HAVALİMANI YER HİZMETLERİ ÇALIŞANLARINDA TEKNOSTRES VE İŞ PERFORMANSI İLİŞKİSİ

Yıl 2023, Sayı: 15, 21 - 30, 30.06.2023

Serdar Kızılcan , Haydar Hoşgör , Hacer Güngördü

Öz

Antalya Havalimanı yer hizmetlerinde çalışan 112 personelin katılımıyla yürütülen bu çalışma, teknostres ile iş performansı arasındaki potansiyel ilişkiyi incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Günümüzün giderek dijitalleşen çalışma ortamında beklenenin aksine, çalışmanın bulguları bu iki değişken arasında anlamlı bir ilişki olmadığını ortaya koymuştur. Katılımcıların orta düzeyde bir teknostrese sahip oldukları tespit edilmiştir. Bu sonuç, katılımcıların teknolojiye ilişkin bir dereceye kadar rahatsızlık veya endişe yaşadıklarını, ancak bu durumun aşırı derecede zarar verici bir seviyede olmadığını göstermektedir. Teknolojinin havacılık sektöründeki önemli rolü düşünüldüğünde, bu sonuçların oldukça kayda değer olduğu belirtilebilir. Çalışma sonuçları, iş performansı açısından daha da olumludur. Havacılık yer personelinin yüksek bir iş performansına sahip oldukları anlaşılmıştır. Bu da, görevlerini etkili ve verimli şekilde yerine getirebildiklerini göstermesi bakımından son derece önemlidir. Orta düzeydeki teknostres deneyimine rağmen bu yüksek performans sürdürülmüş, bu da teknostresin iş performansları üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığı sonucunu güçlendirmiştir. Ayrıca, katılımcıların tanımlayıcı nitelikleri ile ölçek ortalamaları arasında da anlamlı farklılıkların olduğu tespit edilmiştir. Özetle, bu çalışma, havacılık sektöründe teknostres ve iş performansı arasındaki ilişkiye dair içgörülü sonuçlar sağlamıştır. Katılımcılar tarafından rapor edilen orta düzeydeki teknostrese rağmen, iş performansları etkilenmemiş ve yüksek kalmıştır. Bu, havacılık yer personelinin, teknostresin işlerini olumsuz etkilemeden yönetmeye yönelik dayanıklılık veya başa çıkma stratejileri geliştirmiş olabileceği olasılığını düşündürmektedir.

