Examining the Effects of Personality Traits on Positive and Negative Affect by Structural Equation Modeling

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 3, 774 - 790, 27.09.2021

Fatma Korkmaz , Fatih Ferhat Çetinkaya

https://doi.org/10.32709/akusosbil.846125

Öz

In this study, it is aimed to examine the effects of personality traits that is evaluated within the framework of the five factor personality theory on positive and negative affect. In this context, first of all, the concept of personality and the five-factor personality traits and the conceptual and theoretical background related to positive and negative affect are included, and then the findings and results related to the survey study conducted within the scope of the research model are presented. The sample of this study consists of 463 employees of private sector organizations operating in Kirsehir. The research data were collected between the dates 02/07/2020 and 01/09/2020. The data collected by using face to face survey method and scales were analyzed by using SPSS 22.0 and AMOS 24.0 statistical package programs. Structural equation modeling was used for the research model test. As a result of the findings obtained from the study, it was found that the five-factor personality traits has a statistically significant and a positive effect on positive affect, and 48% of positive affect can be explained by the five-factor personality traits (Standardized β = 0.690, R2 = 0.476, p≤0.05) , also it was observed that the five-factor personality traits had a statistically significant and negative effect on negative affect, and 9% of the decrease in negative affect could be explained by the five-factor personality traits (Standardized β = -0.292, R2 = 0.085, p≤0.05).

Anahtar Kelimeler

Personality structure, five factor personality theory, positive affect, negative affect, structural equation modeling

Kişilik Özelliklerinin Pozitif ve Negatif Duygular Üzerine Etkisinin Yapısal Eşitlik Modellemesiyle İncelenmesi

Öz

Bu çalışmada, beş faktör kişilik kuramı çerçevesinde değerlendirilen kişilik özelliklerinin pozitif ve negatif duygulara etkisinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda ilk olarak kişilik kavramı ve beş faktör kişilik özellikleri ile pozitif ve negatif duygulara ilişkin kavramsal ve kuramsal altyapı sunulmakta, daha sonrasında araştırma modeline ilişkin yapılan anket çalışması ile ilgili bulgu ve sonuçlara yer verilmektedir. Araştırma örneklemi Kırşehir ilinde faaliyet gösteren özel sektör kuruluşlarının 463 çalışandan oluşmaktadır. Araştırma verileri 02/07/2020-01/09/2020 tarihleri arasında toplanmıştır. Yüz yüze anket yöntemi ve ölçekler kullanılarak toplanan veriler SPSS 22.0 ve AMOS 24.0 istatistik paket programlarında analiz edilmiştir. Araştırma model testi kapsamında yapısal eşitlik modellemesi uygulanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre, beş faktör kişilik özelliklerinin pozitif duygular üzerinde istatistiksel açıdan anlamlı ve olumlu yönde yüksek düzeyde etkisinin olduğu, pozitif duyguların %48’inin beş faktör kişilik özellikleri ile açıklanabileceği (Standardize β=0.690, R2=0.476, p≤0.05), beş faktör kişilik özelliklerinin negatif duygular üzerinde ise istatistiksel açıdan anlamlı ve negatif yönde düşük düzeyde etkisinin olduğu, negatif duygulardaki azalışın %9’unun beş faktör kişilik özellikleri ile açıklanabileceği (Standardize β=-0.292, R2=0.085, p≤0.05) gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kişilik yapısı, beş faktör kişilik özellikleri kuramı, pozitif duygular, negatif duygular, yapısal eşitlik modellemesi

