Salda Gölü Hidroloji Parametrelerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 4, 1029 - 1044, 31.08.2023

Ayşen Davraz , Fatma Aksever

https://doi.org/10.35414/akufemubid.1233689

Öz

Salda Gölü doğal güzelliği ve stramatolit oluşumları ile dünyadaki ender alkali göllerden birisidir. Salda Gölü’nün beslenimi göl yüzeyine ve alt havza geneline düşen yağışlar, mevsimlik ve sürekli akan dereler ile yeraltısuyu akımı ile sağlanmaktadır. Salda Gölü için yağıştan beslenim miktarı 21.95 x 106 m3/yıl’dır. Gölün boşalımı ise sadece buharlaşma ile gerçekleşmekte olup göl alanından buharlaşma miktarı 51.96 x106 m3/yıl olarak hesaplanmıştır. Salda Gölü su seviyesinin Eylül-2015’den itibaren sürekli düştüğü ve Ocak-2022’ye kadar düşüm miktarının 3.17 m olduğu belirlenmiştir. Salda Gölü çevresinde gölü besleyen çok sayıda su kaynağı bulunmaktadır. Bu kaynaklarda Mayıs 2021-2022 arasında yapılan debi ölçümlerine göre, göle ortalama 0.286 m3/s beslenim olacağı öngörülmektedir. Salda Gölü havzasında en önemli akifer alüvyon olup bu birimde açılmış çok sayıda sondaj kuyusu bulunmaktadır. Şubat-2021 ve Ekim-2022 tarihleri arasında kuyulardan seviye ölçümleri yapılmıştır. Havzada statik seviye Salda köyü çevresinde 0.5-4.85 m ve Yeşilova’da 13.27-21.15 m olarak tespit edilmiştir. Havzada yeraltısuyu akım yönü Salda Gölü'ne doğrudur. Salda Gölü çevresinde geniş alanlarda yüzeyleyen Marmaris peridotiti birimlerinden de yüzeyaltı akışı ile göle yeraltısuyu beslenimi gerçekleşmektedir. Bu beslenim Salda Gölü suyunun hidrojeokimyasal özelliklerini denetleyen en önemli unsurdur. Bu çalışmada, göl seviye değişimini denetleyen hidrolojik parametreler ve bunların etkileri irdelenmiştir. Salda Gölü çevresinde bulunan meteoroloji istasyonlarından alınan yıllık yağış verileri ile göl seviyesindeki dalgalanmalar incelendiğinde yağış miktarının Salda Gölü seviye değişimini denetleyen en önemli parametre olduğunu görülmektedir. Buharlaşma etkisi ise daha azdır.

Anahtar Kelimeler

Salda Gölü, Hidroloji, Göl Su Seviyesi, Kavramsal Model

Destekleyen Kurum

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü

Teşekkür

Bu çalışma, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü adına “Salda Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesi Biyolojik Çeşitlilik Araştırma Projesi” kapsamında yapılmış olup yazarlar, projeyi finansal olarak destekleyen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na ve projeyi yürüten Ekoİz-Çevre firması yetkililerine teşekkür ederler.

Evaluation of Salda Lake Hydrology Parameters

Öz

Salda Lake is one of the rare alkaline lakes in the world with its natural beauty and stramatolite formations. The recharge of Salda Lake is provided by precipitation falling on the lake surface and in the lower basin, seasonal and continuously flowing streams and groundwater flow. The amount of rainfall recharge for the Salda Lake is 21.95 x 106 m3/year. The discharge of the lake takes place only by evaporation and the amount of evaporation from the lake area was calculated as 51.96 x106 m3/year. It has been determined that the water level of the Salda Lake has decreased continuously since September-2015 and the decrease amount was 3.17 m until January-2022. There are many water springs feeding the lake around Salda Lake. According to the flow measurements made between May 2021 and 2022 in these springs, it is predicted that there will be an average of 0.286 m3/s recharge to the lake. The most important aquifer in the Salda Lake basin is alluvial and there are many boreholes drilled in this unit. Level measurements were made from the wells between February-2021 and October-2022. The static level in the basin was determined as 0.5-4.85 m around Salda village and 13.27-21.15 m in Yeşilova. Groundwater flow direction in the basin is towards the Salda Lake. Groundwater is recharged to the lake by subsurface flow from Marmaris peridotite units, which crop out in large areas around the Salda Lake. This recharge is the most important factor controlling the hydrogeochemical properties of the Salda Lake water. In this study, the hydrological parameters controlling the lake level change and their effects were examined. When the annual precipitation data from the meteorology stations around the Salda Lake and the fluctuations in the lake level are examined, it is seen that the precipitation amount is the most important parameter controlling the level change in the Salda Lake. Evaporation effect is less.

