ÇİFTÇİLERİN VERGİ ALGISI VE VERGİ UYUMU: AMPİRİK BİR ÇALIŞMA

Yıl 2017, Cilt: 19 Sayı: 2, 127 - 141, 29.12.2017

İhsan Cemil Demir , Pınar Bengi Kaya

Öz

Devlet; ekonomik, mali ve sosyal amaçları yerine getirebilmek için birtakım gelir kaynaklarına ihtiyaç duyar. Bu kaynaklardan en önemlisi ise vergilerdir. Bireylerin vergi ödevlerini eksiksiz, zamanında ve kendiliğinden yerine getirmeleri oldukça önemlidir. Bu durum vergi uyumu olarak ifade edilmekte ve vergi uyumunu etkileyen faktörlerden birinin de vergi algısı olduğu bilinmektedir. Tarım sektörü vergi kaynaklarından birisi olup Türkiye’de GSYH’nin %6-7’sini oluşturmaktadır. Ancak tarım kesiminde vergilendirmenin, genel olarak, gerçek usulde yapılmadığı ve bu nedenle de söz konusu sektörde kayıtdışı ekonominin fazla olduğu bilinmektedir. Tarım sektörünün bu dikkat çekici özelliklerine rağmen, literatür incelendiğinde tarım sektörünün vergilendirilmesi ile ilgili yapılan çalışmaların oldukça sınırlı sayıda olduğu göze çarpmaktadır. Bu çalışma, Antalya ili örneğinde, zirai kazanç elde eden çiftçilerin vergi algılarını, vergi uyum düzeylerini ve vergi sistemi hakkındaki düşüncelerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. 

Araştırma sonuçlarına göre çiftçiler, vergi yükleri diğer mükelleflere göre görece düşük olmasına rağmen, vergi oranlarını ve vergi yüklerini ağır bulmaktadır. Ankete katılan çiftçilerin vergi bilinç düzeyleri diğer mükelleflere göre belirgin bir farklılık göstermemektedir. Tarımsal desteklerden yararlanan çiftçilerin vergi algıları, yararlanmayanlara göre daha pozitiftir. 

Anahtar Kelimeler

Zirai Kazanç, Çiftçi, Vergi Algısı, Vergi Uyumu, Tarım Sektörü

TAX PERCEPTION AND TAX COMPLIANCE OF FARMERS: AN EMPIRICAL STUDY

Öz

Government has needed some income resources to fulfill economic, financial and social objectives. Of these resource taxes are the most important ones. It is highly important that individuals fulfill tax duties completely, on time and by him/herself. This is defined as tax compliance and tax perception is known that one of the factors which effect tax compliance. Agricultural sector is one of the tax sources and consists of 6-7 % of GDP in Turkey. But it is known that taxing of agriculture sector has not been done by actual procedure and for that reason, shadow economy is high in this sector. Despite these remarkable characteristics of the sector, when it is investigated it can be shown that there are limited studies on taxation of agriculture sector. This study was conducted in order to determine the tax perceptions, tax compliance levels and tax system considerations of the farmers who earn agricultural income in the example of Antalya. 

According to the results of the survey, farmers find tax rates and tax burdens to be heavy, even though their tax burden is relatively low compared to other taxpayers. The level of tax awareness of the farmers participating in the survey does not differ significantly from other taxpayers. The tax perceptions of farmers benefiting from agricultural subsidies are more positive than those who do not. 

Anahtar Kelimeler

Agricultural Earnings, Farmer, Tax Perception, Tax Compliance, Agricultural Sector

