ABD-TÜRKİYE İKİLİ İLİŞKİLERİNİN BAŞLANGICI: BERBERÎ SAVAŞLARI (1801-1805 ve 1815)

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 25, 7 - 37, 20.09.2021

Mehmet Erkan Kıllıoğlu

https://doi.org/10.31126/akrajournal.840461

Cited By: 1

Öz

Sıklıkla Stratejik Ortaklık olarak tanımlanan Türk-Amerikan ilişkileri çoğunlukla II. Dünya Savaşı sonrasında Marshall Yardımı ve Türkiye’nin NATO’ya üyelik başvurusu ve kabulü ile ilişkilendirilir ve bu noktada başladığı iddia edilir. Ancak iki ülke I. Dünya Savaşı sırasında karşı saflarda yer almış, Anadolu’yu işgale gelen Yunan kuvvetleri ABD donanmasının sağladığı koruma altında İzmir’de karaya çıkmıştır. Fakat bu olay da ilişkilerin başlangıç noktası değildir; iki ülkenin ilk kez temas ettiği ve karşı karşıya geldiği olay tarihte Berberî Savaşları olarak adlandırılan iki ayrı savaş sebebiyledir. Bu karşılaşmadan Türkiye’nin hafızasında fazla bir şey kalmamışken ABD’nin hafızasında Deniz Piyade Marşı’ndaki “To the shores of Tripoli” nakaratı kalmış ve devlet hafızasında yer etmiştir. İşte bu çalışmada iki taraf arasındaki ilk temas olan Berberî Savaşları incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Garp Ocakları, Thomas Jefferson, Karamanlı Yusuf Paşa, Stephen Decatur, USS Philadelphia

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

THE BEGINNING OF THE TURKISH-AMERICAN RELATIONS: BARBARY WARS OF1801 AND 1815

Öz

Turkish-American bilateral relations often described as a strategic partnership. The very special relationship flourished after the II. World War during the Marshall Aid Programme and Turkish attepmt to became NATO member. But those two country join to I. World War and fought at the opposite sites. After the war, just in the first years of the Turkish War of Independence, Greece became volunterally spearhead of the West and try to invade Anatolia. That invasion attempt began in İzmir (Smyrna) Province under the protection offered by the US Navy. But the starting point of the bilateral relations between US and Turkey, then Ottoman Empire,was an confontration called ‘Barbary Wars’. The Barbary Wars consist of an two seperate wars. It was just left a few track in Turkish history and not known very well but in US the war memorial baptized in the US Marine Coprs’s Hym with the saying “To the shores of Tripoli.”

Anahtar Kelimeler

Barbary Coast, Thomas Jefferson, Yusuf Karamanlı, Stephen Decatur, USS Philadelphia

