İllerde Yaşam Endeksi Göstergelerinin Bazıları ve Sağlık Göstergelerinin Gayrisafi Yurtiçi Hasıla Üzerine Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 1, 213 - 222, 27.03.2022

Gülsün Erigüç , Nazan Kartal

https://doi.org/10.32709/akusosbil.873871

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada, TÜİK’in bu kapsamda hazırlamış olduğu İllerde Yaşam Endeksi’ndeki çeşitli boyutların ve sağlık boyutunun gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) üzerine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Değişken sayısının fazla olması sebebiyle, her temel boyut grubundan birer gösterge ve sağlık temel boyutundan ise tüm göstergeler araştırma kapsamına alınarak araştırmanın bağımsız değişkenleri olarak belirlenmiştir. Araştırmanın bağımlı değişkenini ise kişi başına düşen GSYH miktarı oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında değişkenler arasındaki ilişkiyi ölçmek için korelasyon analizi ve etkiyi ölçmek için de regresyon analizi uygulanmıştır. 15 bağımsız değişkenle başlatılan geriye doğru regresyon analizi sonucunda en anlamlı modelin 8 bağımsız değişkenden oluştuğu görülmüştür. Buna göre; yaşam endeksine ilişkin bir değişken haricinde tüm bağımsız değişkenlerin GSYH üzerinde pozitif yönlü bir etkiye sahip olduğu, ancak bu değişkenler arasından istatistiksel olarak anlamlı ilişkinin istihdam oranı, orta ve üstü gelir grubundaki hanelerin oranı, hekim başına düşen müracaat sayısı, fakülte veya yüksekokul mezunlarının oranı, gece yalnız yürürken kendini güvende hissedenlerin oranı ve kanalizasyon ve şebeke suyuna erişim oranı değişkenlerinde olduğu saptanmıştır. Sağlık temel boyutunun GSYH üzerine etkisini incelemek amacıyla gerçekleştirilen regresyon analizi sonucunda, sağlık değişkenlerinin GSYH üzerinde anlamlı bir etkisinin bulunduğu görülmüş olup; bebek ölüm hızı, kamunun sağlık hizmetlerinden memnuniyet oranı ve hekim başına müracaat sayısının negatif; sağlığından memnuniyet oranının ise pozitif yönlü bir etkiye sahip olduğu saptanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Yaşam endeksi, GSYH, Türkiye

Investigation of Some of Life Index Indicators and the Effect of Health Indicators on Gross Domestic Product in Provinces

Öz

In this research, it is aimed to examine the effect of various dimensions and health dimension on the Gross Domestic Product (GDP) in the Life Index in Provinces prepared by TUIK. As the number of variables is high, one indicator from each basic dimension group and all indicators from health dimension were included in the scope of the study and determined as independent variables of the study. The dependent variable of the study is GDP per capita. As a result of the backward regression analysis initiated with 15 independent variables, the most significant model consisted of 8 independent variables. According to this; except for one variable related to life index, all independent variables had a positive effect on GDP, but the statistically significant relationship among these variables was the employment rate, the percentages of households in middle and higher income groups, the number of applications per physician, the percentage of higher education graduates, the percentages of people feeling safe when walking alone at night and the rate of access to sewage and pipe system were found to be variable. As a result of the regression analysis conducted to examine the effect of health dimension on GDP, it was found that health variables had a significant effect on GDP; infant mortality rate, public health services satisfaction rate and number of applications per physician were negative; it was found that the satisfaction rate of health status had a positive effect. 

