Ortaokul Öğretmenlerinin Müdür Kavramına İlişkin Metaforik Algıları

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 4, 973 - 1002, 24.10.2018

Mehmet Korkmaz Mehmet Sabir Çevik

https://doi.org/10.30831/akukeg.393339

Cited By: 7

Öz

Ortaokul öğretmenlerinin
“müdür” kavramına ilişkin sahip oldukları algıları metaforlar yoluyla ortaya
çıkarmayı amaçlayan tarama modelindeki bu araştırmada, nitel araştırma
desenlerinden biri olan olgu bilim (fenomenoloji) deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, 2016-2017 Eğitim-Öğretim
yılında maksimum çeşitlilik örneklemesi yoluyla Siirt merkez 16 ortaokulunda
görev yapan ve gönüllü olarak çalışmaya katılan 210 öğretmenden oluşmaktadır.
Araştırmanın verileri “Okul müdürü…………… gibidir; çünkü…………….” ifadesinin yer
aldığı yarı yapılandırılmış bir form aracılığıyla toplanmıştır. Araştırma
verilerinin değerlendirilmesinde “içerik
analizi” tekniği kullanılmıştır. Araştırma
sonucunda öğretmenlerin okul müdürlerine yönelik 96 metafor ürettiği
belirlenmiştir. Bu metaforlar, farklı temalar altında 11 kategoride
toplanmıştır. Buna göre öğretmenler okul müdürlerini ağırlıklı olarak “Yol Gösterici ve
Lider Biri Olarak” algılamaktadır.
Bunun yanı sıra en az metafor ve en az öğretmen katılımın olduğu kategorinin
ise “Bilginin
Depolayıcısı Olarak Okul Müdürü” kategorisi olduğu saptanmıştır. Diğer taraftan
öğretmenlerin okul müdürlerine ilişkin ürettikleri metaforların oldukça fazla olduğu
bulgulanmıştır. Araştırmanın geneli itibariyle öğretmenlerin okul müdürlerine
ilişkin metaforlarının olumlu olduğu sonucuna varılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

öğretmen, okul müdürü, ortaokul, metafor

Secondary School Teachers’ Metaphorical Perceptions of the Concept of Principal

Öz

In this research which was
carried out in screening model to find out the perceptions of the secondary
school teachers, concerning the concept of “principal” through metaphors,
phenomenology, one of the qualitative research designs was utilized. Research
group is composed of 210 voluntary teachers working in 16 secondary schools in
the central district of Siirt in 2016-2017 school year, through maximum
variation sampling method. Research data was collected through a
semi-structured form consisting statements such as “School principal is as …,
because …”. In the evaluation of research data, “content analysis” method was
utilized. As a result of the research, it was determined that teachers use 96
metaphors in relation to school principals, which were categorized under 11
different themes. Accordingly, teachers mostly perceive school principals as “a
guiding and leading person”. However, the category with the least metaphors and
the least participation is the category: “School Principal as the person
storing information”. Moreover, it was found out that teachers have a high
level of metaphors of school principals. In the research, it was generally
concluded that teachers have a positive metaphors of school principals. 

