qualitative Research in Nursing and Healthcare. Wiley. https://books.google.com.tr/books?id=8AP3sCg1kdYC
• İnce, M., & Tor Kadıoğlu, C. (2020). Tüketicilerin Covid19 (Korona) virüsüyle artan stoklama isteğinin online satın alma davranışına etkisi. OPUS International Journal of Society Researches, 16(29), 1875-1906. https://doi.org/https://doi.org/10.26466/opus.716041
• Jahn, S., Gaus, H., & Kiessling, T. (2012). Trust, commitment, and older women: Exploring brand attachment differences in the elderly segment. Psychology & Marketing, 29(6), 445-457. https://doi.org/https://doi.org/10.1002/mar.20533
• Karavidas, M., Lim, N. K., & Katsikas, S. L. (2005). The effects of computers on older adult users. Computers in human behavior, 21(5), 697-711. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.chb.2004.03.012
• Kaya, B. E., & Erbaş, İ. (2021). Covid-19 Pandemi Döneminin Tüketicinin Tüketim Alışkanlıkları ve Tüketim Mekanlarına Bakış Açısı Üzerindeki Etkisi. İdealkent, 12(Covid-19 Özel Sayısı), 277-300. https://doi.org/https://doi.org/10.31198/idealkent.879408
• Marangoz, M. (2006). Yaşlı tüketiciler ve yaşlı tüketicilerin harcama eğilimlerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 13(1), 79-96.
• Nayak, L. U., Priest, L., & White, A. P. (2010). An application of the technology acceptance model to the level of Internet usage by older adults. Universal Access in the Information Society, 9, 367-374. https://doi.org/https://doi.org/10.1007/s10209-009-0178-8
• Öndoğan, E. N., & Öndoğan, Z. (2021). Covid-19 Sürecinin Hazır Giyim Markalarının Pazarlama Stratejileri. Turkish Journal of Fashion Design and Management, 3(3), 89-118.
• Özel, N. G., İnal, M., & Nart, S. (2021). Covid-19 pandemi sürecinin sosyal sorumlu tüketim davranışlarına etkileri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 357-373. https://doi.org/https://doi.org/10.17494/ogusbd.1040426
• Padilla-Díaz, M. (2015). Phenomenology in educational qualitative research: Philosophy as science or philosophical science. International journal of educational excellence, 1(2), 101-110.
• Polkinghorne, D. E. (1989). Phenomenological research methods. In Existential-phenomenological perspectives in psychology: Exploring the breadth of human experience (pp. 41-60). Springer.
• Ramón-Jerónimo, M. A., Peral-Peral, B., & Arenas-Gaitán, J. (2013). Elderly Persons and Internet Use. Social Science Computer Review, 31(4), 389-403. https://doi.org/10.1177/0894439312473421
• Robinson, O. C. (2014). Sampling in Interview-Based Qualitative Research: A Theoretical and Practical Guide. Qualitative research in psychology, 11(1), 25-41. https://doi.org/https://doi.org/10.1080/14780887.2013.801543
• Seifert, A., Hofer, M., & Rössel, J. (2018). Older adults’ perceived sense of social exclusion from the digital world. Educational Gerontology, 44(12), 775-785. https://doi.org/https://doi.org/10.1080/03601277.2019.1574415
• Soysal, G. (2020). Koronavirüs Salgını ve Yaşlılık. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 290-301.
• TUİK. (2018). Nüfus Projeksiyonları, 2018 - 2080. Retrieved 25.03.2021 from
• TUİK. (2020, 25.08.2020). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2020-33679
• TUİK. (2023, 29.08.2023). Hane Halkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması 2023. Türkiye İstatistik Kurumu. Retrieved 18.09.2023 from
• Turunç, Ö., & Yetkin, D. G. (2020). Covid-19 kaynaklı pandemi döneminde tüketici davranışları: parekendeci markalı ürünler üzerine bir araştırma. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19(COVID-19 Special Issue), 457-471. https://doi.org/https://doi.org/10.21547/jss.784404
• Ulusoy, G., & Civek, F. (2021). Covıd-19 Öncesinde ve Covıd-19 Döneminde „Efsane Cuma‟ Kampanyasına Tüketici İlgisinin Belirlenmesi: Google Trends Verileri ile Türkiye Ve Amerika‟ ya Dair Karşılaştırma. 25 Pazarlama Kongresi, Ankara.
• Umut, M. Ö., Süreyya, K., Çoknaz, D., & Velioğlu, M. N. (2022). Covid-19 salgini döneminde çevrimiçi satin alma (ma): 65 yaş ve üstü tüketiciler. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 15(2), 543-562.
• Von Helversen, B., Abramczuk, K., Kopeć, W., & Nielek, R. (2018). Influence of consumer reviews on online purchasing decisions in older and younger adults. Decision Support Systems, 113, 1-10. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.dss.2018.05.006
• White, H., McConnell, E., Clipp, E., Bynum, L., Teague, C., Navas, L., Craven, S., & Halbrecht, H. (1999). Surfing the net in later life: A review of the literature and pilot study of computer use and quality of life. Journal of Applied Gerontology, 18(3), 358-378. https://doi.org/https://doi.org/10.1177/073346489901800306
• Yaşa, E., & Mucan, B. (2010). Tüketim ve yaşlı tüketiciler: literatür araştırması. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 1-15.
• Yaşar, Ö., & Avcı, N. (2020). Değişen Yaşlılık Algısı: COVİD-19 ile Damgalanan Yaşlılar. Electronic Turkish Studies, 15(4). https://doi.org/https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44275
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Vol. 446). Seçkin Yayıncılık.
• Yin, Y., Pei, E., & Ranchhod, A. (2013). The shopping experience of older supermarket consumers. Journal of Enterprise Information Management, 26(4), 444-471. https://doi.org/10.1108/JEIM-05-2013-0025
• Zeren, D. (2014). Duygusal Bağ: Türkiye Olgun Tüketici Pazarı Üzerine Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(2), 269-284.
• Zsarnoczky, M., David, L., Mukayev, Z., & Baiburiev, R. (2016). Silver tourism in the European Union. GeoJournal of Tourism and Geosites, 18(2), 224-232.
• Zülfikar, H., & Özmen, S. (2020). Covid 19 pandemisi sürecinde Ramazan Bayramı’nın bireylerde yarattığı tüketim algısı ve davranışları. Intermedia International E-journal, 7(13), 547-558. https://doi.org/10.21645/intermedia.2020.97