The Urban Solid Waste Management and Its Problems in Siirt

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 2, 404 - 425, 27.06.2022

Figen Kanbir , Merve Sandıkçıoğlu

https://doi.org/10.32709/akusosbil.921692

Cited By: 1

Öz

Waste is one of the major human-caused environmental problems. Depending on the economic progress, the population growth and urbanization, the quality and the quantity of waste began to change in time. In today's world where it is not possible to get rid of production and consumption habits, one of the ways to overcome to current the existing problem is to make the waste recyclable and manage it effectively. In this study is to examine the urban solid waste management of Siirt province is investigated. The aim of the study is to analyze the problems encountered in the waste management in Siirt and to offer solutions. For this purpose, waste statistics were accessed from the web pages of the relevant institutions; information about applications performed in waste management practices and problems encountered were provided through interviews with the ministry, municipality and company officials. The results were evaluated via SWOT (Strong, Weak, Opportunities, Threats) analysis and solution proposals were presented. Accordingly, although the recycling practices and environmental awareness have increased in Siirt (compared to before 2017), it is understood not to be sufficient level. However, it is thought that the practices on this subject will be increased with the projects planned to be implemented in the near future. Additionally, it was deduced that the main problems of the management originated from the defects in the control, penal sanction, management plans and practices. In the study, it was concluded that the weaknesses of the waste management to be much, but can be decreased with its strengths and opportunities.

Anahtar Kelimeler

Waste, solid waste management, Siirt, Turkey

Siirt’te Kentsel Katı Atık Yönetimi ve Sorunları

Öz

İnsan kaynaklı çevre sorunlarının başında atık gelmektedir. Ekonomik ilerlemenin, nüfus artışının ve şehirleşmenin seyrine bağlı olarak, atığın niteliği ve niceliği zamanla değişmeye başlamıştır. Üretim ve tüketim alışkanlıklarından kurtulmanın mümkün olmadığı günümüz dünyasında, mevcut sorunla baş edebilmenin yollarından biri atığı yeniden kullanılabilir hale getirmek ve yönetimini etkili bir şekilde sağlamaktır. Çalışmada Siirt’in kentsel katı atık yönetimi incelenmektedir. Bu çalışmanın amacı atık yönetiminde karşılaşılan sorunları analiz ederek bu sorunlara çözüm önerileri sunmaktır. Bu amaçla atık istatistikleri ilgili kurumların web sayfalarından; atık yönetiminde gerçekleştirilen uygulamalar ile karşılaşılan sorunlar ise bakanlık, belediye ve firma yetkililerinden görüşme yoluyla temin edilmiştir. Sonuçlar SWOT (Güçlü, Zayıf, Fırsatlar, Tehditler) analiziyle değerlendirilmiştir ve çözüm önerileri sunulmuştur. Buna göre, Siirt’te geri kazanım faaliyetleri ve çevre bilinci (2017 yılı öncesine göre) artsa da artışın yeterli seviyede olmadığı görülmüştür. Ancak bu konudaki faaliyetlerin yakın gelecekte hayata geçirilmesi planlanan projelerle artacağı düşünülmektedir. Ayrıca başlıca sorunlarının denetim, cezai yaptırım, yönetim planları ve uygulamalarındaki aksaklıklar olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışmada atık yönetiminin zayıf yönlerinin fazla olduğu ancak bunların güçlü yönler ve fırsatlarla en aza indirilebileceği sonucuna varılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Atık, katı atık yönetimi, Siirt, Türkiye

