Öğretmen ve Müfettiş Penceresinden Rehberlik ve Denetim Çalışmalarına Bakış

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 2, 251 - 273, 28.04.2017

İdris Şahin

Öz

Eğitimin ve okulun niteliğinin belirlenmesinde ve geliştirilmesinde rehberlik, denetim ve değerlendirme süreçlerinin önemi açıktır. Günümüzde, denetimin temel amacı, öğretmenin gereksinim duyduğu yardımı sunmak olarak görülmektedir. Bu bağlamda bu çalışmada il eğitim müfettişleri tarafından yürütülen rehberlik ve denetim çalışmalarına ilişkin öğretmen ve müfettişlerin karşılıklı beklentileri; öğretmenlerin yardım talepleri ve bu talepleri müfettişlerin karşılama durumu; öğretmenlerin müfettişlere bakış açıları ve karşılaştıkları sorunları onlarla paylaşma isteği ile müfettişlerle öğretmenlerin birbirlerine karşı duygularının ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Bu araştırma müfettiş ve öğretmenlerin algılarına dayalı betimsel bir çalışmadır. Çalışma 8’i müfettiş, 18’i öğretmen toplam 26 kişinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Veri toplama işlemi, yarı yapılandırılmış bir görüşme formu kullanılarak, görüşme yoluyla yapılmıştır. Veri çözümlemede betimsel veri analizi kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar, araştırma problemleri üzerinde müfettişlerin ve öğretmenlerin görüşlerinin bazı olgularda örtüştüğünü, bazı olgularda ise çeliştiğini ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

denetim, rehberlik, müfettiş, öğretmen, ilköğretim okulu

An Overview to Inspection and Guidance from the Perspectives of Teachers and Inspectors

Öz

In determining the quality and improvement of the education and school; the importance of guidance, inspection and evaluation processes are obvious. Today, the main purpose of the inspection is seen as to provide needed assistance to the teacher. In this study, it is aimed to reveal the teachers’ and the inspectors’ mutual expectations about the guidance and inspection carried out by the inspectors, teachers’ demands for assistance and inspectors’ realizations of these demands; the perceptions of the teachers about inspectors and their desire to share the problems which they faced and the feelings of the teachers and inspectors towards each other. This research is a descriptive study based on the inspectors' and teachers' perceptions. It was carried out with the participation of 26 people in total, 8 of them inspectors and 18 of them teachers in Izmir. Data were collected through negotiations using a semi-structured interview form. Descriptive analysis was used as a data analysis technique. The obtained results in this study have revealed that the inspectors and teachers' views on research problems overlap in some cases and contradict in some cases.

