Hemşirelerin Çalışma Koşullarına ve Kurumsal İmaj Bileşenlerine Dair Önceliklerinin Sıralaması: Bir Ahp Uygulaması

Yıl 2024, Sayı: 17, 50 - 67, 30.06.2024

Haydar Kerem Hoşgör , Murat Sezgin

Öz

Hemşirelerin çalışma koşullarına ve kurumsal imaja ilişkin algılarının göreli önem ağırlıklarına göre sıralanması amacıyla gerçekleştirilen bu çalışmada çok kriterli karar verme tekniklerinden biri olan Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) kullanılmıştır. Saaty’nin 1-9 ölçeğinin kullanıldığı bu çalışmada, bir kamu sağlık kurumunda görev yapan 20 hemşirenin ikili kıyaslamalarına başvurulmuştur. “İşin doğasından kaynaklı sorunlar”, “örgütsel sorunlar”, “sistemsel sorunlar”, “yönetimsel sorunlar” ve “altyapı kaynaklı sorunlar” olmak üzere beş adet ana kriterden oluşan 32 ifadelik alt kriter vasıtasıyla hiyerarşik bir yapı oluşturulmuştur. Hemşirelerin kurumsal imaj önceliklerinin sıralanmasında ise altı adet ana kriterden (kurumsal iletişim, hizmet kalitesi, görünüm, personelin niteliği, davranış, fiziki yeterlilik) faydalanılmıştır. Çalışma sonucunda hemşireler tarafından en fazla önem atfedilen ana kriterin 0,500 lokal ağırlık değeriyle “sistemsel sorunlar” olduğu saptanmıştır. Sistemsel sorunlar ana kriterine bağlı en yüksek global ağırlık değerine sahip olan alt kriterlerin ise sırayla; “personel eksikliği” (0,151), “maaş ve yan ödemelerin yetersizliği” (0,135) ve “sağlıkta şiddet” (0,098) olduğu tespit edilmiştir. Çalışma koşullarıyla ilgili sorunlara hemşireler tarafından en düşük göreli önem atfedilen alt kriterin ise 0,001 global ağırlık değeriyle “yetersiz temizlik hizmeti” olduğu ortaya konulmuştur. Buna ek olarak hemşireler tarafından en fazla önem atfedilen kurumsal imaj ana kriterin 0,439 lokal ağırlık değeriyle “hizmet kalitesi”, en düşüğün ise 0,026 ile “kurumsal iletişim” olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hemşire, Çalışma Koşulları, Sağlık Sitemi, Türkiye, Analitik Hiyerarşi Prosesi

Etik Beyan

Katılımcılardan gönüllü onamları alınmıştır.

Destekleyen Kurum

---

Proje Numarası

---

Teşekkür

Çalışmaya kendi rızalarıyla katılım sağlayan tüm hemşirelere teşekkür ederiz.

RANKING OF NURSES' PRIORITIES REGARDING WORKING CONDITIONS AND CORPORATE IMAGE COMPONENTS: AN AHP APPLICATION

Öz

Analytical Hierarchy Process (AHP), one of the multi-criteria decision-making techniques, was used in this study, which was conducted to rank nurses' perceptions of working conditions and corporate image according to their relative importance weight. In this study, using Saaty's 1-9 scale, pairwise comparisons of 20 nurses working in a public health institution were used. A hierarchical structure was created through 32 statement sub-criteria consisting of five main criteria: "problems arising from the nature of the work", "organizational problems", "systemic problems", "managerial problems" and "infrastructure-related problems". Six main criteria (corporate communication, service quality, appearance, staff quality, behavior, and physical competence) were used to rank nurses' corporate image priorities. As a result of the study, it was determined that the main criterion given the most importance by nurses was "systemic problems" with a local weight value of 0.500. It was determined that the sub-criteria with the highest global weight value related to the main criterion of systemic problems were: "lack of personnel" (0.151), "inadequacy of salaries and benefits" (0.135), and "violence in health" (0.098). It was revealed that the sub-criterion that nurses attributed the lowest relative importance to problems related to working conditions was "inadequate cleaning service" with a global weight value of 0.001. In addition, it was determined that the main criterion of the corporate image that was given the most importance by nurses was "service quality" with a local weight value of 0.439, and the lowest was "corporate communication" with 0.026.