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Allen, Gardner Weld (1909), Our Naval War with France, Houghton Mifflin Company, Boston.
• Armstrong, Benjamin (2010), “The Most Daring Act of the Age: Principles for Naval Irregular Warfare,” The Naval War College Review, 63(4), 106-118.
• Armstrong, Benjamin, “A Ketch Named Mastico: North Africa Maritime Security Operations”, Small Wars Journal, https://smallwarsjournal.com/jrnl/art/a-ketch-named-mastico , SGT, (Son güncelleme tarihi): 23.04.2011, ET (Erişim tarihi):18.11.2020.
• Bacarella, Mike, Barbary Wars, http://www.daddezio.com/italy/barbary/history.html , SGT, (Son güncelleme tarihi): Tarih Yok, ET (Erişim tarihi):18.11.2020.
• Baepler, Paul (Ed.), (1999), White Slaves, African Masters: An Anthology of American Barbary Captivity Narratives. University of Chicago Press, Chicago.
• Baker, Kevin (2002), “The Shores of Tripoli, Our First Fight Against International Terrorists”, American Heritage, 53 (1), 17-18.
• Barnby, Henry G. (1996), The Prisoner of Algiers: An Account of the Forgotten American-Algerian War 1785-1797, Oxford University Press, Londra.
• Bombardment of Tripoli, 1804, Old Ironsides’ Battle Record: Documents of USS Constitution’s Illustrious Deeds, Naval History and Heritage Command, https://www.history.navy.mil/research/library/online-reading-room/title-list-alphabetically/u/uss-constitutions-battle-record0/bombardment-of-tripoli-1804.html , SGT, (Son güncelleme tarihi): 28.04.2015, ET (Erişim tarihi):12.09.2020.
• Bowman, John. S. (1998), Facts About the American Wars, The H. W. Wilson Company, 1998, New York.
• Boyd Julian-Bryan Mina R.-Butterfield L. H.-Cullen, Charles T. (Ed.) (1950), The Papers of Thomas Jefferson, Cilt: 18, Princeton University Press, Princeton.
• Bromley, John S. (1987), Corsairs and Navies, 1660-1760, Hambledon Press, Londra.
• Congress, Thomas Jefferson Papers, Washington, http://www.memory.loc.gov/ammem/mtjhtml/mtjprece.html , SGT, (Son güncelleme tarihi): Tarih yok, ET (Erişim tarihi): 10.11.2020.
• “Berberi esareti ABD diplomasi ve dış politika pratiklerinin gelişmesinde hayati bir rol oynamıştır” (Rojas, 2003: 159).
• Çapanoğlu, Münir Süleyman (1951), “Akdeniz’de Cezayir Korsanları”, Resimli Tarih Mecmuası, 2 (21), 945-947.
• David Smethurst, “Little Known Facts About the First Barbary War”, Smal Wars Journal, https://smallwarsjournal.com/jrnl/art/little-known-facts-about-the-first-barbary-war , SGT, (Son güncelleme tarihi): 20.01.2017, ET (Erişim tarihi): 10.11.2020.
• Department of Defense, (2011), Joint Publication 5-0, Joint Operation Planning, Washington D.C.
• Early, Peter (1970), Corsairs of Malta, and Barbary, Sidgwick & Jackson Ltd, Londra.
• Fendoğlu, Hasan Tahsin (2002), Modernleşme Bağlamında Osmanlı-Amerika İlişkileri, Beyan Yayınları, İstanbul.
• Folayan, K., (1979), Tripoli During the Reign of Pasha Yusuf Qaramanli, University of Ife Press, Ile-Ife, Nijerya.
• Folayan, Kola (1972), “Tripoli and the War with the U.S.A., 1801-5,” The Journal of African History 13 (2), 261-270.
• Forester, Cecil S. (1956), The Age of Fighting Sail: The Story of the Naval War of 1812, Doubleday, New York.
• Fowler, William M. Jr. (1984), Jack Tars and Commodores: The American Navy, 1783-1815, Houghton Mifflin, Boston.
• Gawalt, Gerard W., America and Barbary Pirates: An International Battle Aganist an Unconventional Foe, Library of Guttridge, Leonard F.-Smith Jay D. (1984), The Commodores, Classics of Naval Literature, Naval Institute Press, Annapolis.
• Güher, Ebru (2017), “David Porter’ın Anıları Işığında Garp Ocaklarında Türk-Amerikan Mücadelesi ve Amerika’nın Günümüzde Bölge Üzerinde Politikaları”, Cedrus, Akdeniz Uygarlıkları Araştırmaları Dergisi, 5, 567-584.