Anahtar Kelimeler

Salda Lake, hydrology, lake water level, conceptual model

Kaynakça

• Balcı, N., Demirel, C., Kurt, M.A., 2018. Salda Gölünün Jeomikrobiyolojisi ve Güncel Stromatolit Oluşumunda Mikrobiyal Etkiler/Geomicrobiology of Lake Salda and Microbial Influences on Present-Day Stromatolite Formation. Yerbilimleri, 39(1), 19-40.
• Bodinier, J.L., Godard, M. (2014). Reference module in earth systems and environmental science. Treatise on Geochemistry, 3, 103–167.
• Braithwaite, C.J.R. and Zedef, V., 1996. Hydromagnesite stromatolites and sediments in an alkaline lake, Salda Gölü, Turkey. Journal of Sedimentary Research, 66, 991-1002.
• Çaldırak, H., Kurtuluş, B. 2018. Evidence of Possible Recharge Zones for Lake Salda (Turkey). Journal of the Indian Society of Remote Sensing, 46(9), 1353–1364.
• Çalışkan, V., 2008. Human-induced wetland degradation: a case study of Lake Amik (Southern Turkey). Balwois (Ohrid, Republic of Macedonia), 27, 1-10.
• Davraz, A., Sener, E., Sener, S., 2019a. Evaluation of climate and human effects on the hydrology and water quality of Burdur Lake, Turkey. Journal of African Earth Sciences, 158, 103569.
• Davraz, A., Varol, S., Şener, E., Şener, Ş., Aksever, F., Kırkan, B., Tokgözlü, A., 2019b. Assessment of Water Quality and Hydrogeochemical Processes of Salda Alkaline Lake (Burdur/Turkey). Environmental Monitoring and Assessment, 191, 701.
• Dehghanipour, A.H., Moshir Panahi, D., Mousavi, H., Kalantari, Z., Tajrishy, M., 2020. Effects of water level decline in Lake Urmia, Iran, on local climate conditions. Water, 12(8), 2153.
• Desta, H., Lemma, B., Albert, G., Stellmacher, T., 2015. Degradation of Lake Ziway, Ethiopia: A study of the environmental perceptions of school students. Lakes & Reservoirs: Research & Management, 20(4), 243-255.
• Dursun, S., 2010. Effect of global climate change on water balance of Beyşehir Lake (Konya–Turkey). Proceedings: BALWOIS, 25-29.
• Ekoiz, 2022. Salda Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesi Biyolojik Çeşitlilik Araştırma Projesi sonuç raporu. Çevre Ve Şehircilik Bakanlığı, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü, Ankara
• Han, Q., Zhou, L., Sun, W., Wang, G., Shrestha, S., Xue, B., Li, Z., 2022. Assessing alterations of water level due to environmental water allocation at multiple temporal scales and its impact on water quality in Baiyangdian Lake, China. Environmental Research, 212, 113366.
• Russell, M.J., Ingham, J.K., Zedef, V., Maktav, D., Sunar, F., Hall, A.J., and Fallick, A.E., 1999. Search for signs of ancient life on Mars: expectations from hydromagnesite microbialites, Salda Lake, Turkey. Journal of the Geological Society, 156, 869-888.
• Shirokova, L.S., Mavromatis, V., Bundeleva, I.A., Pokrovsky, O.S., Bénézeth, P., Gérard, E., Pearce, C.R., and Oelkers, E.H., 2013. Using Mg Isotopes to Trace Cyanobacterially Mediated Magnesium Carbonate Precipitation in Alkaline Lakes. Aquatic Geochemistry, 19, 1–24
• Şahinci, A., 1991. Doğal Suların Jeokimyası, Reform Matbaası, Bölüm 2., s. 33, İzmir.
• Varol, S., Davraz, A., Aksever, F., Şener, Ş., Şener, E., Kırkan, B., Tokgözlü, A., 2017. Salda Gölü Sulak Alanı Hidrojeolojisi, Hidrojeokimyasal Özelliklerinin İzlenmesi Ve Kirlilik Durumunun Tespiti, TÜBİTAK-ÇAYDAG-114Y084 raporu
• Wei, W., Gao, Y., Huang, J., Gao, J., 2020. Exploring the effect of basin land degradation on lake and reservoir water quality in China. Journal of Cleaner Production, 268, 122249.
• Yüksel, A., 2007. Üçtepe yöresinin (İmamoğlu – Adana) hidrojeolojik incelemesi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Ensititüsü, Yüksek Lisans Tezi, 51 sayfa, Adana.
• https://tr.climatedata.org/asya/tuerkiye/burdur/tefenni (13.01.2023)