20. Yüzyılda Türkiye’de Kadın Konusunun Tarih Derslerinde Öğretimine Yönelik Bir Değerlendirme: Türk Kadınlar Birliği ve Faaliyetleri

Yıl 2017, Cilt: 19 Sayı: 2, 287 - 310, 30.12.2017

Tuğba Belenli , Ayten Kiriş Avaroğulları

Öz

20. Yüzyılda Türkiye’de kadın konusu çerçevesinde Türk
Kadınlar Birliğinin faaliyetleri önemli bir etki alanı oluşturmuştur. Kuruluş
tarihi olan 1924 yılından itibaren faaliyetlerine başlayan birlik, 1935 yılında
kapatılmıştır. 1949 yılında tekrar kurulmuş olan dernek günümüze kadar
varlığını devam ettirmektedir. Tarih öğretiminde yer bulan 20. Yüzyıl konuları
çerçevesinde özellikle kadın konusu işlenirken bu dernek ve faaliyetleri göz
ardı edilmemelidir. Bu çerçevede bu çalışmada 20. Yüzyılda Türkiye’de kadın
konusunun tarih derslerinde öğretimine yönelik olarak Türk Kadınlar Birliğinin
faaliyetlerine de yer verilmesi yönünde bir değerlendirme yapılmış ve öneriler
sunulmuştur. Ayrıca arşiv belgelerine ve dönemin gazetelerine dayalı olarak
Cumhuriyetin ilk kadın derneği olan Türk Kadınlar Birliğinin faaliyetlerinin
tarih öğretiminde konu edinilmesinin öğrencilere tarihin konusunun sadece
erkeğin değil bütün insanların faaliyetleri olduğu yönünde farkındalık
kazandıracağı vurgulanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

