KAŞKAY TURKS, TURKISH AND MİRZA MEZUN

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 22, 273 - 281, 30.09.2020

Gökçen Durukoğlu

https://doi.org/10.31126/akrajournal.794421

Öz

Today, the Kaşkay Turks living in the south of Iran, in the Kaşkay Province region whose center is Shiraz, are one of the Turkish peoples who maintain the Turkish culture in the Iranian geography. Kaşkay Turks, who have great importance in the lives of art and literature, especially poetry, are among the Oghuz Turks; Kaşkay Turkish is also one of the Turkish dialects of the Oguz group.
Today, the poems of Mirza Mezun, who is the owner of the most beautiful poems written and sung in Kaşkay Turkish, live in the memory of Kaşkay Turks, from small to large. Of course, Mezun is one of the most prominent names in Kaşkay literature. The poems of Mezun, who lived in the 19th century, lived in the oral literatures of the Kaşkay Turks, who adopted a nomadic lifestyle for many years, were passed down from generation to generation and were compiled and recorded in the middle of the 20th century.
Mezun’s poems, who use a clean Turkish in his poems, have a rich range of poems on various themes.

Anahtar Kelimeler

Iranian Turks, Turkish Language, Kaşkay Turkish, Mirza Mezun

KAŞKAY TÜRKLERİ, TÜRKÇESİ VE MİRZA MEZUN

Öz

Bugün İran’ın güneyinde, merkezi Şiraz olan Kaşkay İli bölgesinde yaşayan Kaşkay Türkleri, Türk kültürünü İran coğrafyasında sürdüren Türk halklarından biridir. Sanat ve edebiyatın özellikle de şiirin hayatlarında önemi büyük olan Kaşkay Türkleri, Oğuz Türklerindendir; Kaşkay Türkçesi de Oğuz grubu Türk lehçelerindendir.
Bugün Kaşkay Türkçesi ile söylenmiş, yazılmış en güzel şiirlerin sahibi Mirza Mezun’un şiirleri küçüğünden büyüğüne Kaşkay Türklerinin hafızasında yaşamaktadır. Elbette ki Mezun, Kaşkay edebiyatının önde gelen en önemli isimlerindendir. 19. yüzyılda yaşayan Mezun’un şiirleri, uzun yıllar göçebe bir yaşam tarzını benimseyen Kaşkay Türklerinin sözlü edebiyatlarında yaşamış, nesilden nesile aktarılmış ve 20. yüzyılın ortalarında derlenerek kayıt altına alınmıştır.
Şiirlerinde temiz bir Türkçe kullanan Mezun’un şiirleri oldukça çeşitli temalar üzerine söylenmiş zengin bir yelpazeye sahiptir.

Anahtar Kelimeler

İran Türkleri, Türk Dili, Kaşkay Türkçesi, Mirza Mezun

Kaynakça

• ATAİZİ, D. E. (2011). Kaşkay Türklerinde Sosyal Tabakalaşma. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 6/4 Fall 2011, p.123-137, TURKEY.
• ATAİZİ, D. E. (2017). Kaşkay Türklerinin Dili. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• BURAN, A. (2010). Kurşunlanan Türkoloji. Ankara: Akçağ Yayınları.
• BURAN, A. ALKAYA, E. YALÇIN, S. K. (2014). Çağdaş Türk Yazı Dilleri 1 – Güneybatı / Oğuz Grubu. Ankara: Akçağ Yayınları.
• ÇELİK, M. (2002). Kaşkay Türkleri. Türkler Ansiklopedisi. C. 20. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• ÇELİK, M. DURUKOĞLU, G. (2016). Ma'zun Şiirler (Kaşkay Türkçesi) Giriş – İnceleme – Metin – Sözlük – Tıpkıbaskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• DOULATABADİ, F. (2017). Kaşkay Türklerinin Edebiyatı. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• ERCİLASUN, A. B. (1985). Hoca Ahmed Yesevî ve Dîvân-ı Hikmet. Büyük Türk Klasikleri. Cilt 1. İstanbul: Ötüken-Söğüt Yayıncılık. KALAFAT, Y. (2005). İran Türklüğü Jeokültürel Boyut, İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• ŞEHBAZİ, Ş. (1367-1948). Kaşkâ'i Şiiri Yâ Âsâr-i Şu'arâ-yi Kaşkâ'i, Şiraz.
• Türk Dili, Sayı 1991/480, Yunus Emre Özel Sayısı, s. 452.