Anahtar Kelimeler

Nurse, Working Conditions, Health System, Türkiye, Analytical Hierarchy Process

Proje Numarası

---

Kaynakça

• Achury Saldana, D. M., Achury Beltran, L. F., Rodriguez Colmenares, S. M., Alvarado Romero, H. R., Cavallo, E., Ulloa, A. C., ... & De las Salas Martinez, R. P. (2022). “Professional Profile and Work Conditions of Nurses Working in Intensive Care Units: A Multicentre Study”, Journal of Clinical Nursing, 31(11-12), 1697-1708.
• Akbolat, M., Durmuş, A., Ünal, Ö., Amarat, M., & Fazla, İ. (2017). “Hastaların Kurumsal İmaj Algılarının Hastane Bağlılıklarına Etkisi”, European Journal of Educational and Social Sciences, 2(2), 67-76.
• Aksoy, R., & Bayramoğlu, V. (2008). “Sağlık İşletmeleri için Kurumsal İmajın Temel Belirleyicileri: Tüketici Değerlemeleri”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 4(7), 85-96.
• Altaie, M. R., & Dishar, M. D. (2024). “Applying the Analytical Hierarchy Process to Identify the Challenges and Priorities of Reconstruction Projects in Iraq”, Engineering, Technology & Applied Science Research, 14(1), 12788-12796.
• Asnawi, A., Awang, Z., Afthanorhan, A., Mohamad, M., & Karim, F. J. M. S. L. (2019). “The Influence of Hospital Image and Service Quality on Patients’ Satisfaction and Loyalty”, Management Science Letters, 9(6), 911-920.
• Aydan, S. (2023). “Hekim Göçü Açısından Türkiye’nin Çalışma Koşullarının Değerlendirilmesi”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 26(3), 895-920.
• Aydın, Ö., Öznehir, S., & Akçalı, E. (2009). “Ankara için Optimal Hastane Yeri Seçiminin Analitik Hiyerarşi Süreci ile Modellenmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 69-86.
• Bal, M. (2012). “Çalışan Personelin Kurumsal İmaj Oluşumuna Etkisi”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 219-241.
• Bayın, G., & Önder, Ö. R. (2015). “Determination of the Effect of Corporate Image of Health Institutions on Patient Loyalty”, Ege Academic Review, 15(4), 577-586.
• Bener, A., Alayoğlu, N., Çatan, F., Torun, P., & Yılmaz, E. S. (2019). “Health Services Management in Turkey: Failure or Success?”, International Journal of Preventive Medicine, 10(30), 1-7.
• Boonsothonsatit, G., Vongbunyong, S., Chonsawat, N., & Chanpuypetch, W. (2024). “Development of a Hybrid AHP-TOPSIS Decision-Making Framework for Technology Selection in Hospital Medication Dispensing Processes”, IEEE Access, 12, 2500-2516.
• Cristinawati, F. M., Respati, H., & Hariyanto, S. (2023). “The Role of Corporate Image as Mediating the Marketing Mix for Treatment Decisions in Private Hospitals, Indonesia”, East African Scholars Journal of Economics, Business and Management, 6(8), 292-297.
• Çınaroğlu, S., & Şahin, B. (2012). “Kurumsal İtibar ve İmajın Hastanelerin Performansı ile İlişkisi”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(2), 27-55.
• Çınaroğlu, S., & Şahin, B. (2013). “Özel ve Kamu Hastanelerinin Algılanan Kurumsal İtibar ve İmaj Açısından Karşılaştırılması”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(18), 283-298.
• DSÖ. (1978). Declaration of Alma-Ata. International Conference on Primary Health Care, Alma Ata. Duğan, Ö., Koç, B., Mutlu, A., Sebuktekin, S., & Gülçay, H. (2022). “Kurumsal İmaj ve Kurumsal Kişilik İlişkisinin İç Paydaşlar Perspektifinden İncelenmesi”, Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (37), 168-186.
• Elbejjani, M., Abed Al Ahad, M., Simon, M., Ausserhofer, D., Dumit, N., Abu-Saad Huijer, H., & Dhaini, S. R. (2020). “Work Environment-Related Factors and Nurses’ Health Outcomes: A Cross-Sectional Study in Lebanese Hospitals”, BMC Nursing, 19(95), 1-11.
• Erdoğan Kaya, A., Aktürk, B. E., & Aslan, E. (2023). “Factors Predicting the Motivation to Study Abroad in Turkish Medical Students: A Causal Investigation into the Problem of Brain Drain”, Journal of Health Sciences and Medicine, 6(2), 526-531.
• Erdoğan, B.Z., Develioğlu, K., Gönüllüoğlu, S. & Özkaya, H. (2006). “Kurumsal İmajın Şirketin Farklı Paydaşları Tarafından Algılanışı Üzerine Bir Araştırma”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15: 55-76.