Anahtar Kelimeler

inspection, guidance, inspector, teachers, elementary school

Kaynakça

• Ada, Ş. & Akan, D. (2009). Eğitimde yeni bir denetim modeli arayışının gerekliliği. IV. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresinde sunulmuş sözlü bildiri, Pamukkale Üniversitesi, Denizli, Türkiye.
• Ağaoğlu, E. (2001). İlköğretim müfettişlerinin branşlaşması. Çağdaş Eğitim Dergisi, 282;17-20.
• Akbaba Altun, S. & Memişoğlu, S. P. (2010). İlköğretim müfettişlerinin denetimin yeniden yapılandırılmasına ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 9(2), 643-657.
• Atay, K. (1995). İlköğretim müfettişlerinin yeterlikleri (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Aydın, İ. (2005). Öğretimde denetim. Ankara: Pegem.
• Aydın, M. (1993). Çağdaş eğitim denetimi (3. baskı). Ankara: Pegem.
• Başar, H. (1998). Eğitim denetçisi: rolleri, yeterlikleri, seçilmesi, yetiştirilmesi (4. baskı). Ankara: Pegem.
• Bilir, M. (1991). Türk eğitim sisteminde teftiş alt sisteminin yapı ve işleyişi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Blase, J. & Blase, J. (2002). The micropolitics of instructional supervision: a call for Research. Education Administration Quarterly, 38(1), 6–44.
• Bostancı, A.B. (2005). Türk eğitim sisteminde teftiş alt sisteminin değerlendirilmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 324, 32-38.
• Ceylan, M. & Ağaoğlu, E. (2010). Eğitim müfettişlerinin danışmanlık rolü ve danışmanlık modelleri. İlköğretim Online, 9(2), 541-551.
• Dağlı, A. (2000). İlköğretim öğretmenlerinin algılarına göre ilköğretim müfettişlerinin ders denetimine ilişkin davranışları. Eğitim ve Bilim. 25(118), 43-48.
• Dağlı, A. (2006). İlköğretim denetmenlerinin eğitim ve yaşam ile ilgili karşılaştıkları sorunlar ve bu sorunların çözümüne ilişkin öneriler. D.Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, 1-8
• Dewey, J. (1996). Demokrasi ve eğitim (Çev. M. Salih Oturan). İstanbul: Başarı Yayıncılık.
• Doğanay, E. (2006). Taşra birimlerindeki ilk ve ortaöğretim kurumlarında yürütülen teftiş hizmetlerinin karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Dündar, A. A. (2005). İlköğretim okullarında yapılan teftişin okul başarısı ve gelişimi üzerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Erdem, A.R. & Eroğlu, M.G. (2012). Sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre ders denetiminde eğitim müfettişlerinin öğretmene ilişkin tutumları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 13-26.
• Glickman, C. D., Gordon, S. P., & Ross-Gordon, J. M. (2001). Supervision and instructional leadership: a developmental approach (5th ed.). Needham Heights, MA: Allyn & Bacon.
• Gökçe, D. & Atanur Baskan, G. (2012). Eğitim denetçilerinin iletişim becerileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 200-211.
• Gökçe, F. (2009). İlköğretim müfettişlerinin takım rolleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 15(57), 35-51.
• İnal, A. (2008). İlköğretim Okullarında yapılan denetimlerde müfettişlerin tutum ve davranışlarının öğretmenler tarafından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Kapusuzoğlu, Ş. (2012). Denetim uygulamalarının genel nitelikleri ve denetimsel davranış özelliklerinin uygulanma durumunun analizi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 282-293.
• Karabulut, E. (2006). İlköğretim müfettişlerinin ilköğretim okullarında görevli öğretmenlerce değerlendirilmesi. XV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresinde sunulmuş sözlü bildiri, Muğla, Türkiye.
• Kavas, E. (2005). İlköğretim müfettişlerinin denetim davranışlarına ilişkin öğretmen algı ve beklentileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Kayıkçı, K. (2005). Milli eğitim bakanlığı müfettişlerinin denetim sisteminin yapısal sorunlarına ilişkin algıları ve iş doyum düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 44,507-527.
• Kılıç, A., Aslanargun, E. & Arseven, Z. (2013). Eğitim müfettişlerinin rehberlik, denetim, inceleme ve soruşturma görevlerine yönelik bir olgubilim araştırması. Milli Eğitim, 42(197), 5-23.
• Korkmaz, M. & Özdoğan, O. (2005). İlköğretim müfettişlerinin rehberlik görevlerini gerçekleştirme düzeyleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 23-44.