Kaynakça

• Abu Elanain, H. M. (2007). The five-factor model of personality and organizational citizenship behavior in United Arab Emirates. SAM Advanced Management Journal, 72(3), 47–57.
• Alarcon, G., Eschleman, K. J. ve Bowling, N. A. (2009). Relationship between personality and burnout: A meta-analysis. Work & Stress, 23(3), 244–263.
• Arslan, A. ve Yener, S. (2015). Temel benlik değerlendirmeleri-girişimci kişilik ilişkisinde ençoklamacı karar verme yaklaşımının aracı değişken rolü: Konya örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(3), 283-310.
• Atak, H. (2013). On-Maddeli kişilik ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması. Nöropsikiyatri Arşivi, 50(4), 312-319.
• Atkinson, R. C., Atkinson, R., Smith, E. E., Bem, D. J. ve Hoeksema, S. N. (2019). Psikolojiye giriş (Y. Alogan, Çev.). Ankara: Arkadaş Yayınları.
• Bacanlı, H., İlhan, T. ve Aslan, S. (2009). Beş faktör kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: Sıfatlara dayalı kişilik testi (SDKT). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 261–279.
• Baş Atik, Z. (2018). Öğretmenlerin işle bütünleşme düzeylerinin beş faktör kişilik özellikleri, iş doyumu ve öznel iyi oluşla ilişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Basım, H. N., Çetin, F. ve Tabak, A. (2009). Beş faktör kişilik özelliklerinin kişilerarası çatışma çözme yaklaşımlarıyla ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 24(63), 20–34.
• Benet-Martínez, V. ve John, O. P. (1998). Los Cinco Grandes across cultures and ethnic groups: Multitrait-multimethod analyses of the Big Five in Spanish and English. Journal of Personality and Social Psychology, 75(3), 729–750.
• Bernerth, J. B., Armenakis, A. A., Feild, H. S., Giles, W. F. ve Walker, H. J. (2007). Is personality associated with perceptions of LMX? An empirical study. Leadership & Organization Development Journal, 28(7), 613–631.
• Bitlisli, F., Dinç, M., Çetinceli, E. ve Kaygısız, Ü. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ile akademik güdülenme ilişkisi: Süleyman Demirel Üniversitesi Isparta Meslek Yüksekokulu öğrencilerine yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 459-480.
• Bouchard, G., Guillemette, A. ve Landry-Léger, N. (2004). Situational and dispositional coping: An examination of their relation to personality, cognitive appraisals, and psychological distress. European Journal of Personality, 18(3), 221–238.
• Burger, J. M. (2006). Kişilik. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Caldwell, D. F. ve Burger, J. M. (1998). Personality characteristics of job applicants and success in screening interviews. Personnel Psychology, 51(1), 119–136.
• Can, Y., Çoban, Ü. ve Soyer, F. (2011). Negatif duygusallığın stres üzerindeki etkisi: Faal futbol hakemleri üzerinde bir araştırma. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(2), 165–174.
• Çetin, F., Yeloğlu, H. O. ve Basım, H. N. (2015). Psikolojik dayanıklılığın açıklanmasında beş faktör kişilik özelliklerinin rolü: Bir kanonik ilişki analizi. Türk Psikoloji Dergisi, 30(75), 81-92.
• Clark, L. A. ve Watson, D. (1991). Tripartite model of anxiety and depression: Psychometric evidence and taxonomic implications. Journal of Abnormal Psychology, 100(3), 316–336.
• Collins, A. ve Gunner, M. (1990). Social and personality development. Annual Review of Psychology, 41(1), 387–416.
• Cooper, C. A., Golden, L. ve Socha, A. (2013). The big five personality factors and mass politics. Journal of Applied Social Psychology, 43(1), 68–82.
• Costa, P. T. ve McCrae, R. R. (1992a). Four ways five factors are basics. Personality and Individual Differences, 13(6), 653–665.
• Costa, P. T. ve McCrae, R. R. (1992b). Normal personality assessment in clinical practice: The NEO Personality Inventory. Psychological Assessment, 4(1), 5–13.
• Costa, P. T. ve McCrae, R. R. (1995). Domains and facets: Hierarchical personality assessment using the revised NEO personality inventory. Journal of Personality Assessment, 64(1), 21–50.
• Costa, P. T., Busch, C. M., Zonderman, A. B. ve McCrae, R. R. (1986). Correlations of MMPI factor scales with measures of the five factor model of personality. Journal of Personality Assessment, 50(4), 640-650.
