Bir Temsil Alanı Olarak Türkiye’de Düşünce Kuruluşları

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 1, 1 - 19, 29.03.2021

Mehmet Münip Babur

https://doi.org/10.32709/akusosbil.833017

Öz

Türkiye’de toplumsal kesimler arasında sosyal, politik, ekonomik ve kültürel alanlarda demokrasi ve çoğulculuğun elverdiği ölçüde rekabet ve iş birlikleri sözkonusu olmaktadır. Düşünce kuruluşları alanı bu rekabet ve iş birliğinin görüldüğü arenalardan biridir. Türkiye’de 1960’lardan itibaren düşünce kuruluşları ortaya çıkmış, 1990’larda sayıları ciddi oranda artmış 2000’li yıllar sonrasında önemli bir “fikir sektörü” haline gelmişlerdir. ABD ve Avrupalı muadilleri kadar etkili olmasalar da Türkiye'de düşünce kuruluşları güvenlik, dış ve iç politika konularında önemli aktörlerden biri haline gelmiştir. Rapor ve önerileri sınırlı sayıda da olsa ülke gündemini etkilemekte ve olumlu –olumsuz eleştirilerin konusu olabilmektedir. Bu makale, toplumsal kesimlerin entelektüel temelde varlık göstermeye çaba gösterdikleri bir temsil alanı haline gelen düşünce kuruluşlarını incelemektedir. Makalenin kapsamı sivil toplum temelli düşünce kuruluşları ile sınırlandırılmıştır. Çalışma, temelde teorik olarak yürütülmüştür. Ayrıca sınırlı sayıda düşünce kuruluşu temsilcileri ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Çalışmanın sonucunda sivil temelli 55 düşünce kuruluşu, bu kuruluşların coğrafi ve tarihsel yığılma durumları tespit edilmiştir. Bu düşünce kuruluşlarının farklı toplumsal kesimlere düşünsel temelde kendini sunum imkânı sağladığı ve bu doğrultuda özellikle 2000’li yıllardan itibaren etki ve nüfuzlarını arttırdıkları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Düşünce kuruluşları, toplumsal kesimler, kendini sunum, etki inşası

Turkey’s Think Tanks as A Sphere of Representation

Öz

There are competition and cooperation between Turkey's social segments in social, political, economic, and cultural fields to the extent permitted of democracy and pluralism. Think tanks' sphere is one of the arenas where this competition and cooperation happen. In Turkey, think tanks have emerged in 1960s, increased in numbers since 1990s, become an "ideas sector" after 2000s. Although they are not as effective as US and European counterparts, in Turkey's have become an important actor in security, foreign and domestic policy issues. Their reports and proposals, albeit in limited numbers, have affected the agenda of country and have been the subject of positive and negative criticism. This article examines think tanks as a representation sphere where social segments strive to exist on an intellectual basis. The scope of study is limited with civil society-based think tanks. The study has conducted on a theoretical based. Also, a limited number of in-depth interviews has been used. After all, 55 civil-based think tanks and their aggregation of geographical and historical have been determined. Also, it has been determined that these organizations provide for different social segments to represent themselves on an intellectual basis, and in this direction, they have increased their impact and influence especially since 2000s.

