ÇOCUKLUĞUN SOSYOLOJİK SERÜVENİ VE TOPLUMSAL KABULÜ

Yıl 2022, Sayı: 11, 53 - 72, 20.06.2022

Sevim Atila Demir

Öz

Bu çalışma Türkiye’deki akademik yazında çocukluğun serüvenini açıklayarak, toplumsal süreçlerin bir yansıması olarak çocuğu ve çocukluğun sosyolojik anlamını tartışmayı hedeflemiştir. Sosyolojik anlam toplumsal koşulların ve deneyimlerin birer sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Bu açıdan incelendiğinde her dönemde çocukluğun anlamı da toplumsal süreçlerin birer yansımasını oluşturmaktadır. Çalışmanın amacını çocukluğun toplumsal değişimi ve gelişimini okuyabilme oluşturmaktadır. Günümüz çocukluk çalışmaları sosyolojik bağlam ile ilişkili olarak yapılmakta ve toplumsal dönüşümün çocukluk alanına yansımasını içermektedir. Böylece sosyal olaylar ve çocukluk algısı arasındaki tarihsel ve kültürel bağ kurulabilir. Bu yönü ile çalışmamızda doküman analizi yöntemi tercih edilmiştir. Bu amaçla temel yaklaşım olan yorumlayıcı yaklaşım kullanılmış ve bu yaklaşım çerçevesinde elde edilen bulgular sistematik biçimde işlenmiştir.
Çalışmada temelde sosyo-kültürel teoriler ışığında, özellikle sosyokültürel teori içerisinde yer alan toplumsal gelişim kuramları hem toplumsal gelişimi hem de çocukluğa yönelik yansımayı daha iyi açıklaması yönü ile temel alınmıştır. Çalışmanın kısa sonuçlarına göre çocukluğun toplumsal görünümü yaşanan sosyal değişimlere bağlı olarak kurumsal değişmelerin yansımasına göre değişmektedir. Antik çağlardan günümüze ekonomik, siyasal ve sosyal yaşantıdaki değişimler hem çocuğun toplum içindeki rol ve işlevlerine hem de çocukluk algısına etki etmiştir. Bu değişimlerin anlaşılabilmesi ve yeni ihtiyaçların karşılanabilmesi günümüzde çocuğun da içinde olduğu çocukluk tartışmaları ile mümkündür. Özellikle sanayileşme sonrası yaşanan sosyal ve düşünsel alandaki değişimlerle çocukluk algısı değişmiş ve bu akademik yazına yansımıştır.

Anahtar Kelimeler

çocukluk, aktif çocukluk yaklaşımı, kültürel görecelik, yeni çocukluk

CHILDHOOD'S SOCIOLOGICAL ADVENTURE AND SOCIAL ACCEPTANCE

Öz

This study aims to discuss the child as a reflection of social processes and the sociological meaning of childhood by explaining the adventure of childhood in the academic literature in Turkey. Sociological meaning emerges as a result of social conditions and experiences. From this point of view, the meaning of childhood in every period is a reflection of social processes. The aim of the study is to be able to read the social change and development of childhood. Today's childhood studies are carried out in relation to the sociological context and include the reflection of social transformation in the field of childhood. Thus, a historical and cultural link can be established between social events and childhood perception. With this aspect, the document analysis method was preferred in our study. For this purpose, the interpretative approach, which is the basic approach, was used and the findings obtained within the framework of this approach were systematically processed.
In the study, in the light of socio-cultural theories, social development theories, especially in socio-cultural theory, are based on the aspect of better explaining both social development and reflection on childhood. According to the short results of the study, the social appearance of childhood changes according to the reflection of institutional changes depending on the social changes experienced. Changes in economic, political and social life from ancient times to the present have affected both the role and functions of the child in society and the perception of childhood. Understanding these changes and meeting new needs is possible with the childhood discussions, including the child, today. Especially with the changes in the social and intellectual fields after industrialization, the perception of childhood has changed and this is reflected in the academic literature.