Anahtar Kelimeler

teacher, school principal, secondary school, metaphor

Kaynakça

• Afacan, Ö. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının “fen” ve “fen ve teknoloji öğretmeni” kavramlarına yönelik metafor durumları. e-Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 1242-1254.
• Akan, D., Yalçın, S., & Yıldırım, İ. (2014). Teachers’ metaphoric impressions related to school manager. İlköğretim Online, 13(1), 169- 179.
• Akar, H., & Yıldırım, A. (2009). Change in teacher candidates’ metaphorical images about classroom management in a social constructivist learning environment. Teaching in Higher Education, 14(4), 401-415.
• Akın Kösterelioğlu, M. (2014). Öğretmen adaylarının okul yöneticisi kavramına ilişkin metaforik algıları. Zeitschriftfürdie Welt der Türken / Journal of World of Turks, 6(3), 115-133.
• Aydeş, S. S. (2015). Okul yöneticilerinin öğretmenlere yönelik metaforik algıları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Aydın, M. (2011). Çağdaş eğitim denetimi. Ankara: Hatipoğlu Yayınevi.
• Aydın, İ. S., & Pehlivan, A. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının “öğretmen” ve “öğrenci” kavramlarına ilişkin kullandıkları metaforlar. International Periodical Forthe Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(3), 818-842.
• Aydoğdu, E. (2008). İlköğretim okullarındaki öğrenci ve öğretmenlerin sahip oldukları okul algıları ile ideal okul algılarının metaforlar (mecazlar) yoluyla analizi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Balcı, A. (1999). Metaphorical images of school: school perceptions of students, teachers and parents from four selected schools (in Ankara) (Yayımlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Balcı, A. (2008). Örgüt mecazları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Balcı, A., Demirkasımoğlu, N., Erdoğan, Ç., & Akın, U. (2011). Turkish teachers’ and supervisors’ metaphorical perceptions about supervisors. International Research Journals, 2(10), 1602-1610.
• Balcı, F. A. (2011). Okul metaforları: İlköğretim müfettişlerinin okul algıları. Eurasian Journal of Educational Research, 3(44), 27-38.
• Balcı, A. (2014). Etkili okul ve okul geliştirme. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Balcı, A. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Balyer, A. (2012). Çağdaş okul müdürlerinin değişen rolleri. Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(2), 75-93. Boydak Özan, M., & Şener, G. (2014). Öğretmenlerin okul müdürü algılarının liderlik modellerine göre incelenmesi: Fırat ili örneği. Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, 1(2), 111-130.
• Browne-Ferrigno, T. (2003). Becoming a principal: Role conception, initial socialization, role-identity transformation, purposeful engagement. Educational Administration Quarterly, 39(4), 468-503.
• Buaraphan, K. (2011). Metaphorical roots of beliefs about teaching and learning science and their modifications in the standard based science teacher preparation programme. International Journal of Science Education, 33(11), 1571-1595.
• Carter, S., & Pitcher, R. (2010). Extended metaphors for pedagogy: using sameness and difference, Teaching in Higher Education, 15(5), 579-589.
• Cerit, Y. (2008). Öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin müdür kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin görüşleri. Eğitim ve Bilim, 33(147), 3-13.
• Creswell, John W. (2013). Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches. Los Angeles: SAGE Publications.
• Çınkır, Ş. (2010). İlköğretim okulu müdürlerinin sorunları: sorun kaynakları ve destek stratejileri. İlköğretim Online, 9(3), 1027-1036.
• Çocuk, H. E., Yokuş, G., Tanrıseven, I. (2015). Pedagojik formasyon öğrencilerinin öğretmenliğe ilişkin özyeterlik ve metaforik algıları: Mersin üniversitesi örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 373-387.
• Dinç, M. (2016). Okul müdürlerinin maarif müfettişlerine ilişkin görüşlerinin meteforik olarak incelenmesi (Denizli ili merkez Edendi ilçesi örneği) (Yayımlanmamış tezsiz yüksek lisans projesi). Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Doğan, D. (2013). Öğretmen adaylarının perspektifinden okul kavramının metaforlarla analizi. Kuramsal Eğitim Bilim Dergisi, 7(3), 361-382.
• Dönmez, Ö. (2008). Türk eğitim sisteminde kullanılan yönetici metaforları (Kayseri ili örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitiüsü, Kayseri.
• Edmonds, R. R. (1979). Effective Schools for The Urban Poor. Educational Leadership, 37, 15-27.
• Ekiz, D., & Koçyiğit, Z. (2013). Sınıf öğretmenlerinin “öğretmen” kavramına ilişkin metaforlarının tespit edilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2), 439-458.
• Elmholdt, C. (2003). Metaphors for learning: cognitive acquisition versus social participation. Scandinavian Journal of Educational Research, 47(2), 116-32.
• Fennel, H. A. (1996). An exploration of principals’ metaphors for leaders and power. http://www.eric.ed.gov/contentdelivery/servlet/ERICServlet?accno=ED399626 Erişim Tarihi: 14/09/2017).
