ANALYSIS OF AHMET HAŞİM’S “NEHİR ÜZERİNDE” POEM ACCORDING TO EINFUHLUNG THEORY

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 21, 133 - 149, 11.05.2020

Adem Gürbüz

https://doi.org/10.31126/akrajournal.699345

Öz

Einfühlung theory is a theory that emerged in Germany in the late 19th century. In Turkey, the first works on the theory started in the 1930s and began to increase towards the end of the 20th century. The theory is a theory that approaches subjectively in work of art and tries to evaluate the value of the work of art through the eyes of the subject. According to the theory, the artwork/object can gain meaning and value only after it is received by a subject and according to the psychic characteristics of the subject. In this context, it can be considered as a theory that emphasizes the role/effectiveness of the subject in the analysis of the work of art. This study aims to apply Einfühlung theory on a sample poem. The poem chosen for the review is Ahmet Haşim’s “Nehir Üzerinde” poem. Einfühlung theory is a theory that tries to capture the personal characteristics/meanings that the artist places on objects and tries to examine the artist’s savings on objects. In this context, in the study, Ahmet Haşim’s approach to objects in poetry, how he made sense of objects, emotional attitude of the subject on the object, etc. will be discussed. In order to understand how the poet is associated with the objects in poetry the personal characteristics, mood and living of Ahmet Haşim will be made use of. 

Anahtar Kelimeler

Ahmet Haşim, Nehir Üzerinde, Einfühlung, poetry analysis

AHMET HAŞİM’İN “NEHİR ÜZERİNDE” ŞİİRİNİN EİNFÜHLUNG KURAMINA GÖRE ÇÖZÜMLENMESİ

Öz

Einfühlung kuramı, 19. yüzyılın sonlarında Almanya’da ortaya çıkmış bir kuramdır. Türkiye’de ise kuramla ilgili ilk çalışmalar 1930’lu yıllarda başlamış ve 20. yüzyılın sonlarına doğru artmaya başlamıştır. Kuram, sanat eserine sübjektiv bir şekilde yaklaşan ve sanat eserinin değerini onu alımlayan süjenin gözünden değerlendirmeye çalışan bir kuramdır. Kurama göre sanat eseri/obje, ancak bir süje tarafından alımlandıktan sonra ve süjenin psişik özelliklerine göre anlam ve değer kazanabilir. Bu bağlamda sanat eserinin çözümlenmesinde süjenin rolünü/etkinliğini ön plana çıkaran bir kuram olarak değerlendirilebilir.
Bu çalışma, Einfühlung kuramının örnek bir şiir üzerinde uygulanmasını amaçlamaktadır. İnceleme için seçilen şiir, Ahmet Haşim’in “Nehir Üzerinde” şiiridir. Einfühlung kuramı, sanatçının objelere yüklediği kişisel özellikleri/anlamları yakalamaya çalışan ve sanatçının objeler üzerindeki tasarrufunu irdelemeye çalışan bir kuramdır. Bu bağlamda çalışmada Ahmet Haşim’in şiirde objelere yaklaşım tarzı, objeleri nasıl anlamlandırdığı, süjenin obje üzerindeki duygusal tavrı vb. irdelenecektir. Çalışmada şairin şiirdeki objelerle nasıl bir özdeşleyim içinde olduğunu anlamak için Ahmet Haşim’in kişisel özelliklerinden, ruhsal durumundan, yaşantısından vb. de yararlanılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Haşim, Nehir Üzerinde, Einfühlüng, Şiir Çözümlemesi

