KAYBOLMAYA YÜZ TUTMUŞ GELENEKSEL TÜRK YORGANCILIĞININ ANALİZİ: TİRE İLÇESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 15, 229 - 237, 08.05.2018

Tülay Gümüşer

https://doi.org/10.31126/akrajournal.365166

Cited By: 1

Öz

Osmanlı
İmparatorluğu’ndan günümüz modern Türkiye’sine kadar varlığını sürdüren
yorgancılık; renk, motif, yapım tekniği ve kompozisyon özellikleriyle halk
sanatlarımızın vazgeçilmez bir parçası olmuştur. Toplumların yaşam
biçimlerinden izler taşıyan bu geleneksel tekstil sanatımız; 21. yüzyılda gelişen
teknoloji ve sosyal yapının değişimi gibi farklı dinamiklerin etkisiyle eski önemini
kaybetmiştir. Bu makalede; somut olmayan kültürel miraslarımızdan yorgancılık;
sanatsal perspektiften ele alınmakta ve mesleğin sorunları tartışılmaktadır. Aynı
zamanda, yorgancılığın günümüzdeki değişimini de mercek altına alan bu araştırmanın
evrenini, İzmir ili Tire ilçesinde bu mesleği sürdüren 4 usta, örneklemini ise
ustaların diktikleri yorganlardan çekilen fotoğraflar oluşturur. Araştırmada;
geleneksel halk sanatları açısından önemli potansiyele sahip olan Tire’de,
ustalarla yapılan mülakattan elde edilen veriler değerlendirilmiş; görsel
örnekler üzerinden yorganların desen ve kompozisyon özellikleri analiz
edilmiştir. Araştırma sonucunda; ilçede yorgancılığı icra eden birkaç ustanın
kaldığı görülmüş; yetiştirilecek çırak bulunamadığından dolayı ustaların bu
mesleğin son temsilcileri oldukları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

: Kültürel Miras, Halk Sanatı, Geleneksel Tekstiller, Tire İlçesi, Türk Yorgancılık Sanatı, Yorgan

AN ANALYSIS OF DISAPPEARING TRADITIONAL TURKISH QUILTING: TİRE DISTRICT CASE

Öz

Quilting having existed from the
Ottoman Empire to today’s modern Turkey has been an indispensable part of folk
arts with its colour, motifs, technique and composition features. This traditional
textile art of ours carrying traces of life styles of societies have lost its
importance with the effect of different dynamics such as the technology that
have changes in the 21^st century and the change of social structure.
In this article, quilting, one of our intangible cultural heritages, is dealt
with from artistic perspective and the problems of the profession is discussed.
The population of this study focusing on the change of quilting in these days
is composed of 4 craftsmen going ahead with this profession in Tire district of
the city of İzmir and the sampling of this study is composed of photographs
shot from the quilts sewn by the craftsmen. In this study, the data obtained
from the interviews made with craftsmen in Tire with an important potential in
terms of traditional folk arts have been evaluated; the design and composition
of quilts have been analysed over visual samples. At the end of the study, it
is seen that there remain a few craftsmen performing quilting in the district
and it is detected that the craftsmen are the last representatives of this
profession because of the lack of apprentices to train.

Anahtar Kelimeler

Cultural Heritage, Folk Art, Traditional Textiles, Tire District, Traditional Turkish Quilting, Quilting

Kaynakça

• Al, Mehtap. (2005). Iğdır’da Yorgancılık. 2004 Yılında Türkiye’de Yaşayan Geleneksel Meslekler. Gazi Üniversitesi THB Merkezi Yayınları: Ankara
• Altıntaş, K. Murat. (2016). Kaybolmaya Yüz Tutmuş Geleneksel Türk El Sanatlarının Karşı Karşıya Bulunduğu Ticari Sorunların Analizi. S: 77 157-182
• Armağan, A, Munis. (1994a). Tire’nin Türkiye’deki Yeri. Türk Kültüründe Tire Diyanet Vakfı Yayınları: Ankara
• Armağan, A, Munis. (2000). El Sanatları. Tire Rehberi. R.K. Ajans: İzmir
• Duvarcı, Ayşe. (2007). Kaybolan Bir Kültür Yorgan ve Yorgancılık Halk Bilimsel Bir Yaklaşım. ICANAS, NO:2 Sayı:2 S.507-516
• Eyüboğlu, İ. Zeki. (1991). Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü. S.763. Sosyal Yayınları: İstanbul
• Kömürcü, Gülhan. (2005). Konya İli Yorgan İşçiliğinin Bugünkü Durumu. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, El Sanatları Eğitimi Anabilim Dalı. Dekoratif Ürünler ve Çiçek Eğitimi Bölümü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Özpulat, Füsun. (2010). Çeyiz Geleneğinde Yorgan. IV. Uluslararası Türk Kültür ve Sanatları Kongresi, Konya
• Ülker, Necmi. (1985). Tire Müzesindeki İslami Kitabeler. III. Araştırma Sonuçları Toplantısı: Ankara