• Davidson, R. J. (1992). Anterior cerebral asymmetry and the nature of emotion. Brain and Cognition, 20(1), 125–151.
• DeLongis, A. ve Holtzman, S. (2005). Coping in context: The role of stress, social support, and personality in coping. Journal of Personality, 73(6), 1633–1656.
• Demirci, M. K., Özler, D. E. ve Girgin, B. (2007). Beş faktör kişilik modelinin işyerinde duygusal tacize (mobbing) etkileri-hastane işletmelerinde bir uygulama. Journal of Azerbaijani Studies, 10, 13–39.
• Develioğlu, K. ve Tekin, Ö. A. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ve yabancılaşma arasındaki ilişki: Beş yıldızlı otel çalışanları üzerinde bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 15–30.
• Diener, E., Suh, E. ve Oishi, S. (1997). Recent findings on subjective well–being. Indian Journal of Clinical Psychology, 24, 25–41.
• Digman, J. M. (1990). Personality structure: Emergence of the five factor model. Annual Review of Psychology, 41, 417–440.
• Doğan, T. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 56–64.
• Eggers, J. H. (2000). Five-factor theory of personality: A new and useful lens to explore enterpreneurial action, or another useless dead-end? Journal of Private Equity, 4(1), 59–63.
• Erkuş, A. ve Tabak, A. (2009). Beş faktör kişilik özelliklerinin çalışanların çatışma yönetim tarzlarına etkisi: Savunma sanayinde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(2), 213–242.
• Eroğlu, F. (2017). Davranış bilimleri. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım AŞ.
• Eysenck, S. B. ve Eysenck, H. J. (1969). Scores on three personality variables as a function of age, sex and social class. The British Journal of Social and Clinical Psychology, 8(1), 69–76.
• Fredrickson, B. L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology: The broaden–and–build theory of positive emotions. American Psychologist, 56(3), 218–226.
• Fujita, F. (1991). An investigation of the relation between extraversion, neuroticism, positive affect, and negative affect (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). University of Illinois, Urbana Champaign.
• Gençöz, T. (2000). Pozitif ve negatif duygu ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 15(46), 19–26.
• Gökdeniz, İ. ve Merdan, E. (2011). Kişilik ile kariyer seçimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 3(2), 23-36.
• Goldberg, L. R. (1992). The development of markers for the big-five factor structure. Psychological Assessment, 4(1), 26–42.
• Gosling, S. D., Rentfrow, P. J. ve Swann Jr, W. B. (2003). A very brief measure of the Big-Five personality domains. Journal of Research in Personality, 37(6), 504-528.
• Guthrie, J. P., Coate, C. J. ve Schwoerer, C. E. (1998). Career management strategies: The role of personality. Journal of Managerial Psychology, 13(5/6), 371-386.
• Harmancı, Y. K. (2018). Örgütsel yaşamda kişilik ve performans ilişkisinde pozitif duygusallığın aracı rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(1), 321-341.
• Hirschfeld, R. R., Jordan, M. H., Thomas, C. H. ve Feild, H. S. (2008). Observed leadership potential of personnel in a team setting: Big five traits and proximal factors as predictors. International Journal of Selection and Assessment, 16(4), 385–402.
• Işık, Ş. ve Üzbe, N. (2015). Personality traits and positive/negative affects: An analysis of meaning in life among adults. Educational Sciences: Theory & Practice, 15(3), 587-595.
• Johnson, J. A. ve Ostendorf, F. (1993). Clarification of the five-factor model with the Abridged Big Five Dimensional Circumplex. Journal of Personality and Social Psychology, 65(3), 563–576.
• Judge, T. A., Higgins, C. A., Thoresen, C. J. ve Barrick, M. R. (1999). The big five personality traits, general mental ability, and career success across the life span. Personnel Psychology, 52(3), 621–652.
• Keleş, Y. (2019). Duygusal emek kişilik özellikleri ile ilişkili mi? Otel çalışanları üzerine bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 257-267.
• Lau, V. P. ve Shaffer, M. A. (1999). Career success: The effects of personality. Career Development International, 4(4), 225–231.