• Fornara, F., Bonaiuto, M., & Bonnes, M. (2006). “Perceived Hospital Environment Quality Indicators: A Study of Orthopaedic Units”, Journal of Environmental Psychology, 26(4), 321-334.
• Giorgi, G., Mancuso, S., Fiz Perez, F., Castiello D'Antonio, A., Mucci, N., Cupelli, V., & Arcangeli, G. (2016). “Bullying Among Nurses and Its Relationship with Burnout and Organizational Climate”, International Journal of Nursing Practice, 22(2), 160-168.
• Goepel, K.D. (2018). “Implementation of an Online Software Tool for the Analytic Hierarchy Process (AHP-OS)”, International Journal of the Analytic Hierarchy Process, 10(3), 469-487.
• Gün, İ. (2024). S”essiz İstifa Niyetini Etkileyen Faktörlerin AHP Yöntemi ile Değerlendirilmesi: Sağlık Çalışanlarında Bir Uygulama”, Yönetim Bilimleri Dergisi, 22(52), 500-520.
• Güneş, M. & Demir, M. (2024). “Türkiye ve Seçilmiş OECD Ülkelerinde Kamu Sağlık Harcamalarının Gelişimi Üzerine Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme (2010-2022)”, R&S Research Studies Anatolia Journal, 7(1). 29-71.
• Hoşgör, H., & Türkmen, İ. (2021). “Bitmeyen Çile: Sağlıkta Şiddet (Medimagazin Haber Portalı Üzerinden Bir Araştırma)”, Izmir Demokrasi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 192-211.
• Hoşgör, H., Akyüz, İ., & Cengiz, E. (2017). “İnfertil Hastaların Tüp Bebek Tedavisini Bırakmasında Etkili Olan Faktörlerin Öncelik Sırasının Belirlenmesi: Bir AHP Uygulaması”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 64-84.
• Hoşgör, H., Memiş, K., Gündüz Hoşgör, D., & Koç Tütüncü, S. (2017). “Kurumsal Hastane İmajı, Algılanan Fiyat Uygunluğu, Hasta Tatmini ve Sadakati Arasındaki İlişkilerin Yapısal Eşitlik Modeliyle İncelenmesi”, International Journal of Academic Value Studies, 3(16), 439-453.
• Kalandyk, H., & Penar-Zadarko, B. (2013). “A Perception of Professional Problems by Nurses”, Progress in Health Sciences, 3(2), 100-109.
• Kant, E., & Akpınar, R. B. (2017). “Hemşirelerin İletişim Doyumu ve Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişki”, Atatürk İletişim Dergisi, (14), 203-216.
• Karabey, C. N. & İşcan, Ö. F. (2007). “Örgütsel Özdeşleşme, Örgütsel İmaj ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi: Bir Uygulama”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(2), 231-241.
• Kaur, M. S., & Rawat, H. (2017). “Impact of Self Perceived Public Image of Nursing on Nurses Work Behavior”, International Journal, 3(2), 7.
• Kostić-Ljubisavljević, A., & Samčović, A. (2024). “Selection of Available GIS Software for Education of Students of Telecommunications Engineering by AHP Methodology”, Education and Information Technologies, 29(4), 5001-5015.
• Köksal, K., & Mert, I. S. (2024). “The Role of Courage and Interactional Justice in Emotional Exhaustion of Emergency Nurses: A Cross‐Sectional Study in Turkey”, International Nursing Review, 71(1), 54-61.
• Lin, M. I., Lee, Y. D., & Ho, T. N. (2011). “Applying Integrated DEA/AHP to Evaluate the Economic Performance of Local Governments in China”, European Journal of Operational Research, 209(2), 129-140.
• Mamat, N. J. Z., & Daniel, J. K. (2007). “Statistical Analyses on Time Complexity and Rank Consistency Between Singular Value Decomposition and the Duality Approach in AHP: A Case Study of Faculty Member Selection”, Mathematical and Computer Modelling, 46(7-8), 1099-1106.
• Manyisa, Z. M., & Van Aswegen, E. J. (2017). “Factors Affecting Working Conditions in Public Hospitals: A Literature Review”, International Journal of Africa Nursing Sciences, 6, 28-38.
• Ojakaa, D., Olango, S., & Jarvis, J. (2014). “Factors Affecting Motivation and Retention of Primary Health Care Workers in Three Disparate Regions in Kenya”, Human Resources for Health, 12, 1-13.
• Özata, M., & Sevinç, İ. (2009). “Hastanelerde Kurumsal İmajın Ölçülmesinde Dikkate Alınması Gereken Faktörlerin Belirlenmesi”, Khazar Journal of Humanities and Social Sciences, 12(2), 59-74.
• Öztürk, H., Candaş, B., & Babacan, E. (2015). “Devlet Hastaneleri, Toplum ve Aile Sağlığı Merkezlerinde Çalışan Hemşirelerin Yaşadıkları Sorunların Belirlenmesi”, Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 1(2), 25-36.