20. Yüzyıl Kadın Tarihi, Türk Kadınlar Birliği, Tarih Öğretimi

Kaynakça

• BCA030.10.00.00.229.541.5
• BCA 30.10.0.0.229.541.11
• BCA 30.18.01.02.120.54.10
• BCA 30.18.01.02.135.34.7
• BCA30.18.01.02.161.34.13
• BCA30.18.01.02.174.61.4
• BCA30.18.01.02.307.93.19
• BCA 030.01.00.00.124.793.6
• BCA030.01.00.00.23.133.3
• BCA 490.01.594.51.3
• Ana
• Birlik
• Cumhuriyet
• Zonguldak Türk Kadınlar Birliği
• Muğla Devrim Gazetesi (24 Mayıs 1966)
• Akagündüz, Ü. 2012. II. Meşrutiyet Dönemi Düşünce ve Kadın Dergilerinde Kadın Tartışmaları (1908-1918), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• Akbaba, B. 2005. İnkılâp Tarihi Öğretiminde Fotoğraf Kullanımı, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 65-78.
• Akgökçe, N., İlyasoğlu, A., Durakbaşa, A. ve Çakır, S. 2001. Kadın Tarihi Tarihin Neresine Düşüyor?, Cogito, Sayı 29, 254-268.
• Aleksov, B. Teaching women’s and gender history. http://www.ffzg.unizg.hr/seetn/practice/history/gender_history_en.html / (Erişim tarihi 12.02.2016).
• Alpargu, M. ve Çelik, H. 2016. Türkiye’de Güncel Tarih Ders Kitaplarında Kadın Tarihinin Yeri, International Online Journal of Educational Sciences (IOJES), 8(2), 131-144.
• Avaroğulları, M. ve Kolcu, N. 2016. Historical significance from Turkish students’ perspective, International Education Studies, 9(4), 69-76.
• Balcı, H. 1998. 1920’lerde Türk Kadın Kimliği ve Türk Kadın Yolu, Toplumsal Tarih, 52, 32-37.
• Batur, Z. 2010. Son Çeyrek Yüzyılda Kadının Değişen Sosyal Statüsü ve İmajı: İlköğretim İkinci Kademe Anadili Ders Kitaplarında Metin ve Görsel Öğelerin İncelenmesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Women Studies (Special Issue),13, 35-41.
• Berktay, F. 2001. Kadın Tarihi: Yeni Bir Gelecek İçin Geçmişi Geri Almak, Cogito, 29, 270-282.
• Bozkır, G. 2000. Türk Kadınının Siyasi Haklarını Kazanması ve Türk Kadınlar Birliği, Toplumsal Tarih, 75(13), 21-26.
• Can, S. 2009. İlköğretim ve Ortaöğretim Düzeyinde Kadın Tarihinin Öğretiminde Kaynak ve Arşivlerin Kullanımı, Uluslararası Osmanlı’dan Günümüze Kadın Belleğini Oluşturmada Kaynak Sorunu Sempozyumu (17-19 Nisan) Bildiri Kitabı, İstanbul: Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı, Kadir Has Üniversitesi, İstanbul, 65-76.
• Caporal, B. 1982. Kemalizmde ve Kemalizm Sonrasında Türk Kadını, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Çakır, S. 1993. Osmanlı Kadın Hareketi, İstanbul: Metis Yayınları.
• Çakır, S. 2011. Feminist Tarih Yazımı: Tarihin Kadınlar İçin, Kadınlar Tarafından Yeniden İnşası, (Ed.) Serpil Sancar, 21. Yüzyıla Girerken Türkiye’de Feminist Çalışmalar, Prof. Dr. Nermin Abadan Unat’a Armağan, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Çelik, H. 2016. Tarihî Süreçte Türk Kadını İmgesinin Sosyal Bilgiler Güncel Ders Kitaplarına Yansımaları, Turkish History Educational Journal, 5(1), 263-279.
• Demiray, E. 2009. Kadın Hareketi ve Örgütlenme, (Ed.) Gürsel Yaktıl Oğuz, Toplumsal Yaşamda Kadın, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Dilek, G. 2012. Tarih Öğretiminde Toplumsal Cinsiyet: 6. Sınıf Öğrencilerinin Perspektifinden Tarihsel Süreçte Kadın Hakları ve Kadın İmgesi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
• Dilek, G. 2016. A study of oral and local history on sportswomen with 5th grade students. Eurasian Journal of Educational Research, 63, 89-114.
• Dişbudak, M. 2008. Türk Kadınlar Birliği, Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Duroğlu, S. 2007. Türkiye’de İlk Kadın Milletvekilleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Düzenli, Ş. ve Kavuran, T. 2004. Görsel İletişim Aracı Olan Pul’un Tarihi Gelişimi ve Grafik Ürün Olarak Önemi”, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 28(2), 187-204.
• Frendo, H. 2003. Yeni Bir Tarih, Avrupa’yı Geçmişinden Kurtarabilir Mi?”, Tarih Öğretiminde Çoğulcu ve Hoşgörülü Bir Yaklaşıma Doğru, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Gezgüç, M., Balcı,Y., Akça, B. ve Özcan, M. 2015. Muğla'da 100 Yılda 100 Kadın. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (ASOS Journal), 3(18), 103-113.