Anahtar Kelimeler

Think tanks, segments of society, presentation of self, constructing impact

Kaynakça

• Abelson, D. E. ve Carberry, C. M. (1997). Policy experts in presidential campaigns: a model of think tank recruitment. Presidential Studies Quarterly, 27(4), 679-697.
• Altınbaş, D. (2009). İyi bir think tank, iyi bir think tanker. H. Kanbolat ve H. A. Karasar (Ed.) (2009). Türkiye’de stratejik düşünce kültürü ve stratejik araştırma merkezleri (ss. 22-30). Ankara: Nobel Yayınları.
• Aras, B., Toktaş, Ş. ve Kurt, Ü. (2010). Araştırma merkezlerinin yükselişi: Türkiye’de dış politika ve ulusal güvenlik kültürü. Ankara: SETA Yayınları.
• Arslan, E. (2009). Düşünce Kuruluşlarının Türkiye Serüveni. H. Kanbolat ve H. A. Karasar (Ed.) (2009). Türkiye’de stratejik düşünce kültürü ve stratejik araştırma merkezleri (ss. 31-36), Ankara: Nobel Yayınları.
• Ayman, S. G. (2009). Üniversitelerde kurulan stratejik araştırma merkezleri: Boğaziçi Üniversitesi -TÜSİAD Dış Politika Forumu (DIF) örneği. H. Kanbolat ve H. A. Karasar (Ed.) (2009). Türkiye’de stratejik düşünce kültürü ve stratejik araştırma merkezleri (ss. 45-56). Ankara: Nobel Yayınları.
• Bağcı, H. & Aydın, A. (2009). Dünyada ve Türkiye’de düşünce kuruluşu kültürü. H. Kanbolat ve H. A. Karasar (Ed.) (2009). Türkiye’de stratejik düşünce kültürü ve stratejik araştırma merkezleri (ss. 57-123). Ankara: Nobel Yayınları.
• Bilhan, M. (2009). Stratejik araştırma merkezleri konusunda bazı görüşler. H. Kanbolat ve H. A. Karasar (Ed.) (2009). Türkiye’de stratejik düşünce kültürü ve stratejik araştırma merkezleri (ss. 131-143). Ankara: Nobel Yayınları.
• Blau, P. M. (1977). A macrosociological theory of social structure. American journal of sociology, 83(1), 26-54.
• Bulut, A. T. ve Güngör, F. A. (2009). Think tankler ve dış politika: Türkiye ve ABD örneği. H. Kanbolat ve H. A. Karasar (Ed.) (2009). Türkiye’de stratejik düşünce kültürü ve stratejik araştırma merkezleri (ss.262-280). Ankara: Nobel Yayınları.
• Dergipark (2020). www.dergipark.org.tr, (Erişim tarihi: 18.11.2020).
• Duverger, M. (1984). Politikaya Giriş. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Ediger, V. Ş. (2009). Türk think tankı’nın olgunlaşma dönemine doğru. H. Kanbolat ve H. A. Karasar (Ed.) (2009). Türkiye’de stratejik düşünce kültürü ve stratejik araştırma merkezleri içinde (ss. 197-208). Ankara: Nobel Yayınları.
• Ergüvenç, Ş. (2009). Türkiye’de stratejik araştırma kültürü üzerine bir gözlem. H. Kanbolat ve H. A. Karasar (Ed.) (2009). Türkiye’de stratejik düşünce kültürü ve stratejik araştırma merkezleri (ss. 221-224). Ankara: Nobel Yayınları.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Goffman, E. (2014). Günlük yaşamda benliğin sunumu. İstanbul: Metis Yayınları.
• Güvenç, S. (2006). Türkiye’nin dış politikası ve düşünce kuruluşları. S. C. Mazlum ve E. Doğan (Ed.) (2007). Sivil toplum ve dış politika: yeni sorunlar ve yeni aktörler içinde (ss.159-180). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Güvenç, S. (2007). Türkiye’de düşünce kuruluşları ve uluslararası ilişkiler disiplini. Uluslararası ilişkiler/ international relations, 4(13), 137-144.
• Kanbolat, H. (2009). Türkiye’de düşünce merkezi kültürünün oluşum süreci: Türkiye’de dış politika ve güvenlik alanındaki düşünce merkezleri. H. Kanbolat ve H. A. Karasar (Ed.) (2009). Türkiye’de stratejik düşünce kültürü ve stratejik araştırma merkezleri içinde (ss. 305-319). Ankara: Nobel Yayınları.
• Karabulut, B. (2010). Dünyada ve Türkiye’de think tank kuruluşları: karşılaştırmalı bir analiz. Akademik bakış (4), 91-104.
• Koçer, G. (2009). Türkiye’de stratejik düşünme /düşünce üzerine bir deneme: küreselleşme karşısında sevkülceyş. H. Kanbolat ve H. A. Karasar (Ed.) (2009). Türkiye’de stratejik düşünce kültürü ve stratejik araştırma merkezleri (ss. 385-393). Ankara: Nobel Yayınları.
• Kodaman, T. (2009). Düşünce kuruluşları ve Türkiye’de gelişimleri. H. Kanbolat ve H. A. Karasar (Ed.) (2009). Türkiye’de stratejik düşünce kültürü ve stratejik araştırma merkezleri içinde (ss. 394-405). Ankara: Nobel Yayınları.
• Koellner, P. (2013). Think tanks: the quest to define and to rank them. GIGA Focus International Edition English, 10, ISSN 2196-3940.
• Köni, H. (2009). Gelişmekte olan ülkelerde düşünce kuruluşları ve Türkiye. H. Kanbolat ve H. A. Karasar (Ed.) (2009). Türkiye’de stratejik düşünce kültürü ve stratejik araştırma merkezleri (ss. 406-412). Ankara: Nobel Yayınları.
• Leeson, P. T., Ryan, M. E. and Williamson, C. R. (2012). Think tanks. Journal of comparative economics 40 (2012) 62-77. United State: Elsevier.
• Liberal Düşünce Topluluğu (LDT) (2020) LDT hakkında. http://www.liberal.org.tr/ (erişim tarihi: 18:11.2020).
• Marshall, G. (2005). Sosyoloji sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Medvetz, T. (2012). Murky power: “think tanks” as boundary organizations. Rethinking power in organizations, institutions, and markets (ss. 113 – 133). Bradford: Emerald Group Publishing
