İllerin Yaşam Endeksi Göstergelerinin Çok Boyutlu Ölçekleme ve K-ortalamalar Kümeleme Yöntemi ile Analizi

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 2, 303 - 313, 15.09.2018

Çiğdem Özari , Özge Eren

https://doi.org/10.32709/akusosbil.427746

Cited By: 6

Öz

Geçmişten
günümüze toplumların refah düzeyini ölçmeye çalışan birçok farklı endeks türetilmiştir.
2011 yılında Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) tarafından daha iyi
yaşam endeksi olarak adlandırılan bir endeks geliştirilerek, takip eden
yıllarda birliğe üye olan ülkelerin endeks değerleri sıralanarak yayınlanmıştır.
Çok benzer bir endeks ise Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 2016 yılında
“illerde yaşam endeksi” olarak adlandırılıp, geliştirilmiştir. Geliştirilen
endeks, 11 farklı boyut ve yaklaşık 41 alt göstergeden elde edilmiştir. Bu
çalışma da ise çok boyutlu ölçekleme yöntemi ile iki boyutlu düzlemde noktasal
olarak 41 alt gösterge dikkate alınarak görselleştirilen iller, daha sonra
k-ortalamalar yöntemi ile kümelere ayrılmıştır. Çalışma ile iki içsel bağımlı
teknik kullanılarak elde edilen bulguların, TÜİK tarafından elde edilen
bulgularla bazı önemli noktalarda farklılaştığı gözlemlenmiştir. Bu
farklılaşmadan ortaya çıkan sonuç, bu endeks için farklı sıralama teknikleri de
kullanılarak, bir yıl için değil ancak yeterli zaman boyutunu da dikkate
alınarak daha detaylı çalışmalar sonucunda elde edilecek bulgularla
desteklenmesi gerektiği yönündedir.

Anahtar Kelimeler

Yaşam Endeksi, Çok Boyutlu Ölçekleme, K-Ortalama Kümeleme

Kaynakça

• Acar, A. B. (2013). “İşgücü Piyasası Temel Göstergeleri Bakımından Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi ile Türkiye ile OECD Ülkelerinin Karşılaştırılması”, İ. Ü. İşletme Fakültesi İşletme İktisadi Enstitüsü Yönetim Dergisi, 24(75):121-144.
• Akar, S. (2014). “Türkiye'de İyi Yaşam İndeksi: OECD Ülkeleri ile Karşılaştırma”, Journal of Life Economics, 1(1):1-12.
• Akgiş, Ö. (2015). “Bir Refah Göstergesi Olarak Türkiye’de Mutluluğun Mekânsal Dağılışı”, Türk Coğrafya Dergisi, (65):69-76.
• Akoğul, S. ve Tuna, E. (2106). “Kümeleme ve Çok Boyutlu Ölçekleme Analizleri ile Endüstriyel Pazar Bölümlendirmesi ve Etkili Ürünlerin Belirlenmesi”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1):29-42.
• Beşel, F. (2015). “2013 Yılı Yaşam Memnuniyeti Araştırması Sonuçlarının İl Bazlı Ekonomik, Sosyal ve Siyasi Analizi”, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2):227-236.
• Bülbül, S. ve Köse, A. (2010). “Türkiye'de Bölgelerarası İç Göç Hareketlerinin Çok Boyutlu Ölçekleme Yöntemi ile İncelenmesi”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 39(1):75-94.
• Garey, M.R. ve Johnson, D.S. (1979). “Computers and Intractability: A Guide to the Theory of NP-Completeness”, New York: W.H. Freeman.
• Gürses, D. (2009). “İnsani Gelişme ve Türkiye”, Balıkesir University Journal of Social Sciences Institute, 12(21):339-350.
• Hill, M.O. (1974). “Correspondance Analysis, A Neglected Multivariate Method”, Journal of the Royal Statistical Society. Series C (Applied Statistics), 23(3): 340-354.
• Kruskall, J.B. (1964a). “Multidimensional scaling by optimizing goodness of fit to a nonmetric hypothesis”, Psychometrika, 29(1):1-27.
• MacQueen J. B. (1967). "Some Methods for Classification and Analysis of Multivariate Observations”, Proceedings of 5-th Berkeley Symposium on Mathematical Statistics and Probability, Berkeley, University of California, 1: 281-297.
• Orhunbilge, A.N. (2010). Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler, İstanbul: İÜ Basın ve Yayınevi Müdürlüğü.
• Özdamar K. (2004). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi, İstanbul: Kaan Kitabevi
• Shepard, R. N. (1962). “The Analysis of Proximities: Multidimensional Scaling With An Unknown Distance Function”, Psychometrika, 27(2):125-140.
• Şenaras, A. E. ve Çetin, I. (2016). “OECD Ülkelerinde Refahın Daha İyi Yaşam Endeksi İle Analizi”, Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 12(2):31-51.
• Uysal, F. N. ve Ersöz, T. Ve Ersöz, F. (2017). “Türkiye’deki İllerin Yaşam Endeksinin Çok Değişkenli İstatistik Yöntemlerle İncelenmesi”, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 9(1), 49-65.
• Young, G. ve Householder. A. S. (1938). “Discussion of a Set of Points in Terms Of Their Mutual Distances” Psychometrika, 3(1):1-3.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2016). “İllerde Yaşam Endeksi”, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24561.
• Torgerson, W. S. (1952). “Multidimensional Scaling: I. Theory and Method”, Psychometrika, 17:401–419.