Katılımcı İklim Algısı ile Örgütsel Muhalefet Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: 3, 714 - 729, 29.09.2020

Serol Karalar , İşıl Usta

https://doi.org/10.32709/akusosbil.547279

Cited By: 2

Öz

Siyaset bilimi kapsamında gelişen muhalefet kavramı, son yıllarda yönetim ve işletme alanında çalışan araştırmacılar tarafından da ele alınan konulardan biri haline gelmiştir. Örgüt içerisinde çalışanlara yönelik olumsuz davranışlar, eşit olmayan yönetim uygulamaları, çatışma ortamı ve örgütsel bağlılık düzeyi çalışanların muhalif tutum ve davranışlar sergilemelerine neden olan faktörler arasındadır. Yöneticilerin eşit, şeffaf ve katılımcı bir iklim meydana getirdikleri örgütler eleştiriye ve muhalefete açık bir iş ortamı oluşturabilmektedir. Diğer taraftan örgütsel muhalefetin olasılığı durumunda çalışanların seslerini yükseltmeleri ve karar alma süreçlerine katılımları daha mümkün hale gelebilmektedir. Dolayısı ile katılımcı iklim ve örgütsel muhalefet, birbirlerini karşılıklı olarak etkileyen iki kavram olarak ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda araştırmanın amacı, katılımcı iklim algısı ile örgütsel muhalefet arasındaki iki yönlü ilişkiyi incelemektir. Araştırma kapsamında Huang, Van de Vliert ve Van der Vegt (2005) tarafından geliştirilen katılımcı iklim algısı ölçeği ile Kassing (1998)'in geliştirdiği ve Dağlı (2015) tarafından Türkçe’ye öğretmenlere yönelik olarak çevrilen örgütsel muhalefet ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada Tekirdağ merkez ilçedeki devlet ilköğretim okulları ve liselerinde görev yapan 188 öğretmen üzerinde bir anket çalışması yürütülmüştür. Araştırma sonucunda elde edilen verilerin analizinde betimsel istatistikler, açıklayıcı faktör analizi ve yapısal eşitlik modellemesi kullanılmıştır. Modellerin sınanması sonucunda, katılımcı iklim algısı ile dikey muhalefet arasında karşılıklı bir ilişkinin varlığı ortaya koyulmuş olup yatay muhalefet ile katılımcı iklim algısı arasında hiçbir ilişkiye rastlanmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Katılımcı iklim algısı, örgütsel muhalefet, yatay muhalefet, dikey muhalefet

Examining the Relationship Between Participative Climate Perception and Organizational Dissent

Öz

Emerging in the context of political science, the notion of dissent has become one of the research topics for researchers in management and business area in recent years. Negative behaviors against employees, unequal managerial implementations, conflict and level of organizational commitment are among the factors which cause the employees to display dissident attitudes and behaviors in the organization. Organizations in which managers form equal, transparent and participative climate, can constitute a work environment open to criticism and dissent. On the other hand, employees may be more likely to raise their voices and participate in decision making processes when organizational dissent is possible. Consequently, participative climate and organizational dissent appear as two notions affecting each other. In this context, the purpose of this study is to examine the two-way relationship between participative climate perception and organizational dissent. Participative climate perception scale developed by Huang, Van de Vliert and Van der Vegt (2005) and organizational dissent scale developed by Kassing (1998) and translated into Turkish by Dağlı (2015) for teachers were used within the scope of the research. A survey was conducted on 188 teachers working in state primary and high schools in Tekirdağ city centre. Descriptive statistics, explanatory factor analysis and structural equation modelling were used in the analysis of the data obtained from the research. As a result of testing the models, it was revealed that there was a bilateral relationship between participative climate perception and vertical dissent while any relationships were encountered between horizontal dissent and participative climate perception.

Anahtar Kelimeler

Participative climate perception, organizational dissent, horizontal dissent, vertical dissent