• Paltayian, G., Georgiou, A., & Gotzamani, K. (2024). “A Combined QFD-AHP Decision-Making Tool for the Investigation and Improvement of e-Banking Usage”, International Journal of Quality & Reliability Management, 41(1), 150-172.
• Panagopoulou, E., Montgomery, A. J., & Tsiga, E. (2015). “Bringing the Well Being and Patient Safety Research Agenda Together: Why Healthy HPS Equal Safe Patients”, Frontiers in Psychology, 6, 122579.
• Park, S., Kim, H. K., & Lee, M. (2023). “An Analytic Hierarchy Process Analysis for Reinforcing Doctor–Patient Communication”, BMC Primary Care, 24(24), 1-11.
• Podgorica, N., Pjetri, E., Müller, A. W., & Perkhofer, S. (2024). “Difficulties and Challenges Experienced by Nurses in Eldercare Institutions in Albania: A Qualitative Content Analysis”, Plos One, 19(3), e0300774.
• Saaty, T.L. (1986). “Axiomatic Foundation of the Analytic Hierarchy Process”, Management Science, 32 (7), 841-855.
• Sarıhan, M., & Yarar, O. (2021). “Sağlık Sektöründe Yönetsel Etik Kaygılar”, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (27), 267-282.
• Şahin, K., & Cezlan E. Ç. (2022). “Hospital Selection of Health Tourists: A Study with AHP and TOPSIS Methods”, OPUS– Journal of Society Research, 19(46), 327-339.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı (2022). https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/48054/0/siy202205042024pdf.pdf
• Taşcı, Y. (2014). “Kurumsal imajın hemşirelerin örgütsel bağlılıkları üzerine etkisi”. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Temel, B.B. & Şantaş, F. (2024). “Sağlık Hizmetlerinde Arzın Talep Yaratması ve Hekimlere Güven: Hastaların Görüşleri Üzerine Bir Araştırma”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 27(1): 91-120.
• Tervo-Heikkinen, T., Partanen, P., Vehviläinen-Julkunen, K., & Laaksonen, K. (2008). “Working Conditions of Finnish Registered Nurses: A National Survey”, Vård i Norden, 28(1), 8-17.
• Topal Kılınçarslan, G., Özcan Algül, A., & Gördeles Beşer, N. (2024). “Sleep Quality, Coping, and Related Depression: A Cross‐Sectional Study of Turkish Nurses”, International Nursing Review, 1-9.
• Türk Hemşireler Derneği (2023). Hemşire Göç Eğilim Çalışması Raporu, Ankara. https://www.thder.org.tr/uploads/subeler/THD%202023/hemsire_goc_egilimi_calismasi_ra.2023-.pdf Türkiye Raporu (2022). Türkiye’de Doktorların Yaşam Kalitesi, https://turkiyeraporu.com/wp-content/uploads/2022/05/Doktorlar-Raporu-Mayis-2022.pdf
• Uçar, A., Tunca, M. T., & Taşdemir, M. (2023). “Kavimler Göçünde Yeni Sezon”, Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, 1, 8-13.
• Uğurlu, Z., Karahan, A., Ünlü, H., Abbasoğlu, A., Özhan Elbaş, N., Avcı Işık, S., & Tepe, A. (2015). “The Effects of Workload and Working Conditions on Operating Room Nurses and Technicians”, Workplace Health & Safety, 63(9), 399-407.
• Ü. Dinçer, N., Görgülü, R. S., & Boyacıoğlu, A. (2023). “Hemşirelerin İşyeri Şiddetine Maruz Kalma Durumları ile İş Doyumları ve İşten Ayrılma Eğilimleri”, Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 42-54.
• Welp, A., Meier, L. L., & Manser, T. (2015). “Emotional Exhaustion and Workload Predict Clinician-Rated and Objective Patient Safety”, Frontiers in Psychology, 5, 111843.
• Wu, C. C. (2011). “The Impact of Hospital Brand Image on Service Quality, Patient Satisfaction and Loyalty”, African Journal of Business Management, 5(12), 4873.
• Yıldız, E., & İntepeler, Ş. S. (2024). “Cerrahi Ekiplerde Ekip Çalışması Tutumunun İş Doyumu ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisi”, Etkili Hemşirelik Dergisi, 17(1), 134-147.
• Yılmaz, K.G., Saygın, E., Tolon, M. (2021). “Hizmet İşletmelerinde Kurumsal İmaj Bileşenleri; Sağlık İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 13 (3), 2780-2799.
• Yuvaraj, R. M., Ambrisha, S., & Muthunagai, S. (2024). “Integrated AHP-TOPSIS Models to Evaluate Suitability and Sustainable Development of Beach Tourism: A Case in Chennai City, Tamil Nadu, India”, Journal of Coastal Conservation, 28(1), 1-16.