Anahtar Kelimeler

Life index, gross domestic product, Turkey

Kaynakça

• Akar, S. (2014). Türkiye'de iyi yaşam indeksi: OECD ülkeleri ile karşılaştırma. Journal of Life Economics, 1(1), 1-12.
• Alpar, R. (2013). Uygulamalı çok değişkenli istatistiksel yöntemler. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Alpaykut, S. (2017). Türkiye'de illerin yaşam memnuniyetinin temel bileşkenler analizi ve Topsis yöntemiyle ölçümü üzerine bir inceleme. Journal of Suleyman Demirel University Institute of Social Sciences, 29(4), 367-395.
• Arı, E. ve Hüyüktepe, B. (2019). Sosyo-ekonomik göstergeler için çok değişkenli veri analizi: Türkiye için ampirik bir uygulama. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 7-20.
• Aydın, N. ve Yalçın, E. (2017). The comparison of satisfaction levels of Southeastern Anatolian provinces by multidimensional scaling analysis. Alphanumeric Journal, 5(1), 15-36.
• Başol, O. (2018). OECD ülkelerinde yaşam tatmini üzerine bir değerlendirme. İş, Güç: Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 20(3), 71-86.
• Bulut, H. (2019). Türkiye’deki illerin yaşam endekslerine göre kümelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 23(1), 74-82.
• Çağlar, A. ve Keten, N. D. (2019). İllerin sağlık endeksi: Bileşik endeks yaklaşımı ile bir deneme. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi, 21(1), 42-53.
• Ertürk, N. ve Aydın, B. (2017). Türkiye’de yaşam memnuniyeti endeksi çerçevesinde bölgesel karşılaştırmalar. Politik Ekonomik Kuram, 1(2), 118-142.
• Fırat, E. ve Aydın, A. (2015). İnsani kalkınma endeksine göre Türkiye’nin eğitim endeks göstergelerinin OECD ülkeleri ile karşılaştırılması. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (29), 62-87.
• Hair, J. F., Black, W. C., ve Babin, B. J. (2010). Multivariate data analysis. New Jersey: Pearson Prentice Hall.
• Kandemir, O. (2017). Refah göstergeleri bağlamında Türkiye'de iller arası iç göç hareketlerinin analizi. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 6(1), 275-288.
• Kandemir, O. ve Kürkcü, M. (2016). Bir refah göstergesi olan “yaşam endeksi” bağlamında TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop) bölgesinin analizi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(4), 22-35.
• Kasparian, J. ve Rolland, A., (2012). OECD’s better life index: Can any country be well ranked? Research Article, Journal of Applied Statistics, 39(10), 2223– 2230.
• Kroll, C. (2011). Measuring progress and well-being achievements and challenges of a new global movement. Berlin, Friedrich Ebert Foundation, Germany.
• Kulesza, M. ve Ucieklak-Jez, P. (2012). Poland and selected countries in the light of OECD’s better life index, Prace Naukowe Akademi im. Jana Dáugosza w Cz_stochowie, Pragmatates Oikonomia, z. VI, p. 183–191. http://dlibra.bg.ajd.czest.pl:8080/Content/1114/Pragmata_6-183.pdf
• OECD (2019). What’s the better life index? http://www.oecdbetterlifeindex.org/about/better-life-initiative/ (Erişim tarihi: 05.11.19).
• Pala, O. ve Aksaraylı, M. (2017). Veri zarflama analizi ve kümeleme analizi kullanılarak OECD’ye üye ülkelerin ekonomik performansları, yaşam memnuniyeti ve inovasyon düzeyleri açısından incelenmesi. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 2(2), 67-80.
• Stiglitz, J. E., Sen, A. ve Fitoussi, J.P. (2009). Report by the Commission on the Measurement of Economic Performance and Social Progress, Paris. http://www.stiglitz-sen-fitoussi.fr/documents/rapport_anglais.pdf
• Tekingündüz, S., Kurtuldu, A. ve Işık Erer, T. (2016). Sağlık hizmetlerinde eşitsizlik ve etik. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(4), 32-43.
• TÜİK (2016). İllerde yaşam endeksi, 2015. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24561 (Erişim tarihi: 01.07.2019).
• Uysal, F. N., Ersöz, T. ve Ersöz, F. (2017). Türkiye’deki illerin yaşam endeksinin çok değişkenli istatistik yöntemlerle incelenmesi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 9(1), 49-65.