• Leung S. L. ve Bozionelos, N. (2004). Five-factor model traits and the prototypical image of the effective leader in the Confucian culture. Employee Relations, 26(1), 62–71.
• Lim, B. C. ve Ployhart, R. E. (2004). Transformational leadership: Relations to the five-factor model and team performance in typical and maximum contexts. The Journal of Applied Psychology, 89(4), 610–621.
• Lounsbury, J. W., Tatum, H. E., Chambers, W. Owens, K. S. ve Gibson, L. W. (1999). An investigation of career decidedness in relation to ‘Big Five’ personality constructs and life satisfaction. College Student Journal, 33(4), 646-652.
• Lucas, R. E. ve Fujita, F. (2000). Factors influencing the relation between extraversion and pleasant affect. Journal of Personality and Social Psychology, 79(6), 1039–1056.
• Lyubomirsky, S., King, L. A. ve Diener, E. (2005). The benefits of frequent positive affect. Psychological Bulletin, 131(6), 803–855.
• Mc Adams, D. P. (1997). A conceptual history of personality psychology. R. H. J. Johnson ve S. Briggs (Ed), Handbook of personality psychology içinde (ss. 3–39). Academic Press.
• McCormack, L. ve Mellor, D. (2002). The Role of personality in leadership: An application of the five-factor model in the Australian military. Military Psychology, 14(3), 179–197.
• McCrae, R. R. ve Costa, P. T. (1987). Validation of the five-factor model of personality across instruments and observers. Journal of Personality and Social Psychology, 52(1), 81–90.
• McCrae, R. R. ve Costa, P. T. (1991). The NEO personality inventory: Using the five‐factor model in counseling. Journal of Counseling & Development, 69(4), 367–372.
• McCrae, R. R. ve Costa, P. T. (2003). Personality in adulthood: A five-factor theory perspective. New York: Guilford Press.
• McCrae, R. R. ve Costa, P. T. (2006). A five-factor theory perspective on traits and culture. Psychologie Française, 51(3), 227–244.
• McCrae, R. R. ve John, O. P. (1992). An introduction to the five-factor model and its applications. Journal of Personality, 60(2), 175–215.
• Merdan, E. (2013). Beş faktör kişilik kuramı ile iş değerleri ilişkisinin incelenmesi: Bankacılık sektöründe bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 4(7), 140–159.
• Morgan, C. T. (2011). Psikolojiye giriş (S. Karakaş ve R. Eski, Çev. Ed). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Oğuzkan, A. F. (1981). Eğitim terimleri sözlüğü (2. baskı). Ankara: TDK Yayınları.
• Ordun, G. (2004). Beş temel kişilik özelliği ve alt faktörlerinin analizine ilişkin bir çalışma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 33(2), 47–71.
• Özdemir, A. A. (2015). İş tatmini, pozitif/negatif duygulanım ve yaşam tatmininin etkisi. Çalışma ve Toplum, 46(3), 47–61.
• Paulson, D. ve Leuty, M. E. (2016). Dispositional coping, personality traits, and affective style relating to conflict between work and family domains. Journal of Family and Economic Issues, 37(4), 519–539.
• Pınar, Y. ve Pınar, N. K. (2015). İlk dil edinim kuramlarında duygulanım ve duygu olgularının yeri. Journal of Human Sciences, 12(2), 343–359.
• Russel, J. (1980). A circumplex model of affect. Journal of Personality and Social Psychology, 39(6), 1161–1178.
• Shi, J. Lin, H. Wang, L. ve Wang, M. (2009). Linking the big five personality constructs to organizational justice. Social Behavior and Personality, 37(2), 209–222.
• Sığrı, Ü. ve Gürbüz, S. (2011). Akademik başarı ve kişilik ilişkisi: Üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Savunma Bilimleri Dergisi, 10(1), 30–48.
• Şimşek, M. Ş., Çelik, A. ve Akgemci, T. (2014). Davranış bilimlerine giriş ve örgütlerde davranış. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Sneed, C. D. (2002). Correlates and implications for agreeableness in children. The Journal of Psychology, 136(1), 59–67.
• Somer, O. (1998). Türkçede kişilik özelliğini tanımlayan sıfatların yapısı ve beş faktör analizi. Türk Psikoloji Dergisi, 13(42),17–32.
• Somer, O. ve Goldberg, L. R. (1999). The structure of Turkish trait-descriptive adjectives. Journal of Personality and Social Psychology, 76(3), 431–450.
