YAŞLILARIN SAĞLIK HİZMETİ MEMNUNİYETİNİ ARTIRMAYA İLİŞKİN BİR UYGULAMA: YAŞLI DOSTU HASTANE

Yıl 2023, Sayı: 15, 155 - 167, 30.06.2023

Gizem Zevde Aydın , Hasan Fehmi Demirci

Öz

Artan yaşlı nüfusun ihtiyaçlarını karşılama gereksinimi yaş dostu kavramlara ve uygulamalara dikkat çekmiştir. Sağlık hizmeti yaşlı bireylerin en çok talep ettikleri hizmetler arasında yer almaktadır. Bu durum, yaşlı bireyler için sağlık hizmetlerinin önemini arttırmaktadır. Yaşlı nüfusun sağlık bakım ihtiyaçlarını daha uygun koşullarda sağlamak, yaşlı bireylerin memnuniyetini ve hizmet kalitesini artırmak amacıyla yaşlı dostu hastaneler faaliyete geçirilmiştir. Bu çalışmanın amacı yaşlı dostu sağlık hizmeti ve yaşlı dostu hastane hakkında bilgi vermek, yaşlı dostu hastane standartlarını incelemek ve yaşlı dostu hastane uygulamalarına dikkat çekmektir. Bu amaç doğrultusunda yaşlı dostu kavramı tanımlanmış, yaşlı dostu sağlık hizmetlerine değinilmiş ve yaşlı dostu hastanelerin önemi vurgulanmıştır. Çalışma ile, sağlık bakımında yaşlı yetişkinlerin ihtiyaç ve tercihlerine odaklanılması, yaşlı yetişkinlerin fonksiyonel becerilerini olumsuz etkilemeyecek mimari düzenlemelerin yapılması, alanında uzman ve deneyimli personel istihdam edilmesi ve yaşlı dostu hastanelerin sağlaması gereken kritik başarı faktörlerinin dikkate alınması önerilebilir. Hastane üst yönetiminin geriatri hizmetlerinin değerinin bilincinde olması ve konuyla ilgili çalışanların bilinçlendirilmesi de önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık hizmeti, hastane, yaşlı

