Vergilendirme ve Demokrasi Arasındaki İlişkinin Analizi: Manisa Celal Bayar Üniversitesi Örneği

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: TBMM’nin 100. Yılı ve Millî İrade Özel Sayısı, 241 - 266, 30.11.2020

Sibel Aybarç , Sibel Selim , Nur Selin Arslan

https://doi.org/10.32709/akusosbil.738587

Cited By: 1

Öz

Antik Yunan şehir devletlerine değin uzanan demokratik politik gelenek, 19. yüzyıl sonrasında normatif ve ampirik teorik tartışmalara sahne olmuştur. Günümüzde demokrasi, farklı perspektiflerden tanımlanmaktadır. Zenginobuz vd. (2010, s. 2) tarafından demokrasi, ‘vergi veren, vergi verdiği için kamu erkini kullananlardan hesap sorma hakkı olan vatandaşların yönetimi’ olarak tanımlanmaktadır. Vergi, bireylerin yönetime katılmalarını teşvik eden bir araç olarak algılanmaktadır. Bu noktada bir yandan vergilendirme düzeyindeki artışın sivil özgürlüklerin genişlemesini destekleyerek, demokrasi gelişimine katkı sağlayıp sağlamayacağının; diğer yandan demokratikleşme düzeyindeki artışın vatandaşla devlet arasındaki uyumu olumlu etkileyerek, vergilendirme düzeyinin artmasına yol açıp açmayacağının tartışılması önem arz etmektedir. Bu çalışma, Manisa Celal Bayar Üniversitesi (MCBÜ) akademik personelinden oluşan gözlem kümesi kapsamında yapılan anket verileri kullanılarak, faktör analizi ve sıralı logit model uygulaması sonucu, vergilendirme ve demokrasi arasında ilişki olup olmadığını tespit etmeyi amaçlamaktadır. Çalışma sonucunda, vergilendirme ve demokrasi arasında bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Vergileme, demokrasi, yükseköğretim, faktör analizi, sıralı logit model

Destekleyen Kurum

Manisa Celal BAyar Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

2018-173

Teşekkür

Bu çalışma MCBÜ BAPK Birimi tarafından desteklenmiştir, proje no: 2018-173. Destekleri için Kurul Başkanı Prof. Dr. Muzaffer TEPEKAYA’ya teşekkür ederiz.

Analysis of the Relationship Between Taxation and Democracy: The Case of Manisa Celal Bayar Universit

Öz

The democratic political tradition, dating back to the ancient Greek city-states, has witnessed normative and empirical theoretical debates after 19th century. Today, democracy is defined from different perspectives. Zenginobuz et al. (2010, s. 2) define democracy as ‘the management of citizens who have the right to call the public authority to account because of paying taxes’. Tax is perceived as a tool encouraging individuals to participate in governance. At this point, it's important to discuss on the one hand whether the raise in the level of taxation contributes to development of democracy by supporting the expansion of civil liberties, on the other hand whether the raise in the level of democratization leads to increase the level of taxation by positively affecting the harmony between the citizen and the state. The study aims to determine whether there is a relationship between taxation and democracy as a result of factor analysis and sequential logit model application by using the survey data made within the scope of the observation set consisting of academic staff of MCBU. As a result of this study, it has been determined that there is a relationship between taxation and democracy.