• Somer, O., Korkmaz, M. ve Tatar, A. (2002). Beş faktör kişilik envanterinin geliştirilmesi-I: Ölçek ve alt ölçeklerin oluşturulması. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 21–36.
• Sudak, M. K. ve Zehir, C. (2013). Kişilik tipleri, duygusal zeka, iş tatmini ilişkisi üzerine yapılan bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(22), 141–165.
• Sung, S. Y. ve Choi, J. N. (2009). Do big five personality factors affect individual creativity? The moderating role of extrinsic motivation. Social Behavior and Personality: An International Journal, 37(7), 941–956.
• Thoms, P., Moore, K. S. ve Scott, K. (1996). The Relationship between self-efficacy for participating in self-managed work groups and the big five personality dimensions. Journal of Organizational Behavior, 17(4), 349–362.
• Tommasel, A., Corbellini, A., Godoy, D. ve Schiaffino, S. (2015). Exploring the role of personality traits in followee recommendation. Online Information Review, 39(6), 812–830.
• Töremen, F. ve Çankaya, İ. (2008). Yönetimde etkili bir yaklaşım: Duygu yönetimi. Kuramsal Eğitimbilim, 1(1), 33–47.
• Ünsal, P. ve Türetgen, İ. Ö. (2013). Mülakatçıların kişilik özellikleri, olumlu ve olumsuz duygu durumları ve aday karşılaştırma olanağının seçim mülakat sonuçları üzerindeki etkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 28(72), 86-98.
• Vakola, M., Tsaousis, I. ve Nikolaou, I. (2004). The role of emotional intelligence and personality variables on attitudes toward organisational change. Journal of Managerial Psychology, 19(2), 88–110.
• Watson, D. ve Clark, L. A. (1997). Extraversion and its positive emotional core. R. Hogan, J. Johnson, ve S. Briggs (Eds.), Handbook of Personality Psychology içinde (ss. 767–793). San Diego, CA: Academic Press.
• Watson, D. ve Clark, L.A. (1992). On traits and temperament: General and specific factors of emotional experience and their relation to the five-factor model. Journal of Personality, 60(2), 441–476.
• Watson, D. ve Tellegen, A. (1985). Toward a consensual structure of mood. Psychological Bulletin, 98(2), 219–235.
• Watson, D., Clark, L. A. ve Tellegen, A. (1984). Cross–cultural convergence in the structure of mood: A Japanese replication and a comparison with US findings. Journal of Personality and Social Psychology, 47(1), 127–144.
• Watson, D., Clark, L. A. ve Tellegen, A. (1988). Development and validation of brief measures of positive and negative affect: The PANAS scales. Journal of Personality and Social Psychology, 54(6), 1063–1070.
• Wayne, J. H., Musisca, N. ve Fleeson, W. (2004). Considering the role of personality in the work–family experience: Relationships of the big five to work–family conflict and facilitation. Journal of Vocational Behavior, 64(1), 108–130.
• Weiss, H. M. ve Cropanzano, R. (1996). Affective Events Theory: A theoretical discussion of the structure, causes and consequences of affective experiences at work. B. M. Staw ve L. L. Cummings (Eds), Research in organizational behavior: An annual series of analytical essays and critical reviews içinde (ss. 1–74). Elsevier Science/JAI Press.
• Witt, L. A., Andrews, M. C. ve Carlson, D. S. (2002). When conscientiousness isn’t enough: Emotional exhaustion and performance among call center customer service representative. Journal of Management, 30(1), 149–160.
• Yamane, T. (2001). Temel örnekleme yöntemleri (1. Baskı). (A. Esin, M. A. Bakır, C. Aydın ve E. Gürbüzsel, Çev.). İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Yener, S., Arslan, A. ve Demirtaş, Ö. (2018). The mediating role of temperament and character on the relationship between mindfulness and entrepreneurial personality. JEEMS Journal of East European Management Studies, 23(3), 404-425.
• Zellars, K. L., Perrew, P. L. ve Hochwarter, W. A. (2000). Burnout in health care: The role of the five factors of personality. Journal of Applied Social Psychology, 30(8), 1570–1598.
• Zevon, M. A. ve Tellegen, A. (1982). The structure of mood change: An idiographic/nomothetic analysis. Journal of Personality and Social Psychology, 43(1), 111–122.
• http://www.tdk.gov.tr.