Kaynakça

• Acaray, A. (2018). Örgütsel muhalefet üzerine pozitif psikolojik sermayenin etkisi: Eğitim sektöründe bir çalışma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 83-91.
• Akada, T. ve Beycioğlu, K. (2017). Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel muhalefet davranışlarına ilişkin görüşleri: İzmir ili Buca merkez ilçesi örneği. 5. Uluslararası Öğretim Teknolojileri ve Öğretmen Eğitimi Sempozyumu, 11-13 Ekim 2017, İzmir, Türkiye.
• Angermeier, I., Dunford, B. B., Boss, A. D. & Boss, R. W. (2009). The impact of participative management perceptions on customer service, medical errors, burnout and turnover intentions. Journal of Healthcare Management, 54(2), 127-141.
• Ataç Oral, L. ve Köse, S. (2017). Örgütsel demokrasi ve örgütsel muhalefet ilişkisi: Beyaz yakalılar üzerine bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46(1), 117-132.
• Avtgis, A. T., Candice, T. M., Elycia, T. & Patterson, B. R. (2007). The influence of employee burnout syndrome on the expression of organizational dissent. Communication Research Methods, 24(2), 97-102.
• Bakan, İ., Doğan, F. İ. ve Yılmaz, S. Y. (2017). Çalışanlarda mesleki öz yeterlilik algısı ile örgütsel muhalefet ilişkisi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 9(2), 54-70.
• Bal, T. S. (2013). The influences of participative organizational climate and self-leadership on innovative behavior and the roles of job involvement and proactive personality: A survey in the context of SMEs in İzmir. Social and Behavioral Sciences, 75, 407-419.
• Bartkus, R. B. (1997). Employee ownership as catalyst of organizational change. Journal of Organizational Change Management, 10(4), 331-344.
• Bayram, N. (2010). Yapısal Eşitlik Modellemesine giriş: AMOS uygulamaları. Bursa: Ezgi Kitapevi.
• Bordin, C., Bartram, T. & Casimir, G. (2007). The antecedents and consequences of psychological empowerment among Singaporean IT employees. Management Research News, 30(1), 34-46.
• Brown, M. & Cregan, C. (2008). Organizational change cynicism: The role of employee involvement. Human Resource Management, 47(4), 667-686.
• Bryne, B. M. (2010). Structural Equation Modeling with AMOS: Basic concepts, applications and programming. 2nd Edition, USA: Taylor & Francis Group.
• Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2007). Research methods in education. 6th Edition, New York: Routledge.
• Croucher, M. Stephen, Braziunaite, R., Homsey, D., Pillai, G., Saxena, J., Saldanha, A., Joshi, V.,Jafri, I., Choudhary, P., Bose, L. & Agarwal, K. (2009). Organizational dissent and argumentativeness: A comparative analysis between American Indian organizations. Journal of Intercultural Communication Research, 38(3), 175-191.
• Croucher, M. S., Zeng, C., Rahmani, D. & Cui, X. (2017). The relationship between organizational dissent and workplace freedom of speech: A cross-cultural analysis in Singapore. Journal of Management & Organization, 24(6), 793-807.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve Lisrel uygulamaları. 2. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Dağlı, A. (2015). Örgütsel muhalefet ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(53), 198-218.
• Dağlı, A. ve Ağalday, B. (2015). Öğretmenlerin örgütsel muhalefetin nedenlerine ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 14(3), 885-898.
• De Dreu, C. K. W. & West, M. A. (2001). Minority dissent and team innovation: The importance of participation of decision making. Journal of Applied Psychology, 86(6), 1191-1201.
• Demiralay, T. (2014). Hekimlerde örgütsel sessizliğin Yapısal Eşitlik Modeli ile incelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Edirne.
• Garner, T. J. (2011). Making waves at work: Perceived effectiveness and appropriateness of organizational dissent messages. Management Communication Quarterly, XX(X), 1-17.
• Garner, T. J. (2013). Dissenters, managers and coworkers: The process of co-constructing organizational dissent and dissent effectiveness. Management Communication Quarterly, XX(X), 1-23.
• Goodboy, K. A., Chory, M. R. & Dunleavy, K. N. (2008). Organizational dissent as a function of organizational justice. Communication Research Reports, 25(4), 255-265.
• Huang, X., Van de Vliert, E. & Van der Vegt, G. (2005). Breaking the silence culture: Stimulation of participation and employee opinion withholding cross-nationally. Management and Organization Review, 1(3), 459-482.
• http://www.meb.gov.tr/baglantilar/okullar/index.php?ILKODU=59&ILCEKODU=1, (Erişim tarihi: 01.03.2016).
• http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.56e04814081ff2.99092510, (Erişim tarihi: 09.02.2019).
• http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/dissent, (Erişim tarihi: 09.02.2019).