Kaynakça

• Ahmadi, A., Seyedin, H. ve Fadaye-Vatan, R. (2015). “Towards age-friendly hospitals in developing countries: a case study in iran”, Health promotion perspectives, 5 (1): 42–51.
• Allen, K. ve Ouslander, J. G. (2017). “Age-Friendly Health Systems: Their Time Has Come”, Journal of the American Geriatrics Society, 66 (1): 19–21.
• Cacchione, P. Z. (2020). “Age-Friendly Health Systems: The 4Ms Framework”, Clinical Nursing Research, 29 (3): 139–140.
• Chiou, S. T. ve Chen, L. K. (2009). “Towards age-friendly hospitals and health services”, Archives of gerontology and geriatrics, 49 (2): 3-6.
• DSÖ. (2002). Active aging: A policy Framework. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/67215/WHO_NMH_NPH_02.8.pdf;jsessionid=8710253390B860DDB9DC4B1A6FE04F50?sequence=1, [Erişim Tarihi: 14.01.2023].
• DSÖ. (2004). Towards age-friendly primary health care. World Health Organization. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/43030/?sequence=1, [Erişim Tarihi: 14.01.2023].
• DSÖ. (2007). Global age-friendly cities: A guide. https://www.who.int/publications/i/item/9789241547307, [Erişim Tarihi: 14.01.2023].
• DSÖ. (2008). Age-friendly primary health care centres toolkit. http://www.who.int/cardiovascular_diseases/guidelines/sion/en, [Erişim Tarihi: 14.01.2023].
• DSÖ. (2012). Good health adds life to years, global brief for world health day. WHO Report No: WHO/DCO/WHO. World Health Organization. https://apps.who.int/iris/handle/10665/ 70853, [Erişim Tarihi: 14.01.2023].
• DSÖ. (2015). World report on Ageing and Health. https://www.who.int/publications/i/item/9789241565042, [Erişim Tarihi: 21.11.2022].
• DSÖ. (2017). Global strategy and action plan on ageing and health. Switzerland. https://www.who.int/publications/i/item/9789241513500, [Erişim Tarihi: 22.11.2022].
• DSÖ. (2022a). Ageing and health. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health, [Erişim Tarihi: 31.10.2022].
• DSÖ. (2022b). Age friendly world. https://extranet.who.int/agefriendlyworld/about-us/, [Erişim Tarihi: 09.01.2023].
• Emery-Tiburcio, E. E., Mack, L., Zonsius, M. C., Carbonell, E. ve Newman, M. (2021). “The 4Ms of an age-friendly health system”, AJN, American Journal of Nursing, 121 (11): 44-49.
• Fulmer, T. ve Berman, A. (2016). “Age-friendly Health Systems: How Do We Get There?”, http://healthaffairs.org/blog/2016/11/03/age-friendly-health-systems-how-do-we-get-there/, [Erişim Tarihi: 21.11.2022].
• Gemlik, H., Saruhan, E. ve Arslanoğlu, A. (2019). “Yaşlı hastaların yaşlı dostu hastanelerden beklentileri üzerine İçerenköy Bayındır Hastanesi’nde nitel bir araştırma”, Yönetim, Ekonomi ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 3 (5): 144-156.
• Golant, S. M. (2014). Age-friendly communities, desLibris.
• Hsiao, F. Y. S. (2011). “Improving care for older people: Where can we start?”, Journal of Clinical Gerontology and Geriatrics, 2 (2): 33-34.
• Huang, A. R., Larente, N. ve Morais, J. A. (2011). “Moving towards the age-friendly hospital: a paradigm shift for the hospital-based care of the elderly”, Canadian geriatrics journal: CGJ, 14 (4): 100-103.
• Institute for Healthcare Improvement. (2020). Age-friendly health systems: Guide to using the 4Ms in the care of older adults, Boston. https://www.ihi.org/Engage/Initiatives/Age-Friendly-Health-Systems/Documents/IHIAgeFriendlyHealthSystems_GuidetoUsing4MsCare.pdf, [Erişim Tarihi: 09.01.20239].
• Isparta İl Sağlık Müdürlüğü. (2022). Yaşlı Dostu Hastane Politikası. https://yalvacdh.saglik.gov.tr/TR-820528/yasli-dostu-hastane-politikasi.html, [Erişim Tarihi: 09.01.2023].
• Karki, S., Bhatta, D. N. ve Aryal, U. R. (2015). “Older people’s perspectives on an elderly-friendly hospital environment: an exploratory study”, Risk Management and Healthcare Policy, 81-89.
• Kılıç, M. ve Ulsukılıç, G. (2020). “Yaşlıların Hastane Fiziksel Ortamına Bağlı Yaşadığı Sorunlar ve Etkileyen Faktörler”, ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 5 (2): 270-82.
• Kim, D., Lee, J. H. ve Ha, M. (2014). “Exploring perceptions of designers and medical staff in South Korea about design elements for the elder‐friendly hospital”, Journal of Interior Design, 39 (4): 15-32.
• Kocakoç, N. ve Şahin, S. (2021). Yaşlı dostu sağlık kurumları. Ş. Reyhan Uçku, Hatice Şimşek Keskin (Ed.), Yaşlı Sağlığı ve Sorunları içinde (ss 55-61), Ankara, Türkiye Klinikleri.
• Lesser, S., Zakharkin, S., Louie, C., Escobedo, M. R., Whyte, J. ve Fulmer, T. (2022). “Clinician knowledge and behaviors related to the 4Ms framework of Age-Friendly Health Systems”, Journal of the American Geriatrics Society, 70 (3): 789–800.
