Socioeconomic Factors Effective in the Construction of Religious and Ideological Identities and Their Relationship Levels: The Case of Mardin Province

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 3, 805 - 820, 27.09.2021

Şeyhmus Demir

https://doi.org/10.32709/akusosbil.872139

Cited By: 1

Öz

The study focuses on religious and ideological identities and the influential factors in the formation processes of these identities in the province of Mardin. The comprehensive findings and results obtained show that the transformation in identity is in a continuum. In other words, identities are not static, they are in a state of construction throughout life. Identities; It is shaped under the influence of factors such as language, ideology, religious belief, age, gender, profession, place of residence, and institutions and actors such as family, educational institutions, political parties, non-governmental organizations and mass media. These factors are active together in the process of building identity, sometimes alone and sometimes by establishing relationships with each other. In the study, it is tried to determine the effects of factors such as belief, gender, education level, income level, age and place of residence in the formation of religious and ideological identities, taking into account the passivity of identities. In this way, it will be able to create a perspective on which factors can be effective in shaping the determined socioeconomic identities. After a theoretical background on religious and ideological identities, the data of the field research conducted for the people living in Mardin, which constitutes the research universe, was analyzed through SPSS software. In this context, a survey was conducted with 1609 participants over the age of 18 in Mardin. The surveys were conducted in June and July 2020 in the form of an applied field study. The general survey model was preferred in the study, and the relationship screening was applied through comparisons between independent and dependent variables or categorical (qualitative) variables. The findings obtained show that the identity formation of individuals in religious and ideological contexts in Mardin is shaped by the interaction of characteristics such as gender, education and income level, age, place of residence.

Anahtar Kelimeler

Identity, religious identity, ideological identity, Mardin

Dini ve İdeolojik Kimliklerin İnşasında Etkili Sosyoekonomik Faktörler ve İlişki Düzeyleri: Mardin İli Örneği

Öz

Çalışma, Mardin ilinde, dini ve ideolojik kimliklere ve bu kimliklerin oluşum süreçlerinde etkili faktörlere odaklanmaktadır. Elde edilen kapsamlı bulgu ve sonuçlar kimlikteki dönüşümün bir süreklilik içinde olduğunu göstermektedir. Başka bir ifadeyle kimlikler durağan olmayıp yaşam boyunca bir inşa halindedir. Kimlikler; dil, ideoloji, dini inanç, yaş, cinsiyet, meslek, yerleşim yeri gibi faktörler ve aile, eğitim kurumları, siyasi parti, sivil toplum kuruluşları ve kitle iletişim araçları gibi kurum ve aktörlerin etkisinde şekillenmektedir. Bu faktörler bazen tek başlarına bazen de birbirleriyle ilişkiler kurarak kimliğin inşa sürecinde birlikte etkin olmaktadır. Çalışmada kimliklerin geçişkenliği de dikkate alınarak inanç, cinsiyet, eğitim düzeyi, gelir düzeyi, yaş ve yerleşim yeri gibi faktörlerin dini ve ideolojik kimliklerin oluşumunda etkili olma durumları belirlenmeye çalışılmaktadır. Bu sayede belirlenen sosyoekonomik kimliklerin şekillenmesinde hangi faktörlerin ne ölçüde etkili olabildiklerine ilişkin bir perspektif oluşturabilecektir. Dini ve ideolojik kimliklere ilişkin bir teorik arka plandan sonra araştırma evrenini oluşturan Mardin ilinde yaşayan kişilere yönelik yapılan saha araştırmasının verileri SPSS yazılımı aracılığıyla analiz edilmiştir. Bu kapsamda Mardin ilindeki 18 yaşından büyük 1609 katılımcı ile anket yapılmıştır. Anketler 2020 yılının Haziran ve Temmuz aylarında uygulamalı bir alan araştırması şeklinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada genel tarama modeli tercih edilmiş olup bağımsız ve bağımlı değişkenler veya kategorik (nitel) değişkenler arasında karşılaştırmalar yoluyla ilişki taraması uygulanmıştır. Elde edilen bulgular Mardin’de bireylerin, dini ve ideolojik bağlamdaki kimlik oluşumlarının cinsiyet, eğitim ve gelir düzeyi, yaş, yerleşim yeri gibi özelliklerin etkileşimi ile biçimlendiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kimlik, dini kimlik, ideolojik kimlik, Mardin