Anahtar Kelimeler

Taxation, democracy, higher education, factor analysis, ordered logit model

Proje Numarası

2018-173

Kaynakça

• Alkan, A. (2009). Vergi bilinci ve vergi uygulamaları karşısında mükellef davranışlarının tespiti: Zonguldak ili örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). T.C. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak.
• Alm, J. ve Torgler, B. (2006). Culturel differences and tax morale in United States and in Europe. Journal of Economic Psychology, 27(2), 224-246. doi:10.2139/ssrn.562861.
• Aktan, C.C. ve Çoban, H. (2006). Vergileme ekonomisi ve vergileme psikolojisi perspektifinden vergiye karşı tutum ve davranışları belirleyen faktörler, C.C. Aktan, D. Dileyici, İ.Y. Vural (Ed), Vergileme ekonomisi ve vergileme psikolojisi içinde (ss.137-157). İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
• Andersson, P.F. (2018). Democracy, urbanization and tax revenue. Studies in Comparative International Development, 53(1), 111-150. doi:10.1007/s12116-017-9235-0
• Arı, E. ve Yıldız, Z. (2016). Bireylerin yaşam memnuniyetini etkileyen faktörlerin sıralı lojistik regresyon analizi ile incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42), 1362-1374. doi:10.17719/jisr.20164216245.
• Aydoğan, S.D. (2017). Vergi psikolojisinin temelleri ve vergiye karşı davranışları etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 14-22.
• Baskaran, T. ve Bigsten, A. (2013). Fiscal capacity and the quality of government in Sub-Saharan Africa. World Development, 45, 92-107. doi:10.1016/j.worlddev.2012.09.018
• Brant, R. (1990). Assessing proportionality in the proportional odds model for ordinal logistic regression. Biometrics, 46, 1171–1178. doi:10.2307/2532457.
• Canbay, T. (2009). Dünyada vergileme anlayışındaki değişim (Antikçağdan günümüze). Bursa: Dora Yayınları.
• Cheibub, J.A. (1998). Political regimes and extractive capacity of governments: taxation in democracies and dictatorships. World Politics, 50(03), 349-376. doi:10.1017/S0043887100012843.
• Çağan, N. (1980). Demokratik sosyal hukuk devletinde vergilendirme. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 37(1), 129-151. doi:10.1501/Hukfak_0000000814.
• Çataloluk, C. (2008). Vergi karşısında mükelleflerin tutum ve davranışları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 213-228.
• Çevik, S. (2003). Küreselleşen dünyada vergi politikası: vergi politikasında dönüşüm ve küresel sorunlar. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(3-4), 353-369.
• Çiçek, U. ve Bitlisli, F. (2017). Vergi eğitiminin üniversite öğrencilerinin vergi bilinci ve farkındalığı üzerindeki etkisi: bir araştırma. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 10(2), 261-278. doi:10.29067/muvu.328734.
• Çuhadar, A. (2006). Üniversite öğretim elemanı ve öğrencilerinin demokrasi anlayışlarının siyasal toplumsallaşma bağlamında cinsiyet, bilim alanı, akademik aşama ve siyasal katılımcılık değişkenleri açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). T.C. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Dahl, R. (2017). Demokrasi Üstüne (Kadıoğlu B.,Çev.). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Dahl, R. (2020). Encyclopedia Britannica.<www.britannica.com/topic/democracy>(1.1.2020).
• Demir, İ.C. (2013). Seçmen tercihlerinin oluşumunda vergi propagandası: Ampirik bir çalışma. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 37-55. doi:10.11616/AbantSbe.305.
• Edizdoğan, N. (2008). Kamu Bütçesi. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Emeç, H.(2002). Ege bölgesi tüketim harcamaları için sıralı logit tahminleri ve senaryo sonuçları. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 13-29.
• Ercins, G. (2007). Türkiye’de sosyo-ekonomik faktörlere bağlı olarak değişen seçmen davranışı. C.Ü.İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(2), 25-40.
• Feld, L.ve Frey, B. (2002). Trust breeds trust: how taxpayers are treated. Economics of Governance, 3(2), 87-99. doi:10.1007/s101010100032.
• Frey, B.S. (2017). Proposal for a democracy of the future. Homo Oecon, 34, 1-9. doi:10.1007/s41412-017-0040-9.
• Garcia, M.M. ve Haldenwang, C. (2016). Do democracies tax more? Political regime type and taxation. Journal of International Development, 28(4), 485-506. doi:10.1002/jid.3078.
• Göztepe, E. (2010). Çoğunlukçu demokrasi anlayışına karşı çoğulcu demokrasi modelleri: Normatif düzenleme olanakları ve bunun sınırlılığı üzerine bazı düşünceler. Kamu Hukukçuları Platformu Çoğulcu Demokrasi-Çoğunlukçu Demokrasi İkilemi ve İnsan Hakları Toplantısı içinde (ss. 130-173), Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları.
• Hançerlioğlu, O. (1999). Ekonomi sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Karyağdı, N. (2015). Vergi satan adamlar. İstanbul: Acar Basım.
• Kavra, E. (1989). Montesquieu ve de Tocqueville’e göre demokrasi ve temel güvenceleri. Amme İdaresi Dergisi, 22(3), 75-83.