Kaynakça

• Acun, F. 2002. Klasik Dönem Eyalet İdare Tarzı Olarak Tımar Sistemi ve Uygulaması, Türkler, 9, 899- 908.
• Akdağ, M. 1945. Tımar Sisteminin Bozuluşu, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 3(4), 419-431.
• Aksoy, S. 1969. Türkiye’de Toprak Meselesi, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Avşar, N.A. ve Bozdereli, A. 2012. Türkiye’de Kayıtdışı Ekonomi ve Vergi Sisteminin Rolü, Ankara: Ankara Sanayi Odası Yayın Organı
• Aydın, M. A. 1991. Arazi Kanunnamesi, TDV İslam Ansiklopedisi, C.3, 346-347, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları.
• Birinci, E. 2010. Tarım Kesiminin Vergilendirilmesi ve Vergi Bilinci: Tekirdağ İli Merkez İlçe Örneği, Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ.
• Cin, H. 1987. Miri Arazi ve Bu Arazinin Özel Mülkiyete Dönüşümü. Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
• Cin, H. ve Akyılmaz, G. 1995. Tarihte Toplum ve Yönetim Tarzı Olarak Feodalite ve Osmanlı Düzeni, Konya: Selçuk Üniversitesi Basımevi.
• Coşar, N. 2004. Kriz, Savaş ve Bütçe Politikası (1926-1950), İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Demir, İ. C. 2008. Vergi Ahlâkı ve Belirleyenleri: Ege Bölgesi Örneği, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, İzmir.
• Demir, İ.C. 2013. Türkiye’de Vergi Yükü (Objektif ve Subjektif Yönleriyle), Bursa: Dora Yayıncılık
• Dilben, F. M. 2010. Avrupa Birliği’nde Tarım Politikaları ve Türkiye Tarıma Etkileri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Dinler, Z. 1993. Tarım Ekonomisi, Bursa: Ekin Kitabevi.
• Doğan, Z., Arslan, S. ve Berkman, A. N. 2015. Türkiye’de Tarım Sektörünün İktisadi Gelişimi ve Sorunları: Tarihsel Bir Bakış. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 29-41.
• Ensen, İ. 1998. 4369 Sayılı Zirai Kazançların Vergilendirilmesinde Yapılan Değişiklikler, Vergi Raporu, 37, 42-45.
• Eraktan, G. 2001. Tarım Politikası Temelleri ve Türkiye’de Tarımsal Destekleme Politikası, İstanbul: Uzel Yayınları.
• Eşiyok, B. A. 2004. Kalkınma Sürecinde Tarım Sektörünün Ekonomideki Yeri, Yapısı ve Gelişme Dinamikleri (1923-2004), Ankara: Türkiye Kalkınma Bakanlığı A.Ş Araştırma Müdürlüğü.
• Gaytancıoğlu, O. 2009. Türkiye’de ve Dünyada Tarımsal Destekleme Politikası, İstanbul: İTO Yayınları.
• Giray, F. 2006. Osmanlı İmparatorluğunda Mali Sistem ve Mali Olaylar, Bursa: Ezgi Yayınları.
• Güvemli, O. 1998. Türk Devletleri Muhasebe Tarihi (Osmanlı İmparatorluğu Tanzimata Kadar), 2. Cilt. İstanbul: Avcıol Basım. http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist, (Erişim Tarihi, 20.03.2017).
• İhsanoğlu, E. 1999. Osmanlı Devlet Tarihi (Cilt 1-2). İstanbul: Zaman Yayınları.
• Küzeci, U. 2011. Türkiye’de Uygulanan Tarım Politikalarının Dış Ticaret Üzerine Etkileri, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• Metin, A. 2007. Tarım Ekonomisinde Vergi Mevzuatı ve AB’ye Uyum Sürecinde Mevzuat Hakkında Uyum Çalışmaları, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.
• Özsoy, N. 2016. Kayıtlı Sebze ve Meyve Ticaretinin Adresi: Hal Kayıt Sistemi. 20.03.2017, http://gtud.org/2016/03/02/kayitli-sebze-ve-meyve-ticaretinin-adresi-hal-kayit-sistemi/#_ftn12
• Sağbaş, İ. ve Başoğlu, A. 2005. İlköğretim Çağındaki Öğrencilerin Vergileri Algılaması: Afyonkarahisar İli Örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(2), 123-144
• Sağlam, M. 2013, Vergi Algısı ve Vergi Bilinci Üzerine Bir Araştırma: İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencilerinde Vergi Algısı Bilinci, Sosyo Ekonomi, 1, 315-334.
• Sarılı, M. A. 2002. Türkiye’de Kayıt Dışı Ekonominin Boyutları, Nedenleri, Etkileri ve Alınması Gereken Tedbirler, Bankacılar Dergisi, 41, 32-50.
• Şahin, C. 2012. Osmanlı Toprak Sistemi Hakkında Genel Bir Değerlendirme, The Journal of Academic Social Science Studies. 5(6). 435- 461.
• Türkiye Ziraat Odaları Birliği, Zirai ve İktisadi Raporlar 2007- 2010 Raporu.
• Üçok, C. 1944. Osmanlı Devleti Teşkilatından Tımarlar. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(4). 525-551.
• Ünal, M. A. 2010. Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Isparta: Fakülte Kitabevi.
• Varlı, A. 2012. Devletçilik Politikalarının Tarım Kesimi Üzerindeki Etkileri (1930-1940), Öneri Dergisi, 10(38), 113-124.