Anahtar Kelimeler

sivil havacılık, havalimanı çalışanları, teknolojik stres, iş performansı

Kaynakça

• Ahuja M. K., Chudoba K. M., Kacmar C. J., McKnight D. H. ve George J.F. (2007). "IT Road Warriors: Balancing Work-Family Conflict, Job Autonomy, and Work Overload to Mitigate Turnover Intentions", MIS Quarterly, 31 (1), s.1-17.
• Akca, M. (2020). "Stratejik Liderlik, Performans ve Örgütsel Özdeşleşme: Havacılık İşletmesi Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma", Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (34), s.206-237.
• Alam, M. A. (2016). "Tekno-stres and Productivity: Survey Evidence From Aviation Industry", Journal of Air Transport Management, 50, p.62-70.
• Altıntaş, M. (2020). "Teknostres ile Değişime Direnç Arasındaki İlişki: Havacılık Sektöründe Bir Araştırma ", ISPEC Journal of Social Sciences & Humanities, 4 (2), s.1-27.
• Anderson, A. (1985). Technostress: Another Japanese discovery. Nature, 317 (6032), 6-6. doi:10.1038/317006b0.
• Arshadi, N. ve Damiri, H. (2013). "The Relationship of Job Stress With Turnover Intention and Job Performance: Moderating Role of OBSE", Procedia-Social and Behavioral Sciences, 84, p.706-710.
• Ayyagari, R., Grover, V. ve Purvis, R. (2011). "Technostress: Technological Antecedents and Implications", MIS Quarterly, 35 (4), p.831-858.
• Boutchich, M. (2020). "Technostress and Quality of Care; Does Leadership Help?", Master Thesis, Tilburg University,
• Brod, C. Technostress: The Human Cost of the Computer Revolution. MA: Addison-Wesley, Reading, USA, 1984.
• Brown, R., Duck, J. ve Jimmieson, N. (2014). "E-mail in The Workplace: The Role of Stress Appraisals and Normative Response Pressure in The Relationship Between E-Mail Stressors and Employee Strain", International Journal of Stress Management, 21(4), s.325-347.
• Can Yalçın, R., Gökmen, Y., Erdem, H. ve Türen, U. (2022). "The Mediating Role of Organisational Cynicism on the Relationship Between Technostress and Job Performance: A Research on Teachers", Sosyoekonomi, 30 (54), s.73-99.
• Cahapay, M. B., ve Bangoc II, N. F. (2021). "Technostress, Work Performance, Job Satisfaction, and Career Commitment of Teachers Amid Covıd-19 Crisis in the Philippines", IJERI: International Journal of Educational Research and Innovation, (16), p.260-275.
• Caro, D.H.J. ve Sethi, A.S. (1985). "Strategic Management of Technostress - The Chaining of Prometheus", Journal of Medical Systems, 9 (5-6), p.291-304.
• Cheng, R. (2018). "Human Factor Analysis About Human Error on Aviation Maintenance", 4th International Conference on Social Science and Higher Education, 181, p.120-124.
• Çoban, R. ve Aydoğdu, T. (2020). "Havacılık Sektöründe Zaman Baskısının Teknostrese Etkisi: Uçak Bakım Teknisyenleri Üzerine Bir Araştırma", İşletme Araştırmaları Dergisi, 12 (3), s.2442-2460.
• Çöl, G. (2008). "Algılanan Güçlendirmenin İşgören Performansı Üzerine Etkileri", Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9 (1), s.35-46.
• Depoorter, B. (2009). "Technology and Uncertainty: The Shaping Effect on Copyright Law", University of Pennsylvania Law Review 157, p.1831–1868.
• Derks, D., van Mierlo, H. ve Schmitz, E. B. (2014). "A Diary Study on Work-Related Smartphone Use, Psychological Detachment and Exhaustion: Examining The Role of The Perceived Segmentation Norm", Journal of Occupational Health Psychology, 19 (1), p.74-84.
• DHMİ, (2022). Havacılık Terimleri Sözlüğü, Gözden geçirilmiş ve güncellenmiş 2. Baskı, https://www.dhmi.gov.tr/Documents/HavacilikTerimleriSozlugu/DHMi-Havacilik-Terimleri-Sozlugu.pdf [Erişim tarihi: 19.04.2023]
• Ennis, L. A. (2005). The Evolution of Technostress, Computers in Libraries, 25 (8), p.10-12.
• Erdem, E. ve Sökmen, A. (2022). "Havacılıkta Teknostresin Verimlilik Üzerine Etkisinde Öğrenen Örgütlerin Aracılık Rolü: Hava Aracı Bakım Personeli Tutumları Üzerine Bir Alan Araştırması", İşletme Araştırmaları Dergisi, 14 (4), s.3105-3122.
• Fu, S., Li, H., Liu, Y., Pirkkalainen, H. ve Salo, M. (2020). "Social Media Overload, Exhaustion, and Use Discontinuance: Examining The Effects of İnformation Overload, System Feature Overload, and Social Overload", Information Processing and Management, 57 (6), Article number 102307.
• Ghislieri, C., Emanuel, F., Molino, M., Cortese, C. G. ve Colombo, L. (2017). "New Technologies Smart, or Harm Work-Family Boundaries Management? Gender Differences in Conflict and Enrichment Using The JD-R Theory", Frontiers in Psychology, 8, p.1070.
• Hessari, H. ve Nategh, T. (2022). "The role of Co-Worker Support For Tackling Techno Stress Along With These Influences on Need For Recovery and Work Motivation", International Journal of Intellectual Property Management, 12 (2), p.233-259.
• Kirkman, B. L. ve Rosen, B. (1999). "Beyond Self-Management: Antecedents and Consequences of Team Empowerment", Academy of Management Journal, 42(1), p.58-74.
• Lee, Y.K., Chang, C. T., Lin, Y. ve Cheng, Z.H. (2014). "The Dark Side of Smartphone Usage: Psychological Traits, Compulsive Behavior and Technostress", Computers in Human Behavior, 31, p.373-383.
• Nergiz, E., ve Yılmaz, F. (2016). "Çalışanların İş Tatmininin Performanslarına Etkisi: Atatürk Havalimanı Gümrüksüz Satış İşletmesi Örneği", Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (4), s.50-79.
• Osiceanu, M. E. (2015). "Psychological Implications of Modern Technologies: "Technofobia" Versus "Technophilia", Social and Behavioral Sciences, 180, p.1137-1144.
• Rajput, N., Gupta, M. ve Kesharwani, S. (2011). "Impact of Technostress in Enhancing Human Productivity: An Econometric Study ", Global Journal of Enterprise Information System, 3 (3), p.5-13.
• Salanova M., LIorens S. ve Cifre, E. (2013). "The Dark Side of Technologies: Technostress Among Users of Information and Communication Technologies", International Journal of Psychology, 48 (3), p.422-436.
• Sever, H. ve Sever, T.H. (2017). "Ergonomi ve Teknostresin Sivil Havacılık Sektöründeki Etkisi", Electronic Journal of Vocational Colleges, 7 (1), s.39-46.
• SHGM, (2013). Yolcu Hizmetleri, Havaalanları Daire Baskanlığı Yayını, https://web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/pdf/kurumsal/yayinlar/yolcu_hizmetleri_06.02.2014.pdf [Erişim tarihi: 20.04.2023]
• Sigler, T. H. ve Pearson, C. M. (2000). "Creating an Empowering Culture: Examining the Relationship Between Organizational Culture and Perceptions of Empowerment", Journal of Quality Management, 5 (1), p.27-52.
• Sinclair-Desgagné B. ve Soubeyran, A (2000). "A Theory of Routines as Mindsavers", CIRANO Working Papers - Scientific Series. CIRANO, Montréal.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2007). Experimental designs using ANOVA (Vol. 724). Belmont, CA: Thomson/Brooks/Cole.
• Tarafdar, M., Tu, Q., Ragu-Nathan, B. S. ve Ragu-Nathan, T. S. (2007). "The Impact of Technostress on Role Stress and Productivity", Journal of Management Information Systems, 24 (1), p.301-328.
• Tarafdar, M., Tu, Q. ve Ragu-Nathan, T.S. (2010). "Impact of Technostress on End-User Satisfaction and Performance", Journal of Management Information Systems, 27 (3), p.303-334.
• Tu, Q., Wang, K. ve Shu, Q. (2005). "Computer-Related Technostress in China", Communications of the ACM, 48 (4), p.77-81.
• Türen, U., Erdem, H. ve Kalkın, G. (2015). " İşyerinde Tekno-Stres Ölçeği: Havacılık ve Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma", Çalışma İlişkileri Dergisi, 6 (1), s.1-19.
• Yan, Z., Guo, X., Lee, M. K. O. ve Vogel, D. R. (2013). "A Conceptual Model of Technology Features and Technostress in Telemedicine Communication", Information Technology & People, 26 (3), p.283–297.
• Yener, S. (2018). "Teknostresin İş Performansı Üzerindeki Etkisi; Tükenmişliğin Aracı Rolü", Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (2), s.85-101.