Anahtar Kelimeler

childhood, active childhood approach, cultural relativism, new childhood

Kaynakça

• Ahioğlu, N. & Koç, İ., 2009, “Çocukların Eğitim Hakkı ve Sokak Çocukları”, Sokak Çocuklarının İhmali ve İstismarı (Ed.) Özkan Yıldız, Gaziantep Üniversitesi Yayınları, Gaziantep.
• Araz, Y. (2013), 16. Yüzyıldan 19. Yüzyıl Başlarına Osmanlı Toplumunda Çocuk Olmak, Kitap Yayınevi, İstanbul.
• Aydoğmuş Ördem, Ö, (2020), “Türkiye’de Çocukluk Sosyolojisi”, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10 (16), 4469-4492.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
• Bühler- Niederberger, D. (2010), “Childhood Sociology in Ten Countries Current Outcomes and Future Directions”, Current Sociology, International Sociological Association, SAGE, Vol. 58(2): 369–384.
• Corsaro, A.W. (2005). Sociology Of Childhood-Second Edition, UK: Sage Pub
• Elkınd, D. (2001), Değişen Dünyada Çocuk Yetiştirme ve Eğitim, çev: Emine Gül Kapçı, Dünyada ve Türkiye’de Değişen Çocukluk III. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri, Hazırlayan: Bekir Onur, Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• Demir Gürdal, A. (2013), Sosyolojinin İhmal Edilen Kategorisi Çocuklar Üzerinden Çocukluk Sosyolojisine ve Sosyolojiye Bakmak, "İŞ, GÜÇ" Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, October/Ekim 2013- Cilt/Vol: 15- Sayı/Num: 04, Page: 1-26
• Güçlü, S. (2016), Çocukluk ve Çocukluğun Sosyolojisi Bağlamında Çocuk Hakları, Sosyoloji Dergisi Yıl 2016, Armağan Sayısı: 1-22
• Güller, E. (2013), Çocuk Kavramının Felsefi Antropoloji Alanında Ele Alınması ve Mimari Çıkarımlar, Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi Cilt: 2 Sayı: 3, 1-12.
• Gürkan Öztan, G. (2011) Türkiye’de Çocukluğun Politik İnşası, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Harrison, R.P. (2016), Gençleşme Yaşımızın Kültürel Tarihi, Çeviren: Merve Pehlivan, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Gabriel, N. (2017), “The Sociology of Early Childhood - Critical Perspectives”, SAGE Publications Ltd, London, 1-12.
• James, A. (2001), Yeni Çocukluk Sosyolojisinde Sorunlar, Yaklaşımlar ve Pratikler, çev: Emine Gül Kapçı, Dünyada ve Türkiye’de Değişen Çocukluk III. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri, Hazırlayan: Bekir Onur, Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• Kaya, Ç. N., (2011), “Aile ve Çocuk”, Aile Sosyolojisi, (Ed.) A.Kasapoğlu, N. Karkıner), Anadolu Üniversitesi AÖF Yayın No:1303.
• Kıral, B. (2020), “Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi”, Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, Sayı: 15, 170-189.
• Kongar, E. (2019) , Toplumsal Değişme ve Türkiye Gerçeği, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Postman, N. (1995), Çocukluğun Yokoluşu, Çev: Kemal İnal, İmge Kitabevi, Ankara.
• Sargeant, J., Harcourt, D. (2019), Çocuklarla Yapılan Araştırmalarda Etik, Çeviri Editörrü, Salih Rakap, Nobel Yayınları, Ankara.
• Sormaz, F & Yüksel, H. (2012), “Değişen Çocukluk, Oyun ve Oyuncağın Endüstrileşmesi ve Tüketim Kültürü”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2012 11(3): 985 -1008.
• Sözer, H. (2020), Bir Çocuk İstismarı Formu Olarak Çocuk Evlilikleri: Kültüre Sığınmanın Sınırları Sosyoloji Araştırmaları Dergisi / Journal of Sociological Research Cilt / Volume 23 Sayı / Number 1 (Nisan / April 2020): (157-191).
• Onur, B. (2005), Türkiye’de Çocukluğun Tarihi Çocukluğun Sosyo-Kültürel Tarihine Giriş, İmge Kitabevi, Ankara.
• Öztürk, E. (2016), Psikotarih Açısından Çocuk Yetiştirme Tarzları ve Çocuk İstismarı (Rearing Modes (Styles) with Regards to Psychohistory and Child Abuse), Turkiye Klinikleri J Foren Med-Special Topics 2016;2(3), 24-34.
• Özyurt, C. (2011), Değişen Aile, Toplum ve Kültür Yapılarında Çocuk Algıları, Aile Sosyolojisi, Kadir Canatan-Ergün Yıldırım, Açılım Kitap, İstanbul.
• Young-Bruehl, E. (2021), Çocuk Düşmanlığı Çocuklara Karşı Önyargıyla Yüzleşme, Çeviren: Aksu Bora, İletişim Yayınları.