• Font, V., Bolite, J., & Acevedo, J. (2010). Metaphors in mathematics classrooms: analyzing the dynamic process of teaching and learning of graph functions. Educational Studies in Mathematics, 54(2), 131-152.
• Fretzin, L. (2001). http://lrs.ed.uiuc.edu/students/fretzin/EPL11q5Metaphors.htm. (Erişim Tarihi: 15/10/2017).
• Gentilucci L. J., & Muto C. C. (2007). Principals' influence on academic achievement: the student perspective. NASSP Bulletin, 91(3), 219-236.
• Girmen, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumları (Yayınlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Goodwin, R., Cunningham, M., & Eagle, T. (2005). The changing role of the secondary principal in the United States: An historical perspective. Journal of Educational Administration and History, 37(1), 1-17.
• Gültekin, M. (2013). İlköğretim öğretmen adaylarının eğitim programı kavramına yükledikleri metaforlar. Eğitim ve Bilim, 38(169), 126-141. Gündüz, Y., & Balyer, A. (2013). Gelecekte okul müdürlerinin gerçekleştirmeleri gereken roller. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(3), 45-54.
• Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi teori, araştırma ve uygulama. (Çeviri Ed.: S. Turan). Ankara: Nobel Dağıtım.
• Inbar, D. (1996). The free educational prison: Metaphors and images. Educational Research, 38(1), 77-92.
• Jacobs, C., & Heracleous, L. T. (2006). Constructing shared understanding: The role of embodied metaphors in organization development, Journal of Applied Behavioral Science, 42, 207-226.
• Kalyoncu, R. (2012). Görsel sanatlar öğretmeni adaylarının “öğretmenlik” kavramına ilişkin metaforları Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 471-484.
• Karademir, H. (2008). İlköğretim okullarında okul müdürlerine ait iletişimin öğrenciler tarafından algı düzeyleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karip, E. (2004). Yönetim biliminin alan ve kapsamı. Y. Özden, (Ed.), Eğitim ve okul yöneticiliği el kitabı (s. 1-39). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Koç, E. S. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği kavramlarına ilişkin metaforik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 47-72.
• Koçak, O. (2011). Okul müdürlerinin; öğrencilik, öğretmenlik ve müdürlük dönemlerindeki okul yöneticiliğine ilişkin metaforik algıları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Koçak, C. (2013). Metaphorical perceptions of teacher candidates towards the school concept: lotus flower model. Mevlana International Journal of Education, 3(4), 43-56.
• Korkmaz, M. (2005). Okul yöneticilerinin yetiştirilmesi: sorunlar-çözümler, öneriler. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 237-252.
• Lakoff, G., & Johson, M. (2003). Metaphors we live by. Chicago: University of Chicago Press.
• Levine, P. M. (2005). Metaphors and images of classrooms. Kappa Delta Pi Record, 41(4), 172-175.
• Linn G. B., Sherman R. & Gill P. B. (2007). Making meaning of educational leadership: the principalship in metaphor. NASSP Bulletin, 91(2), 161-171.
• Lum, B. J. (1997). Student Mentality: Intentionalist perspectives about the principal. Journal of Educational Administration, 35, 210-235.
• Mahlios, M., & Maxson, M. (1998). Metaphors as structures for elementary and secondary preservice teachers thinking. International Journal of Educational Research, 29, 227-240.
• McMillan, James H. (2004). Educational research: Fundamentals for the consumer, Boston, MA: Pearson Education.
• Memduhoğlu, H. B., Mazlum, M. M. (2014). Bir değişim hikayesi: eğitim denetmenlerine ilişkin metaforik algılar. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 28-47.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. London, United States of America: SAGE. Monroe, C. E. (2003). An analysis of principalship metaphors at the beginning of the new mil¬lennium. (Unpublished master thesis). Faculty of the Graduate School, The University of North Carolina, Greensboro.
• Morrison, H. (2007). Promising leadership practices, changing role of the middle level and high school leader: Learning from the past preparing for the future. National Association of Secondary School Principals, 19-30.
• Nalçacı, A., & Bektaş, F. (2012). Öğretmen adaylarının okul kavramına ilişkin algıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 239-258.
• Nikitina, L., & Furuoka, F. (2008). Measuring metaphors: A factor analysis of students’ conceptions of language teachers. Metaphoric. de, 15, 161-180.
• Ocak, G., & Gündüz, M. (2006). Eğitim fakültesini yeni kazanan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine giriş dersini almadan önce ve aldıktan sonra öğretmenlik mesleği hakkındaki metaforlarının karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 293-310.
• Oğuz, A. (2009). Öğretmen adaylarına göre orta öğretim öğretmenlerini temsil eden metaforlar. Milli Eğitim Dergisi, 182, 36-56.
• Oxford, R. L., Tomlinson, S., Barcelos, A., Harrington, C., Lavine, R. Z., Saleh, A., & Longhini, A. (1998). Clashing metaphors about classroom teachers: toward a systematic typology for the language teaching field. System: An International Journal of Educational Technology and Applied Linguistics, 26(1), 3-51.