• Güler, Yavuz (2005), “Osmanlı Devleti Dönemi Türk-Amerikan İlişkileri (1795–1914)”, Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (1), 227-240.
• Hay, Anthony (2004), “Reading the Past into American Foreign Policy”, Orbis, 48 (2), 369-380.
• Irwin, Ray W., (1931), The Diplomatic Relations of the United States with Barbary Powers, 1776-1816, University of North Carolina Press, Chapel Hill.
• Jewett, Thomas (2002), “Terrorism in Early America: The U.S. Wages War Against the Barbary States to End International Blackmail and Terrorism”, The Early America Review, 4 (2), 6-15.
• Karasapan, Celal Tevfik (1960), Libya, Trablusgarp, Bingazi ve Fizan, Resimli Posta Matbaası, Ankara.
• Kavas, Ahmet (1999), “Osmanlı Devleti’nin Afrika Kıtasında Hâkimiyeti ve Nüfuzu”, Osmanlı, G. Eren (Ed.), 1. Cilt. (Siyaset), Yeni Türkiye Yayınları, 421-430, Ankara.
• Kayapınar, Selda (2017), “1830 Osmanlı-ABD Ticaret Antlaşması Öncesi Amerika’nın Diplomasi Girişimleri”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 51, 39-56.
• Kitzen, Michael (1996), “Money Bags or Cannon Balls:The Origin of Tripolitan War, 1795-1801”, Journal of Early Republic, 16 (4), 601-624.
• Koca, Yasemin Nemlioğlu “Doğu-Batı İlişkilerinde Türk Denizciliği: Anadolu Jeopolitiği”, Cedrus, Akdeniz Uygarlıkları Araştırmaları Dergisi, 4, 411-424.
• Köse, Osman (2010), “18. Yüzyıl’da Doğu Akdeniz’de Ticaret ve Güvenlik”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Prof. Dr. Bayram Kodaman’a Armağan Özel Sayısı, 266-275.
• Kurat, Akdes Nimet (1959), Türk-Amerikan Münasebetlerine Kısa Bir Bakış (1800-1959), Doğuş Ltd. Şti. Matbaası, Ankara.
• Kurat, Akdes Nimet (1964), “Berberi Ocakları ile ABD Münasebetleri (1774-1916)”, Ankara Üniversitesi, D.T.C.F. Tarih Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 175-213.
• Kuzucu, Serhat (2015), “XVIII. Yüzyılda Uluslararası Bir Sorun Olarak Garp Ocakları’nın Akdeniz’deki Korsanlık Faaliyetleri”, Gazi Akademik Bakış, 9 (17), 165-180.
• Kütükoğlu, Mübahat (1968), “18. Yüzyılda İngiliz ve Fransız Korsanlık Hareketlerinin Akdeniz Ticareti Üzerindeki Etkileri”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, 12, 57-71.
• Lardas, Marc (2011), Decatur’s Bold and Daring Act: The Philadelphia in Tripoli 1804, Osprey Publishing, Oxford.
• Leefe, John G. (1978), The Atlantic Privateers: Their Story 1749-1815, Petheric Press, Halifax.
• Leiby, Richard (2001), “Terrorists by Another Name: The Barbary Pirates”, Washington Post, C01.
• Maksudoğlu, Mehmet (1966-1967), “Tunus’ta Dayıların Ortaya Çıkışı”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14 (1), 189-219.
• Maksudoğlu, Mehmet (1968), “Tunus’ta Hâkimiyetin Dayılardan Beylere Geçişi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15 (1), 173-186.
• McKee, Christopher (2014), Edward Preble: A Naval Biography, 1761-1807, Naval Institute Press, Annapolis.
• Mustafa Nuri Paşa (1992), Netayic ül-Vukuat Kurumları ve Örgütleriyle Osmanlı Tarihi, I-II, N. Çağatay (Haz.), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Naval Documents Related to the United States Wars with the Barbary Powers, Vol 1, (1939), Office of Naval Records and Library, U.S. Government Printing Office, Washington.
• Oren, Michael B. (2007), Power, Faith, and Fantasy, America in the Middle East, 1776 to the Present, W. W. Norton & Company, New York.
• Ortaylı, İlber (1973), “1727 Osmanlı-Avusturya Seyr-ü Sefain Sözleşmesi”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 28 (3), 97-110.
• Pakalın, Mehmet Zeki (1971), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Cilt: II, MEB Yayınları, İstanbul.
