Technical, Pattern and Composition Specifications of Afyonkarahisar Quilts

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 3, 1014 - 1027, 30.09.2019

Ülkü Küçükkurt

https://doi.org/10.32709/akusosbil.522985

Cited By: 2

Öz

Covering their bodies is one
of the basic needs of humankind, which is as old as the history of humanity.
Humans who developed themselves in technical and aesthetic sense experienced
this process in the production of quilts. The quilt in Diwan-ı Lughat Al Turk
is referred to as yogurkan or yörgen. In the history of Turks, quilts have
always been important and have been an indispensable part of life. At
Afyonkarahisar in the Aegean region, which has a continental climate, quilts
have an important place within the daily items and dowery tradition. Quilts
were recorded in the Şeriye registers In Afyonkarahisar, quilt production is
done in workshops and houses, men work in workshops, and female crafters work
in houses. Wool and cotton-filled quilts are sewn in Afyonkarahisar. Light
colors and pastel tones are preferred in quilts. Motives represent plants,
objects and geometric shapes. With the availability of ready-made quilts in
stores, interest in hand sewing quilts decreased, and the number of quilt
masters decreased in time due to supply and demand. In this study, it is aimed
to transform the quilts of Afyonkarahisar, which are among the traditional arts
and in the brink of being lost, by using the field research method. In the
research, place of the quilt in Afyonkarahisar culture, the materials used in
production, sewing techniques, pattern characteristics quilt samples were
mentioned and suggestions were made for the continuation of this art.

Anahtar Kelimeler

Afyonkarahisar, culture, quilt, quilt production, quilt motifs

Afyonkarahisar Yorganlarının Teknik, Desen ve Kompozisyon Özellikleri

Öz

İnsanlık
tarihi kadar eski olan temel ihtiyaçlar içinde örtünme yer almaktadır. Teknik
ve estetik anlamda kendini geliştiren insan, yorgan üretiminde bu süreci
yaşamıştır. Dîvânu Lugâti’t Türk’te yorgan: Yogurkan, yörgen olarak
geçmektedir. Türklerin tarihinde yorgan her dönem önemini korumuş, hayatın
vazgeçilmez bir parçası olmuştur. Ege bölgesinde yer alan ve karasal iklime
sahip Afyonkarahisar’da günlük kullanılan eşyalar ve çeyiz geleneğinde yorganın
önemli bir yeri vardır. Şer’iye sicillerinde yorganlar, kayıt altına
alınmıştır. Afyonkarahisar’da yorgan dikimi atölyelerde ve evlerde yapılmakta,
atölyelerde erkekler, evlerde kadın ustalar çalışmaktadır. Afyonkarahisar’da
yün, pamuk dolgulu yorganlar dikilmektedir. Yorganlarda açık renkler, pastel
tonlar tercih edilmektedir. Motifler bitkilerden, eşyalardan ve geometrik
şekillerden oluşturulmuştur. Hazır yorganların mağazalarda yerini almasıyla el
dikimi yorganlara ilgi azalmış, zamanla arz ve talebe bağlı olarak yorgan
ustalarının sayısında azalma meydana gelmiştir. Çalışmada, alan araştırması
yöntemi kullanılarak kaybolmaya yüz tutmuş Afyonkarahisar el dikimi
yorganlarının, incelenerek yazılı kaynak haline getirilmesi amaçlanmıştır.
Araştırmada, yorganların Afyonkarahisar kültüründe ki yerine, üretiminde
kullanılan malzemelere, dikim tekniklerine, desen özellikleri ile yorgan örneklerine
yer verilmiş, üretimin devamına yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Afyonkarahisar, kültür, yorgan, yorgan üretimi, yorgan motifleri

Kaynakça

• Çeliker, D. ve Ölmez, F. N. (2012). Burdur İlinde Yorgancılık, Art-e, 5 (1): 122-138.
• Çetin, N. (2013). Yorgan Kitabı, İçinde: Torbalı ve Civarında Yorgan Motifleri (Ed: E. G. Naskali), Ankara: Kitabevi.
• Duman, M. (2007). Geleneksel Türk Yorgancılık Sanatı, İstanbul: Heyamola Yayınları
• Ercilasun, A. B. ve Akkoyunlu, Z. (2015). Kaşgarlı Mahmud Divanu Lugatit Türk, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Genç, R. (1997). Kaşgarlı Mahmud’a Göre XI. Yüzyılda Türk Dünyası, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Gümüşer, T. (2018). Kaybolmaya Yüz Tutmuş Geleneksel Türk Yorgancılığının Analizi: Tire İlçesi Örneği, Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 6 (15): 229-237.
• Karatay, S. ve Sert, E. (2018). Aksaray El Sanatları, Ankara: Aksaray Valiliği Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
• Kemer, G. ve Etikan, S. (2014). Niğde İli Kemerhisar Beldesinde Yorgancılık, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 3 (1): 25-36.
• Ögel, B. (1991). Türk Kültür Tarihine Giriş 3. Cilt, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Öz, T. (1951). Türk Kumaş ve Kadifeleri 2. Cilt, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi yayınları.
• Türk Dil Kurumu (2019). Güncel Türkçe Sözlüğü, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c55aad48259c5.70231921 (Erişim Tarihi: 02.02.2019).
• Yardımcı, N. (2008). Ankara El İşi Yorganları Üzerine Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Darı, B. (2018). Yorgan Dikimi Konulu Görüşme.
• Kartal, İ. (2018, 2019). Afyon Yorgancılığı Konulu Görüşme.
• Küçükkurt, L. (2019). Afyon Yorgancılığı Konulu Görüşme.
• Uzun, İ. S. (2018). Afyonkarahisar Esnaf ve Sanatkârlar Odası Birliğine kayıtlı yorgan ustaları konulu görüşme.
• Yalçınkaya, R. G. (2019). Afyonkarahisar Yorgancılığı Konulu Görüşme.
• İlker, Yalçınkaya, G. (2019). Afyonkarahisar Yorgancılığı Konulu Görüşme