• Lundy, J., Hayden, D., Pyland, S., Berg‐Weger, M., Malmstrom, T. K. ve Morley, J. E. (2020). “An Age‐Friendly Health System”, Journal of the American Geriatrics Society, 69 (3): 806–812.
• Mate, K. S., Berman, A., Laderman, M., Kabcenell, A. ve Fulmer, T. (2018). “Creating Age-Friendly Health Systems - A vision for better care of older adults”, Healthcare (Amsterdam, Netherlands), 6 (1): 4–6.
• Mate, K., Fulmer, T., Pelton, L., Berman, A., Bonner, A., Huang, W. ve Zhang, J. (2021). “Evidence for the 4Ms: interactions and outcomes across the care continuum”, Journal of Aging and Health, 33 (7-8): 469-481.
• Menec, V. H., Means, R., Keating, N., Parkhurst, G., ve Eales, J. (2011). “Conceptualizing Age-Friendly Communities”, Canadian Journal on Aging / La Revue Canadienne Du Vieillissement, 30 (03): 479–493.
• Mudge, A. M., Young, A., McRae, P., Graham, F., Whiting, E. ve Hubbard, R. E. (2021). “Qualitative analysis of challenges and enablers to providing age friendly hospital care in an Australian health system”, BMC geriatrics, 21 (1): 1-13.
• Parke, B. ve Stevenson, L. (1999). “Creating an elder-friendly hospital”, In Healthcare Management Forum 12 (3): 45-48.
• Rashmi, M. R., Kasthuri, A. ve Rodrigues, R. J. (2016). “Senior friendly hospitals: Development and application of criteria: A descriptive study”, Indian journal of community medicine: official publication of indian association of preventive ve social medicine, 41 (4): 256-262.
• Ryan, D., Zeh, W., Tsang, A., Schwartz, R., Wong, K., Straus, S. ve Liu, B. (2022). “Turning evidence into action using a senior friendly hospital framework and a collaborative network”, In Healthcare Management Forum, 35 (6): 363-369.
• Seniors Care Network. (2021). Senior Friendly Care. https://seniorscarenetwork.ca/programs-initiatives/programs/senior-friendlycare/, [Erişim Tarihi: 09.01.2023].
• T.C. Burdur Valiliği. (2022). Burdur’da Sağlıkta Bir İlk “Tüm Hastanelerde Yaşlı Dostu Hastane Konsepti İle Sağlık Hizmeti’’. http://www.burdur.gov.tr/burdurda-saglikta-bir-ilk-tum-hastanelerde-yasli-dostu-hastane-konsepti-ile-saglik-hizmeti, [Erişim Tarihi: 09.01.2023].
• T.C. Sağlık Bakanlığı Isparta Şehir Hastanesi. (2022). Yaşlı Dostu Hastane. https://ispartasehir.saglik.gov.tr/TR,653275/yasli-dostu-hastane.html, [Erişim Tarihi: 09.01.2023].
• Tanye, P. L. ve Pelser, A. (2020). “Towards an “age-friendly-hospital: Older persons’ perceptions of an age-friendly hospital environment in Nigeria”. Cogent Medicine, 7 (1): 1-15.
• TÜİK. (2021). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları. Yaş Grubuna Göre Nüfus ve Yaş Bağımlılık Oranı. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayal%C4%B1-N%C3%BCfus-Kay%C4%B1t-Sistemi-Sonu%C3%A7lar%C4%B1-2021-45500vedil=1, [Erişim Tarihi: 27.01.2023].
• TÜİK. (2023). İstatistiklerle Yaşlılar. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2021-45636, [Erişim Tarihi: 17.01.2023].
• TÜSEB. (2021). Türkiye Yaşlı Sağlığı Raporu: Güncel Durum, Sorunlar ve Kısa-Orta Vadeli Çözümler, Mehmet Akif Karan, İlhan Satman (Ed), İstanbul, ISBN: 978-605-70938-3-7.
• United Nations. (1982). Vienna International Plan of Action. https://www.un.org/development/desa/ageing/resources/vienna-international-plan-of-action.html, [Erişim Tarihi: 13 Ocak 2023].
• United Nations. (2022). Second World Assembly on Ageing. https://www.un.org/development/desa/ageing/madrid-plan-of-action-and-its-implementation/second-world-assembly-on-ageing-2002.html, [Erişim Tarihi 13 Ocak 2023].
• Wang, Y., Gonzales, E. ve Morrow-Howell, N. (2017). “Applying WHO’s age-friendly communities framework to a national survey in China”, Journal of Gerontological Social Work, 60 (3): 215-231.
• Wong, K. S., Ryan, D. P. ve Liu, B. A. (2014). “A system‐wide analysis using a senior‐friendly hospital framework identifies current practices and opportunities for improvement in the care of hospitalized older adults”, Journal of the American Geriatrics Society, 62 (11): 2163-2170.
• Wong, K., Ryan, D. ve Liu B. (2011). “Senior friendly hospital care across Ontario: summary report and recommendations. Toronto (ON): Ontario Local Health Integration Network, Government of Ontario. https://www.rgptoronto.ca/wp-content/uploads/2018/03/SFH_Provincial_Summary_2011.pdf, [Erişim Tarihi: 09.01.2023].
• Yaman, H. ve Akdeniz, M. (2008). “Yaşlı Dostu Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri Uygulamaları: DSÖ Yaşlı Dostu Birincil Bakım Merkezi Enstrümanı”, Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, STED, 17, 11-13.