• Gümüşoğlu, F. 1998. Cumhuriyet Döneminin Ders Kitaplarında Cinsiyet Rolleri (1928-1998), 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, s. 101-128.
• İnan, A. 1982. Tarih Boyunca Türk Kadınının Hak ve Görevleri, 4. Baskı, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• İnce, G. B. 2015. The Depiction of Women’s Suffrage in Turkey in the Editorial Cartoons of the Era, Journal of Yaşar University, 10 (37), s. 6381-6477.
• İşat, C. 2006. Türk Kadınlar Birliğinde Devlet ve Sınıf İlişkileri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Kartal, C.B. 2008. II. Meşrutiyet’in Cumhuriyet’e Mirası: Makbul Kadınlar, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 38, 215-238.
• Köse, M. 2004. Tarih Öğretiminde Kadın ve Türk Kadını İmajı, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Köse, M. 2015. Tarih Öğretiminde Kadın İmajının Yeniden İnşası, Ankara: Birleşik Yayınevi. Levstik, L. 2008. “İyi Huylu Kadınlar Nadiren Tarih Yapar: Tarih Öğretimi ve Öğreniminde Toplumsal Cinsiyet, (Ed.) Mustafa Safran ve Dursun Dilek, 21. Yüzyılda Kimlik, Vatandaşlık ve Tarih Eğitimi, İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Mardin. A.D. 1998. Cumhuriyet Dönemi Yeni harfli Kadın Süreli Yayınları, 1928-1996, Bir Bibliyografya, Toplumsal Tarih, 9(51),15-25.
• MEB (2012), Ortaöğretim Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi Dersi Öğretim Programı, Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB (2017), Ortaöğretim Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi Dersi Öğretim Programı, Ankara: MEB Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
• MEB (2017), T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Öğretim Programı, Ankara: MEB Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
• Okur, Y., Sever, A., Aydın, E., Kızıltan, H., Aksoy, M., Öztürk, M. 2009, Ortaöğretim Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Oruz, İ.H. 1933. Yeni Türkiye’de Kadın, Ankara: Hâkimiyeti Milliye Matbaası.
• Oruz, İ.H. 1986. Atatürk Döneminde Türkiye’de Kadın Devrimi, İstanbul: Gül Matbaası.
• Özkaya, G. 2006. Zirvedeki Siyaset ve Yamaçtaki Kadınlar, Ankara: Ümit Yayıncılık.
• Safran, M. 2008. Türkiye’de Tarih Eğitimi ve Öğretimi(Ed.) Mustafa Safran ve Dursun Dilek, 21. Yüzyılda Kimlik, Vatandaşlık ve Tarih Eğitimi, İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Schocker, J.B. 2014. A case for using images to teach women's history, The History Teacher, 47(3), 421-450.
• Stradling, R. 2003. 20. Yüzyıl Avrupa Tarihi Nasıl Öğretilmeli, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. Tasouji, C.D. 2013. Gündelik Hayat İncelemelerinde Kadınlık Halleri, Mülkiye Dergisi, 37(4), 62-78.
• Topçuoğlu, O. 1984. Cumhuriyet Döneminde Olaylarda ve Mesleklerde Basınımızda Yer Alan İlk Kadınlar, Ankara: Demircioğlu Matbaacılık.
• Toprak, Z. 1994. Türkiye'de Siyaset ve Kadın: Kadınlar Halk Fırkası'ndan Arşıulusal Kadınlar Birliği Kongresi'ne (1923-1935), İ.Ü. Kadın Araştırmaları Dergisi, 2, 5-13.
• Tudor, R. 2000. Teaching 20th Century Women's History: a Classroom Approach : A Teaching Pack Designed for Use in Secondary Schools. https://rm.coe.int/1680494255 web adresinden alıntılanmıştır.
• Turan. M. 2000. 1935 Kongresi Arşivi Türkiye’deki İlk Uluslararası Kadın Kongresinin Belgeleri, Toplumsal Tarih, 75(13), 35-39.
• Türk Kadınlar Birliği Tüzüğü. 1984. Ankara: Özen Matbaacılık.
• Türkiye Kadınlar Birliği Ana Tüzüğü. 1949. Ankara: Başbakanlık Devlet Matbaası.
• Yazıcı, K. 2014. Tarih Öğretiminde Posta Pullarının Kullanılabilirliğine Bir Örnek -100 Posta Pulu ile Türk Tarihinden Bir Kesit -1863-1950 Yılları Arası-, Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 5(16), 176-199.
• Yener, E. 1960. Etnografya Kılavuzu (Halk Sanat ve Geleneklerini Derleme Kılavuzu)-I, Ankara: Türk Kadınlar Birliği Neşriyatı.
• Zihnioğlu, Y. 2016. Kadınsız İnkılap Nezihe Muhiddin, Kadınlar Halk Fırkası, Kadın Birliği, 3. Baskı, İstanbul: Metis Yayınları,