• Örücü, D. (2014). Öğretmen adaylarının okul, okul yönetimi ve Türk eğitim sistemine yönelik metaforik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(3), 327-358.
• Özdemir, M. (2012). Lise öğrencilerinin metaforik okul algılarının çeşitli değişkenler bakımından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(163), 96-109.
• Özdemir, T. Y., Erol, Y. C. (2015). Pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının okul, öğretmenlik ve öğrenci kavramlarına ilişkin algıları. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 215-244.
• Palmquist, R. A. (2001). Cognitive style and users’ metaphors for the web: An exploratory study. The Journal of Academic Librarianship, 27(1), 24-32.
• Pantina, P. A. (1991). Metaphor and the high school principalship. (Unpublished doctorate thesis). Hofstra University, New York. Pesen, A., Kara, İ., & Gedik, M. (2015). Çocuk gelişimi bölümü 2. sınıf öğrencilerinin “müdür” kavramına ilişkin metafor algıları. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5, 28-48.
• Pipen, T. (2001). Metaphors and organizational identity in the Italian puplic services. Scandinavian Journal of Management, 16, 391-409.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Saban, A., Koçbeker, B. N., & Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 461–522.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14(55), 459-496.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Semerci, Ç. (2007). Program geliştirme kavramına ilişkin metaforlarla yeni ilköğretim programlarına farklı bir bakış. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(2), 125-140.
• Shaw, D. M., & Mahlios, M. (2008). Pre-service teachers' metaphors of teaching and literacy. Reading Psychology, 29(1), 31-60.
• Shuell, T. J. (1990). Teaching and learning as problem solving. Theory into Practice, 29(2), 102–108.
• Taşdemir, A., & Taşdemir, M. (2011). Metaphors on teaching process and teachers; produced by the teachers, 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications 27-29 April, 2011 Antalya-Turkey, 785-794.
• TDK (2017). http://www.tdk.gov.tr/index. php?option=com_gts&arama=gts&guid= TDK.GTS.5919ced8ab6550.89412504 (Erişim Tarihi: 15/05/2017).
• Trnavcevic, A., & Vaupot, S. R. (2009). Exploring aspiring principals perceptions of principalship (a Slovenian case study). Educational Management Administration & Leadership, 37(1), 85-105.
• Toker Gökçe, A., & Bülbül, T. (2014). Okul bir insan bedenidir: Meslek lisesi öğrencilerinin okul algılarına yönelik bir metafor çalışması. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(1), 63-88.
• Töremen, F., & Döş, İ. (2009). İlköğretim öğretmenlerinin müfettişlik kavramına ilişkin metaforik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(4), 1973-2012.
• Tulunay Ateş, Ö. (2016). Öğrencilerin öğretmen ve okul metaforları. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi (UGEAD), 2(1), 78-93.
• Turan, S., Yıldırım, N., & Aydoğdu, E. (2012). Okul müdürlerinin kendi görevlerine ilişkin bakış açıları. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(3), 63-76.
• Tüzel, E., Şahin D. (2014). İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin okul yöneticilerine ilişkin metaforları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 355-396.
• Usdan, M. (2000). Leadership for student learning: reinventing the principalship. Institute for Educational Leadership, 1-24.
• Ünal, A., & Ünal, E. (2010). Öğretmen ve öğrencilerin rehber öğretmeni algılamalarına ilişkin bir durum çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 919-945.
• Yalçın, M. (2011). İlköğretim okullarında okul müdürlerine ilişkin metaforik algılar (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Yalçın, M., & Erginer, A. (2012). İlköğretim okullarında okul müdürüne ilişkin metaforik algılar. Öğretmen Eğitimi ve Eğitimcileri Dergisi, 1(2), 229-256.
• Yalçın, M., & Erginer, A. (2014). İlköğretim okulu öğrencilerinin okul müdürü algılarına ilişkin yaptıkları çizimler. Eğitim ve Bilim Dergisi, 39(171), 270-285.
• Yalçın, S., Yılmaz, M., & Karakaya, Y. (2017). Ortaöğretim öğrencilerin rehberlik ve psikolojik danışma servislerine bakış açılarının incelenmesi. International Journal of Eurasia Social Sciences, 8(26), 277-289.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, N., & Uğur, M. (2011). Öğrencilerin algısından okul müdür imgelerinin karikatürize ifadeleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 409-426.
• Yılmaz, F., Göçen, S., & Yılmaz, F. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algıları: bir metaforik çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 151-164.
• Zembat, R., Tunçeli, H. İ., & Akşin, E. (2015). Okul öncesi öğretmen adaylarının okul yöneticisi kavramına ilişkin algılarına yönelik metafor çalışması. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 1, 446-459.
• Zhao, H., Coombs, S., & Zhou, X. (2009). Developing professional knowledge about teachers through metaphor research: facilitating a process of change. Teacher Development, 14(3), 381-395.