Kaynakça

• Aka, A. (2010). Kimliğe teorik yaklaşımlar. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34(1), 17-24.
• Akgüner, T. (1991). Laiklik üzerine. İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, (23-39), https://dergipark.org.tr/en/pub/iuihid/issue/1248/14649 (Erişim tarihi: 21.03.2019).
• Akto, A. (2014). Birlikte yaşamaya yönelik değerlerin Müslüman ve Hristiyanlar arasında gerçekleşme imkânı (Mardin İli Örneği). Değerler Eğitimi Dergisi, 41-73.
• Aktürk, Ş. (2006). Etnik kategori ve milliyetçilik tek-etnili, çok-etnili ve gayri-etnik rejimler. Doğu Batı Düşünce Dergisi, (9/38), 23-57.
• Althusser, L. (2016). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları (A. Tümertekin, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Altunışık, R., Coşkun, R. ve Yıldırım, E. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS Uygulamalı. Sakarya: Sakarya Kitabevi.
• Arslantürk, G. ve Dönmez, A. (2019). Siyasal ideolojilerin değerler ve bilişsel karmaşıklık düzeyi açısından karşılaştırılması. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 69-90.
• Bahadır, A. (2010). Dindarlığı etkileyen faktörler. Hayati Hökelekli (Ed.), Din Psikolojisi içinde, (s. 95-116), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Bayındır, A. (2012). Kitab-ı Mukaddes’e ve Kur’an’a göre teokrasi ve laiklik. Journal of Istanbul University Faculty of Theology, https://dergipark.org.tr/ (Erişim tarihi: 15.03.2019).
• Bilge, Y. (1991). Süryanilerin Kökeni ve Türkiyeli Süryaniler. İstanbul: Zafer Matbaası.
• Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pagem Akademi.
• Çetin, İ. (2007). Midyat’ta etnik gruplar: Kürtler, Mhalmiler (Araplar), Süryaniler, Yezidiler, Türkler, Becirmaniler (Seyyidler) alan incelemesi. İstanbul: Yaba Yayınları.
• D’encausse, H. C. (1992). Sovyetlerde Müslümanlar (A. Tekşen, Çev.) İstanbul: Ağaç Yayıncılık.
• Erkanal, H. (2005). Mardin’in Mezopotamya kültürleri açısından yeri ve önemi, Tasın Bellegi: Mardin içinde, İstanbul: YKY, (ss. 23-39).
• Gagez, A. E. (2010). Pazarlama araştırmaları. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Gellner, E. (1992). Uluslar ve ulusçuluk, (B. Ersanlı Behar ve G. Göksu Özdoğan, Çev.), İstanbul: Ant Yayıncılık.
• Günay, Ü. (2003). Din Sosyolojisi (6. Baskı). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Gündüz, Ş. (1998). Mitoloji ile inanç arasında Ortadoğu dinsel gelenekleri üzerine yazılar. Samsun: Etüt Yayınları.
• Gürsoy, Ş. ve Çapcıoğlu, İ. (2009). Din-kimlik ilişkisi üzerine. Toplum Bilimleri Dergisi, 3, 115-120.
• Güvenç, B. (1993). Türk kimliği. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Hall, S., (1998), “Kültürel kimlik ve diaspora”, Kimlik: Topluluk/ Kimlik/ Farklılık içinde, (J. Rutherford, Der.; İ. Sağlamer, Çev.), İstanbul: Sarmal Yayınları.
• Haşıloğlu, S., Baran, T. ve Aydın, O. (2015). Pazarlama araştırmalarındaki potansiyel problemlere yönelik bir araştırma: kolayda örnekleme ve sıklık ifadeli ölçek maddeleri. Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, (1), 19-28.
• Hervieu-Leger, D., (2006), “Sekülerleşme, gelenek ve dindarlığın yeni şekilleri: bazı teorik öneriler”, (B. Solmaz ve İ. Çapcıoğlu, Ed.), Din Sosyolojisi Klasik ve Çağdaş Yaklaşımlar içinde, Konya, Ayna Yayınları.
• Karayiğit, N. (2017). Sosyo-ekonomik düzeyin psiko-sosyal gelişim ve dindarlığa etkileri. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 119-133.
• Karpat, K. H. (2014). Osmanlı'dan günümüze kimlik ve ideoloji. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kızmaz, Z. (2013). Ekonomik yapı ve suç: bazı araştırma bulguları üzerine genel bir değerlendirme. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 290-298.
• Köktaş, Y. (2017). Aydınlanma, Hristiyanlık ve Deizm. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 143-158.
• Macit, M. (2016). İdeoloji üzerine felsefi bir değerlendirme. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 29-36.
• Monteil, V. (1992). Sovyet Müslümanları (M. Çamdereli, Çev.). İstanbul: Pınar Yayınları.
• Mutlu, K. (1989). Bir dindarlık ölçeği (Sosyolojide yöntem üzerine bir tartışma). İslami Araştırmalar Dergisi, 194-199.
• Sargent, L. T. (1999). Contemporary Political İdeologies. Orlando: Harcourt Brace College Publishers.
• Sarı, E. (2010). Mardin’de kültürlerarasılık. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sesli, M. (2019), İngiltere, Fransa, Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye’de Laiklik uygulamaları: karşılaştırmalı bir analiz, İstanbul: Hiperyayın.
• Sezen, Y. (2004). İslâm’ın sosyolojik yorumu. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Smith, A., (1999), Milli kimlik, (B. S. Şener, Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şahin, M. (2015). Anadolu’nun yitik halkı: Yezidiler. İstanbul: Kitap ve Cafe Serüven Yayınları.
• Taş, K. (2004). Dindarlığa etki eden faktörler. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 63-83.
• Taştan, A. V. (1996). Değişim sürecinde kimlik ve din. Kayseri: Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
• Tümkaya, S., Aybek B. ve Çelik M. (2010). Yoksul ailelerden gelen ergenlerde psiko-sosyal bir olgu olarak umutsuzluk ve boyun eğici davranışların incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 970- 983.
• Türk Dil Kurumu. (2019). İdeoloji, https://sozluk.gov.tr/, (Erişim tarihi: 05.10.2019).
• Türk Dil Kurumu (2019). İdeoloji, https://sozluk.gov.tr/ (Erişim tarihi: 05.10.2019).
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2020). Temel istatistikler, http://www.tuik.gov.tr/ (Erişim tarihi: 02.03.2020).
• Uluç, A. V. (2007). Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin toplumsal ve siyasal yapısı: Mardin örneğinde siyasal katılım. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Voltan-Acar N., Yıldırım İ., ve Ergene T. (1996). Bireylerin dindarlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 45-56.
• Zengin, E. (2018). Althusser’in düşüncesinde ideoloji, özne ve bilinç ilişkisi. Anasay, (51-70).