• Iliman Püsküllüoğlu, E. ve Altınkurt, Y. (2018). Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri ile örgütsel muhalefet davranışları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(4), 897-914.
• Jadon, S. P. & Upadhyay, K. B. (2018). Employee retention in public and private hospital settings: An empirical study of its relationship with participative climate, and role performance. Indian Journal of Commerce & Management Studies, 9(1), 37-46.
• Kadı, A. ve Beytekin, F. O. (2015). Okul kültürü ve örgütsel muhalefet davranışları arasındaki ilişkinin meslekî değerler aracılığıyla araştırılması. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1), 71-97.
• Kassing, W. J. (1997). Articulating, antagonizing and displacing: A model of employee dissent. Communication Studies, 48(4), 311-332.
• Kassing, W. J. (1998). Development and validation of the organizational dissent scale. Management Communication Quarterly, 12(2), 183-229.
• Kassing, W. J. & Avtgis, A. T. (1999). Examining the relationship between organizational dissent and aggressive communication. Management Communication Quarterly, 13(1), 100-115.
• Kassing, W. J. (2000a). Exploring the relationship between workplace freedom of speech, organizational identification and employee dissent. Communication Research Reports, 17(4), 387-396.
• Kassing, W. J. (2000b). Investigating the relationship between superior-subordinate relationship quality and employee dissent. Communication Research Reports, 17(1), 58-69.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of Structural Equation Modelling. 3rd Edition, USA: Guilford Press.
• Korucuoğlu, T. ve Şentürk, İ. (2018). Örgütsel güç oyunları ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Advance online publication. doi: 10.16986/HUJE.2018045306.
• Lee, L. G., Diefendorff, M. J, Tae-Yeol, K. & Lin, B. (2014). Personality and participative climate: Antecedents of distinct voice behaviors. Human Performance, 27(1), 25-43.
• Liverpool, R. P. (1990). Employee participation in decision-making: An analysis of the perceptions of members and nonmembers of quality circles. Journal of Business and Psychology, 4(4), 411-422.
• Mardia, K. V. (1970). Measures of multivariate skewness and kurtosis with applications. Biometrika, 57(3), 519-530.
• Mehta, A. (2009). Organisation development: Principles, process and performance. New Delhi: Global India Publications.
• Miller, I. K. & Monge, R. P. (1986). Participation, satisfaction and productivity: A meta-analytic review. The Academy of Management Journal, 29(4), 727-753.
• Oral-Ataç, L. ve Köse, S. (2017). Örgütsel demokrasi ve örgütsel muhalefet ilişkisi: Beyaz yakalılar üzerine bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46(1), 117-132.
• Ötken, B. A. ve Cenkci, T. (2013). Beş faktör kişilik modeli ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Öneri Dergisi, 10(39), 41-51.
• Özdemir, M. (2011). Lise yöneticilerinin öğretmenlerin örgütsel muhalefet davranışlarına ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 1895-1908.
• Özdemir, M. (2013). Genel liselerde görev yapan öğretmenlerin örgütsel muhalefete ilişkin görüşleri (Ankara ili örneği). Eğitim ve Bilim, 38(168), 113-128.
• Sadykova, G. ve Tutar, H. (2014). Örgütsel demokrasi ile örgütsel muhalefet arasındaki ilişki üzerine bir inceleme. İşletme Bilimi Dergisi, 2(1), 1-16.
• Short, M. P. & Rinehart, S. J. (1992). Teacher empowerment and school climate. Annual Meeting of the American Educational Research Association, San Francisco.
• Smits, A. P. & Champagne, F. (2008). An assessment of the theoretical underpinnings of practical participatory evaluation. American Journal of Evaluation, 29(4), 427-442.
• Taylor, L. D. & Tashakkori, A. (1994). Predicting teachers’ sense of efficacy and job satisfaction using school climate and participatory decision making. Annual Meeting of the Southwest Educational Research Association, San Antonio.
• Tesluk, E. P., Vance, J. R. & Mathieu, E. J. (1999). Examining employee involvement in the context of participative work environments. Group&Organization Management, 24(3), 271-299.
• Turnage, K. A. & Goodboy, K. A. (2014). E-Mail and face-to-face organizational dissent as a function of leader-member exchange status. International Journal of Business Communication, 1-15.
• Turnbull, B. (1999). The mediating effect of participation efficacy on evaluation use. Evaluation and Program Planning, 22, 131-140.
• Uğurlu, E. ve Bostancı, B. A. (2017). Öğretmenlerin politik yetileri ile örgütsel muhalefet düzeyleri arasındaki ilişki. International Journal of Human Sciences, 14(4), 4050-4064.
• Yıldız, K. (2013). Örgütsel bağlılık ile örgütsel sinizm ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish and Turkic, 8(6), 853-879.
• Yıldız, K. (2014). “Örgütsel muhalefet”, Akademik Bakış Dergisi, 43.