Kaynakça

• Akarsu, Bedia (1979); Felsefe Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Akyüz, Kenan (2010); Batı Tesirinde Türk Şiiri Antolojisi, İnkılap Kitabevi, İstanbul.
• Anar, Turgay; “Edebiyat Eserlerini Anlamak ve Yorumlamak İçin Farklı Bir Yöntem: Einfühlung Teorisi”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 2013, 48(48), 23-46.
• Anar, Turgay; “Einfühlung Teorisi Açısından Ziya Osman Saba’nın Şiirlerinin İncelenmesi”, FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 2014, (3), 61-79.
• Ayvazoğlu, Beşir (1992); İslâm Estetiği, Ağaç Yayıncılık, İstanbul.
• Bozkurt, Nejat (1995); Sanat ve Estetik Kuramları, Sarmal Yayınevi, İstanbul.
• Demirci, İbrahim; “Bir Süvariyi Tahattur: Ahmet Haşim”, Hece, Türk Şiiri Özel Sayısı, 2010, 53/54/55, 164-171.
• Gezeroğlu, Senem; “Ahmet Hamdi Tanpınar'ın “Her Şey Yerli Yerinde” Adlı Şiirini Özdeşleyimci Kurama Göre Okuma Denemesi”, Söylem Filoloji Dergisi, 2017, 2(2), 267-274.
• Göknil, Nazan; “Estetik Haz: Psikolojik ve Fenomenolojik Estetik Hakkında Bir Araştırma”, Felsefe Arkivi, 1945, 1(1), 141-154.
• Haşim, Ahmet (1988); Üç Eser: Bize Göre, Gurabâhâne-i Laklakan, Frankfurt Seyahatnamesi (Haz. Mehmet Kaplan), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Haşim, Ahmet (2005); Piyâle (Haz. M. Fatih Andı, Nuri Sağlam), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Issı, Ahmet Cüneyt (2019); “Ahmet Haşim’in Poetik Nizamında Eşya”, Şiir Kuran Nesneler (Ed. Ahmet Cüneyt Issı, Mehmet Özger), Ankara: Hece Yayınları, 55-96.
• Karagöz, İlknur; “Yahya Kemal’in “Ses” Adlı Şiirinin Özdeşleyim (Eınfuhlung) Metoduyla Tahlili”, Türklük Bilimi Araştırmaları, 2005, (18), 163-177.
• Kobya, E. Şebnem; “Tebrizli Şems’in Feracesinin Özdeşleyim Kuramına Göre İncelenmesi”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 2012, (47), 189-196.
• Kolcu, Ali İhsan (2008); Edebiyat Kuramları, Salkımsöğüt Yayınları, Erzurum.
• Nas, Halef; “Şiir Sanatında Soyutlama ve Einfühlung-Sezai Karakoç Örneği”, Yeni Türk Edebiyatı Dergisi, 2015, 11, 91-108.
• Okay, Orhan (2011); Sanat ve Edebiyat Yazıları, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Özkök, Seher (2019); Ahmet Haşim’in Şiirinde Özne, Doğa ve Yersizyurtsuzlaşma, (Basılmamış doktora tezi), Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Öztürk, Ebru; Kasımpatı Çiçeği’nin Hüzünlü Hikâyesi, https://www.aytink.com/kasimpati-ciceginin-huzunlu-hikayesi/ , Son Güncelleme Tarihi: 14.11.2018, Erişim Tarihi: 05.03.2020.
• Sağlam, M. Halil; “Necip Fazıl Kısakürek’in Şiirlerinde Einfühlung (Özdeşleyim) İlişkisi Kurduğu Tabiat Unsurları”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 2018, 7(2), 956-989.
• Şeyhzade Burhan; “Bedii Hulûl: Einfühlung”, Görüş, c.1, nr.2, Eylül 1930, s.79-91.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2013); Edebiyat Dersleri (Haz. Abdullah Uçman), Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Timuçin, Afşar (2004); Felsefe Sözlüğü, Bulut Yayınları, İstanbul.
• Tunalı, İsmail (1983); Estetik Beğeni, Say Yayınları, İstanbul.
• Tunalı, İsmail (2012a); Estetik, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Tunalı, İsmail; “Sanatın Psikolojik Anlamı ve Worringer’in Üslup Analizi”, Felsefe Arkivi, 2012b, (19), 11-20.
• Worringer, Wilhelm (1995); Soyutlama ve Özdeşleyim (Çev. İsmail Tunalı), Remzi Kitabevi, İstanbul.