• Köybaşı, F. & Dönmez, B. (2013). İlköğretim okulu öğretmenlerinin algılarına göre eğitim müfettişlerinin rollerini gerçekleştirme düzeyleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(3), 339-346.
• Köroğlu, H. & Oğuz, E. (2011). Eğitim müfettişlerinin rehberlik rollerine yönelik öğretmen, yönetici ve eğitim müfettişi görüşleri. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Uluslararası E- dergi, 1(2), 10-25.
• Lee, J. (1998). Sınıflarda öğrenmenin iyileştirilmesi (Çev. Gönül Yenersoy). İstanbul: Kalder Yayınları.
• Memduhoğlu, H. B. (2012). Öğretmen, yönetici, müfettiş ve öğretim üyelerinin görüşlerine göre türkiye’de eğitim denetimi sorunsalı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 135-156.
• Memişoğlu, S. P., & Sağır, M. (2008). İlköğretim kurumlarında görevli öğretmenlerin yetiştirilmelerinde müfettişlerin denetim rolüne ilişkin yönetici algıları, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 341-354.
• Memişoğlu, S.P. (2004). İlköğretim müfettişlerinin denetimsel davranışlarına ilişkin öğretmen görüşleri. Eğitim ve Bilim. 29(131). 30-39.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd ed.). London: SAGE
• Öz, F. (2003). Türkiye cumhuriyeti milli eğitim sisteminde teftiş. Osmangazi Üniversitesi Yayınları, yayın no: 88. Özan Boydak, M., & Özdemir, T. Y. (2010). Denetimin öğretmen üzerinde oluşturduğu psikolojik baskı. 2. Uluslararası Katılımlı Eğitim Denetimi Kongresinde sunulan sözlü bildiri, Kütahya, Türkiye.
• Özdayı, N., & Özcan, S. (2005). Teftiş sürecindeki geribildirimlere göre teftişin öğrenen örgüt kültürüne katkılarının öğretmen görüşleriyle değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 30(136). 39-51
• Renklier, A. (2005). İlköğretim denetmenlerinin ilköğretim okullarında öğrenme öğretme süreçleri ve yönetim görevleriyle ilgili etkililik düzeyleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Sabancı, A. & Şahin, A. (2007). Müfettişlerin, öğretmenlik yeterlik alanları açısından devlet ilköğretim okulu sınıf öğretmenlerine rehberlik görevlerini gerçekleştirme düzeyleri. Eğitim ve Bilim. 32(145), 85-95.
• Sabancı, A., Şahin, A., & Sönmez, A. (2006). Özel ilköğretim okulu sınıf öğretmenlerinin yeterlik alanlarına göre müfettişlerin rehberlik rollerini gerçekleştirme düzeyleri. Çağdaş Eğitim Dergisi, 334, 8-14.
• Sağır, M. (2005). İlköğretim kurumlarında görevli öğretmenlerin işbaşında yetişmelerinde müfettişlerin denetim rolüne ilişkin öğretmen, yönetici ve müfettiş algıları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Sağlam, A.Ç. & Demir A. (2009). İlköğretim müfettişlerinin rehberlik görevlerini yerine getirme düzeylerine ilişkin öğretmen görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 183, 130-139.
• Sergiovanni, T. J. (2007). Rethinking leadership. (2nd ed.) Thousand Oaks. California: Corwin Press.
• Sergiovanni, T. J., & Starratt, R. J. (2002). Supervision: a dedefinition (7th ed.). New York: Mc Graw Hill.
• Skolinspektionen. (2009). The inspectorate of educational inspection of Sweden. Retrieved from http://www.skolinspektionen.se/PageFiles/1854/SwedishSchoolsInspectorate2009.pdf
• Strauss, A. & Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research: grounded theory procedures and techniques. Newbury Park, CA: Sage.
• Sullivan, S. & Glanz, J. (2000). Supervision that improves teaching: strategies and techniques. California: Corwin Press Inc.
• Tanrıöğen, A. (1997). Öğretim denetimine yönelik bir model: yönlendirilmiş yoğun denetim. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 3(1), 111-121.
• Taymaz, H. (2013). Eğitim sisteminde teftiş: kavramlar, ilkeler, yöntemler (10. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Töremen, F. & Hozatlı, M. (2006). İlköğretim okul yöneticilerinin, ilköğretim müfettişlerinin kurum denetiminde gösterdikleri liderlik davranışlarına ilişkin görüşleri. Milli Eğitim, 130, 202-216.
• Ünal, S. & Sığırcı, M. (2000). Öğretmenlerin denetmenleri değerlendirmesi ve onlardan beklentileri. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 12, 281 – 294.
• Y. Gündüz & K. Coşkun (2011). Teftiş uygulamalarının öğretmenlerde yarattığı stres düzeyinin incelenmesi. Eğitim Fakültesi Dergisi 24(2), 367-388.
• Yavuz, Y. (1995). Öğretmenlerin denetim etkinliklerini klinik denetim ilkeleri acısından değerlendirmeleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (7. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.