• McGann, J. G. (1992). Academics to ideologues: a brief history of the public policy research industry. Political science and politics 25 (4), 733-740.
• McGann, J. G. (2005). Think tanks and policy advice in the US. Foreign Policy Research Institute, (3), 4.
• McGann, J. G. (2007). Think tanks and policy advice in the United States, academics, advisors and advocates. New York: Routledge
• McGann, J. G. (2009). The think tank index. Foreing Policy Jan/Feb 2009, (p. 82).
• McGann, J. G. (2011). Think Tanks: The Global, Regional and National Dimensions. Think Tanks in Policy Making: Do They Matter (ss. 8-15).
• McGann, J. G. (2020). 2019 The global go to think tanks index report. https://repository.upenn.edu/think_tanks/17/ (Erişim tarihi: 30.10.2020).
• Mütercimler, E. (2006). Yüksek stratejiden etki odaklı harekata geleceği yönetmek. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Nurhan, A. (2009). Gelişmekte olan ülkelerde stratejik araştırma kültürü. H. Kanbolat ve H. A. Karasar (Ed.) (2009). Türkiye’de stratejik düşünce kültürü ve stratejik araştırma merkezleri içinde (ss. 443-442). Ankara: Nobel Yayınları.
• Oğuzlu, T. (2009). Türkiye’de stratejik araştırma kültürü: düşünce kuruluşlarının artan önemi ve TESEV örneği. H. Kanbolat ve H. A. Karasar (Ed.) (2009). Türkiye’de stratejik düşünce kültürü ve stratejik araştırma merkezleri (ss. 444-452). Ankara: Nobel Yayınları.
• Özpek, B. B. (2009). Türkiye’de SAM’lerin teorik altyapı sorunları. H. Kanbolat ve H. A. Karasar (Ed.) (2009). Türkiye’de stratejik düşünce kültürü ve stratejik araştırma merkezleri içinde (ss. 457-463). Ankara: Nobel Yayınları.
• Pautz, H. (2011). Revisiting the think-tank phenomenon. Public policy and administration, 26(4), 419-435.
• Progressive Policy Institute (PPI). About us. https://www.progressivepolicy.org/ (erişim tarihi: 18.11.2020).
• Rich, A. (2004). Think tanks, public policy, and the politics of expertise. Cambridge: Cambridge University Press.
• Rich, A., & Weaver, K. (2011). Think tanks in the political system of the United States. Think Tanks in Policy Making: Do They Matter (ss. 16-24).
• Ritzer, G., & Stepnisky, J. (2013). Çağdaş sosyoloji kuramları ve klasik kökleri. Ankara: De Ki Basım Yayın.
• Ritzer, G., & Stepnisky, J. (2014). Sosyoloji Kuramları. Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Salas-Porras, A. and Murray, G. (2017). Think tanks and global politics: key spaces in the structure of power. New York: Palgrave Macmillan.
• Scott, J. M. (1999). Transnationalizing democracy promotion: the role of western political foundations and think –tanks. Democratization 6(3), 146-170.
• Sherrington, P. (2000). Shaping the policy agenda: think tank activity in the Europen Union. Global Society, 14(2), 173-189.
• Sönmez, M. (2009). Türkiye’de düşünce merkezlerinin kurumsallaşması. H. Kanbolat ve H. A. Karasar (Ed.) (2009). T Türkiye’de stratejik düşünce kültürü ve stratejik araştırma merkezleri (ss. 490-496). Ankara: Nobel Yayınları.
• Stone, D. and Garnett, M. (1998). Introduction: think tanks, policy advice and governance. Stone, D., Denham, A. and Garnett, M. (Eds.) (1998). Think tanks across nations: a comparative approach (ss. 1-21). Manchester: Manchester University Press.
• Stone, D. (2000a). Think tank transnationalisation and non-profit analysis, advice and advocacy. Global Society. 14(2), 153-172.
• Stone, D. (2000b). Introduction to the symposium: the changing think tank landscape. Global Society, 14(2), 149-152.
• Stone, D. (2005). Knowledge, power and policy. D. Stone (Ed.) (2005). Banking on knowledge: the genesis of the global development network (ss. 243-260). London: Routledge.
• Şahin, A. (2009). Sömürgecilikten günümüze think tankler ve Türkiye. H. Kanbolat ve H. A. Karasar (Ed.) (2009). Türkiye’de stratejik düşünce kültürü ve stratejik araştırma merkezleri içinde (ss. 499-501). Ankara: Nobel Yayınları.
• Tromblay, D. E. (2018). Intelligence and the intelligentsia: Exploitation of US think tanks by foreign powers. International journal of intelligence and counterintelligence 31(1) 1-18.
• Türkiye Sosyal Ekonomik Siyasal Araştırmalar Vakfı (TÜSES) (2020). Erdal İnönü ve Tüses. http://www.tuses.org.tr (Erişim tarihi: 20.11.2020).
• Weaver, R. K. (1989). The changing world of think tanks. PS: Political Science and Politics, 22(3), 563-578.
• Weaver, R. K. and McGann, J.G. (2017). Think tanks and civil societies in a time of change. R.K. Weaver ve J. G. McGann (Eds) (2017). Think tanks and civil societies catalysts for ideas and action içinde (ss.1-36). London: Routledge.
• Weidenbaum, M. (2010). Measuring the influence of think tanks. Social science and public policy, 47 (2), 134-137.
• YÖK Ulusal Tez Merkezi (2020). https://tez.yok.gov.tr (Erişim tarihi: 18.11.2020).