• Kayan, A. (2000). Verginin tarihsel gelişimi ve sebep olduğu bazı önemli olaylar. Maliye Dergisi, 135, Eylül-Aralık, 80-87.
• Muter, N.B., Çelebi, A.K. ve Sakınç, S. (2008). Kamu maliyesi. Manisa: Emek Matbaası.
• OECD (2013). What drives tax morale?, www.oecd.org/ctp/tax-global/what-drives-tax-morale.pdf (Erişim tarihi:1.9.2019).
• Öz, E. (2004). Tarihi perspektiften Osmanlı'da vergi. Mevzuat Dergisi, 7(84), www.mevzuatdergisi.com/2004/12a/08.htm (Erişim tarihi: 2.9.2019).
• Öz, E. ve Güler, A. (2015). Siyasi parti programlarında vergi anlayışları. A. Gerçek ve F. Saraçoğlu(Ed), Prof. Dr. Metin Taş'a armağan içinde (ss.35-64). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Özözen K.S. (2007). Seçimlerin mekansal analizi (Türkiye ve İstanbul örneğinde seçimlerin coğrafi analizi). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Prichard, W., Salardi, P. ve Segal, P. (2014). Taxation, non-tax revenue and democracy: New evidence using new cross-country data. ICTD Working Paper, 23. doi:10.1016/j.worlddev.2018.05.014.
• Profeta, P., Puglisi, R. ve Scabrosetti, S. (2013). Does democracy affect taxation and government spending? evidence from developing countries. Journal of Comparative Economics, 41, 684-718. doi:10.1016/j.jce.2012.10.004.
• Sağbaş, İ. ve Saruç, N.T. (2003). Vergi politikalarının seçmenlerin parti tercihi üzerindeki etkisi: ankete dayalı bir çalışma. Vergi Sorunları Dergisi, 130, 130-146.
• Sarı, M.M. ve Külekçi, M. (2017). Tarım işletmelerinde örgütlenme durumuna etki eden faktörlerin belirlenmesi: Erzurum ili örneği. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(1), 319-327. doi:10.21597/jist.2017127444
• Schmidth, M.G. (2001). Demokrasi kuramlarına giriş. (Köktaş E., Çev.), Ankara: Vadi Yayınları.
• Selim, S. (2012). Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye'de bireysel yaşam tatmini ve mutluluk düzeylerini etkileyen faktörlerin karşılaştırmalı analizi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Sirkeci, O. ve Abdula, M.S. (2015). Ortadoğu uygarlıklarında vergi uygulamaları. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1(4), 1239-1252. doi.10.24289/ijsser.279133.
• Siverekli Demircan, E. (2004). Türkiye'de vergi politikalarının siyasi analizi siyasi değişimin vergi kayıp ve kaçaklarına etkisi üzerine bir inceleme. 19. Türkiye Maliye Sempozyumu Türkiye'de Vergi Kayıp ve Kaçakları ve Önlenmesi Yolları, Uludağ Üniversitesi, Antalya.
• Sultana, T. (2012). The evolution of democracy through the ages: focus on the european experience. Journal of European Studies, 28(1), 27-50.
• Şişman, G. (2009). Demokratik ülkelerin anayasalarında yasallık, mali güce göre vergilendirme ve eşitlik ilkelerinin vergi hukuku açısından değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17(2), 31-48. doi:10.15337/SUHFD.2017.111
• Taşkın, Y. (2010). Vergi psikolojisi ve vergiye karşı mükellef tepkileri, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları 54.
• Teyyare, E. ve Kumbaşlı, E. (2016). Vergi bilinci ve vergi ahlakının gelişmesinde maliye bölümü eğitiminin rolü. T.C.Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(4), 1-29. doi.10.11616/basbed.vi.455401.
• Tezcan, K. (2003). Türk vergi idaresinin tarihsel gelişimi ve bu süreçte geçirdiği aşamaların etkinlik açısından değerlendirilmesi. T.C.Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(12), 125-146.
• Torgler, B. (2003). Tax morale and institutions. CREMA, WP 2003-09, 1-36.doi:10.2139/ssrn.663686
• Turhan, S. (1993). Vergi teorisi ve politikası. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Türedi, S. ve Topal, M.H. (2019). Vergilendirme ve demokrasi arasındaki ilişki: Gelişmekte olan ülkeler için panel nedensellik analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(1), 63-86.
• Uğurlu, E. (2010). Kesikli Seçim Modelleri, Ders Notları Kitapçık-3, www.researchgate.net/publication /281647356_Kesikli_Secim_Modelleri_Logit_Multinomial_Logit_Ordered_Logit_Sirali_Lojit_Lojistik_Model_Marjinal_EtkiOdds_Orani/link/58131a6d08ae8414914b4b1e /download (Erişim tarihi:1.9.2019).
• Uygun, O. (2017). Demokrasi tarihsel, siyasal ve felsefi boyutlar. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Yeniçeri, H. (2005). Vergi yükümlerinin vergi karşısındaki tutum ve davranışlarının gelir düzeyine göre karşılaştırılması. Sosyoloji Konferansları, 31, 279-299.
• Yılmaz, S. (2015). Vergileme–demokrasi ilişkisi kapsamında vergiye ve siyasal katılıma ilişkin karşılaştırmalı bir analiz (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). T.C. Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak.
• Zenginobuz, Ü., Adaman, F., Gökşen, F., Savcı, Ç. ve Tokgöz, E. (2010). Vergi, temsiliyet ve demokrasi ilişkisi üzerine Türkiye’de vatandaşların algıları. İstanbul: Açık Toplum Enstitüsü & Boğaziçi Üniversitesi Araştırma Fonu.
• Ziari, R. ve Rahemi, H. (2013). The relationship between democracy and revenue of budget. International Journal of Management Sciences and Business Research, 2(7), 17-21.