• Parker, Richard (2004), Uncle Sam in Barbary: A Diplomatic History (ADST-DACOR), Diplomats and Diplomacy Book, University of Florida Press, Florida.
• Pratt, Fletcher (1950), Preble's Boys: Commodore Preble and the Birth of American Sea Power, William Sloane Associates, New York.
• Reid, Chipp (2012), Intrepid Sailors: The Legacy of Preble’s Boys and the Tripoli Campaign, Naval Institute Press, Annapolis.
• Richard O’Brien’dan Thomas Jefferson’a Mektup, 8 Haziran 1786, Naval Documents Related to the United States War With Barbary Powers, (1939), Cilt:1, Government Printing Office, Washington.
• Rojas, Martha Elena (2003), “Insults Unpunished: Barbary Captives, American Slaves and the Negotiation of Liberty”, Early American Studies, 1 (2), 159-186.
• Russell, Edward Frederick Langley (1970), The French Corsairs, Robert Hale, Londra.
• Sofka, James (1997), “The Jeffersonian Ideal of National Security: Commerce, The Atlantic Balance of Power and the Barbary War, 1786-1805”, Diplomatic History, 21 (4), 519-544.
• Sorkin, Joel S. (1986), “The Practical Ensigns of Mahomet”, National Review, 50-52.
• Starkey, David John (1990), British Privateering Enterprise in the Eighteent Century, Exeter University Press, Exeter.
• Symonds, Craig L. (2004), “A Squadron of Observation: Thomas Jefferson and Americas First War Against Terrorism”, White House Studies, 4 (2), 125-136.
• Şıvgın, Hale (2013), “ABD’nin Trablusgarp’a Askeri Müdahalesi: 1801-1805”, H. Çakmak (Haz.), ABD’nin Askeri Müdahaleleri 1801’den Günümüze, Kaynak Yayınları, 93-109, İstanbul.
• Taş, Abdullah Erdem (2016), Osmanlı Garp Ocaklarından Trablusgarp Eyaleti: Karamanlılar Dönemi (1711-1835), (Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• “The Tripolitan War: A Case for Evolving Strategies”, Small Wars Journal, https://smallwarsjournal.com/index.php/jrnl/art/the-tripolitan-war-a-case-for-evolving-strategies , SGT, (Son güncelleme tarihi): 13.05.2013, ET (Erişim tarihi): 02.11.2020.
• “The Unites States and the Barbary Pirates”, Bill of Right in Action, Constitutional Rights Foundation, 18 (1), Los Angeles, http://www.crf-usa.org/bill-of-rights-in-action/bria-18-1-a-the-united-states-and-the-barbary-pirates.html , SGT, (Son güncelleme tarihi): Tarih yok, ET (Erişim tarihi):18.11.2020.
• Toprak, Seydi Vakkas (2012), “Osmanlı Yönetiminde Kuzey Afrika: Garp Ocakları”, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası, 22 (1), 223-237.
• Tripolitan War, Encyclopedia Britannica, https://www.britannica.com/event/Tripolitan-War SGT, (Son güncelleme tarihi): 04.04.2019, ET (Erişim tarihi):18.11.2020.
• Tucker, Glenn (1963), Dawn Like Thunder: The Barbary Wars and the Birth of the U.S. Navy, Bobbs Merrill, Indianapolis.
• Turner, Robert F. (2010), “President Jefferson and the Barbary Pirates,” Piracy and Maritime Crime: Historical and Modern Case Studies, Ellemen, Bruce A.-Forbes, Andrew-Rosenburg, David (Ed.), Naval War College Press, 158-171, Newport, RI.
• Vitkus, Daniel J. (Ed.) (2001), Piracy, Slavery and Redemption: Barbary Captivity Narratives From Early Modern England, Columbia University Press, New York.
• Whipple, Addison B. C. (1991), To the Shores of Tripoli: The Birth of the U.S. Navy and Marines, William Morrow & Co., New York.
• Wilson, Garry E. (1979), American Prisoners in the Barbary Nations, 1784-1816, Basılmamış Doktora Tezi, North Texas State University.
• Wilson, Garry E. (1982), “American Hostages in Moslem Nations, 1784-1796: The Public Response”, Journal of the Early Republic, 2 (2), 123-141.
• Wolf, John B. (1979), The Barbary Coast: Algiers Under the Turks, 1500-1830, W. W. Norton & Co. , New York.