Kaynakça

• Akmehmet Şekerler, S. (2017). Derinlemesine görüşme. F. N. Seggie, Y. Bayyurt (Ed), Nitel araştırma: Yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları (2. Baskı) içinde (ss.186-201). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Alagöz, B. A. (2019). Sıfır Atık Felsefesi (I. Oturum). TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Sıfır Atık Sempozyumu. İstanbul, 24-33.
• Alkan, A. (2017). Siirt ilinin nüfus gelişimi, yapısı ve dağılışı. Doğu Coğrafya Dergisi, 22(37), 53-82. doi: 10.17295/ataunidcd.281773
• Alkan, A. (2018). Bir kent coğrafyası araştırması: Siirt kenti. İstanbul: Kriter.
• Atalay, F. S. (2020). Çevre kirliliği kontrolünde süreç tasarımları. Ankara: Nobel.
• Atık yönetimi yönetmeliği (02.04.2015). Resmi Gazete (Sayı: 29314). https://atikyonetimi.ibb.gov.tr/uploads/2015/08/Atik-Yonetimi-Yonetmeligi.pdf.
• Aydoğan, Ö., Varank, G., Bilgili, M. S. (2011). Gaziantep il merkezi katı atık yönetimi. Journal of Engineering and Natural Sciences. 3, 268-275.
• Balbay, Ş., Sarıhan, A., Avşar, E. (2021). Dünyada ve Türkiye’de “Döngüsel ekonomi / endüstriyel sürdürülebilirlik” yaklaşımı. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (27), 557-569.
• Belediye kanunu (13.07.2005). Resmi Gazete (Sayı: 25874). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5393&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Bilgili, M. Y. (2021). Sıfır atık yaklaşımının kökenleri ve günümüzdeki anlamı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(40), 683-703.
• Bozkurt, Y. ve Emekçi, S. (2020). Kentsel katı atık yönetiminde belediyelerin rolü: Eskişehir Odun Pazarı Belediyesi örneği. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Cılız, N., Daylan, B., Baydar, G. (2017). Temiz üretim. Ankara: REC Türkiye Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Yayınları II.
• Çakır Koçak, Y., Tuna Oran, N. ve Çeber Turfan, E. (2016). İlköğretim öğrencilerine verilen atıkların ayrıştırılması eğitiminin bilgi transferi ile aile bilgi düzeyine etkisi. Jaren, 2(1), 1-8. doi: 10.5222/jaren.2016.001
• Çevre kanunu (09.08.1983). Resmi Gazete (Sayı: 18132). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2872.pdf
• Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü (2019). Siirt ili 2018 yılı çevre durum raporu. https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/s--rt_-cdr2018-20191115094458.pdf (Erişim tarihi: 02.01.2021).
• Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü (2020). Siirt ili 2019 yılı çevre durum raporu. https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/s--rt_-cdr2019-20201112182246.pdf. (Erişim tarihi: 08.03.2021).
• Demir Yetiş, A., Gazigil, L., Şapçı, Z., Can, O. T., Tütün, M. M., Gözeten, C., Durmaz Bekmezci, H. ve Yücesoy, Z. (2013). Bitlis ili katı atık yönetiminin değerlendirilmesi. 5. Ulusal Katı Atık Yönetimi Kongresi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Demirarslan, K. O. ve Başak, S. (2018). Doğu Karadeniz Bölgesi illeri katı atık yönetimi. Ulusal Çevre Bilimleri Araştırma Dergisi, 1(3), 117-132.
• Dumraz Bekmezci, H. ve Çetin, H. (2020). Kentsel katı atıklar ve geri kazanımlarının faydaları; Eskişehir örneği. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi. 9(3), 1415-1424. doi: 10.17798/bitlisfen.659789
• Güleç Solak, S. ve Pekküçükşen, Ş. (2018). Türkiye'de kentsel katı atık yönetimi: Karşılaştırmalı bir analiz. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(3), 653-683.
• Gündüzalp, A. A. ve Güven, S. (2016). Atık, çeşitleri, atık yönetimi, geri dönüşüm ve tüketici: Çankaya Belediyesi ve semt tüketicileri örneği. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar E-Dergisi, 9, 1-19.
• Gürel, E. & Tat, M. (2017). SWOT analysis: A theoretical review. Journal of International Social Research, 10(51), 994-1006. doi: 10.17719/jisr.2017.1832
• İlk Sıfır Atık Belgesi Yine Tepebaşı’nın Oldu. Eskişehir Tepebaşı Belediyesi. http://www.tepebasi.bel.tr/hd.asp?hid=9971 (Erişim tarihi: 25.03.2021).
• Katı Atık Tesisi İşletilmeye Hazır Hale Getirildi. Siirtte.net http://www.siirtte.net/kati-atik-tesisi-isletilmeye-hazir-hale-getirildi/ (Erişim tarihi: 03.01.2020).
• Kılınç, İ. (2011). Çöp ekonomisi ya da ATIK “dedikleri”.(2. Baskı). Ankara: Epos Yayınları.
• Kümbetoğlu, B. (2012). Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma. (3. Basım). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• LASDER, (2021). Enerji geri dönüşüm. http://www.lasder.org.tr/otl-nasil-degerlendirilir/enerji-geri-donusum/ (Erişim tarihi: 16.04.2021).
• Ömürbek, V., Erk, Ç. ve Herek, S. (2019). Üniversitelerde atık yönetimi uygulamaları. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 124-161.
• Özçelebi, M. A. ve Yılmaz, C. (2020). OSB’lerin kuruluş şartları bağlamında Bafra Organize Sanayi Bölgesi’nin coğrafi analizi (Samsun). Kesit Akademi Dergisi, 6(25), 340-367. doi: 10.29228/kesit.47235
• Özgen, N. ve Karadoğan, S. (2013). Mekânsal etkileri bakımından hidroelektrik santrallerin (HES) SWOT analizine göre incelenmesi: Alkumru ve Kirazlı Barajları örneği (Siirt). Coğrafya Dergisi, (26), 21-45.
• Plastik atık ithalatı yasağı kaldırıldı, (2021, 28 Temmuz). Greenpeace Türkiye. https://www.greenpeace.org/turkey/haberler/plastik-atik-ithalati-yasagi-kaldirildi/ (Erişim tarihi: 12.02.2022).
• Plastik atık ithalatında büyük zafer. (2021, 19 Mayıs). Greenpeace Türkiye. https://www.greenpeace.org/turkey/basin-bultenleri/plastik-atik-ithalatinda-buyuk-zafer/ (Erişim tarihi: 12.02.2022).
• Sapmaz Veral, E. (2018). Atık sorunsalı bağlamında Avrupa Birliği’nin yeni ekonomi modeli olarak döngüsel ekonominin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Sıfır Atık (2021). Sıfır Atık Nedir? https://sifiratik.gov.tr/sifir-atik/sifir-atik-nedir (Erişim tarihi: 06.02.2021).
• Siirt’te bir yılda 55 bin ton evsel, bin ton geri dönüştürülebilir atık toplandı. (2022, 12 Ocak). Habertürk. https://www.haberturk.com/siirt-haberleri/93653182-siirtte-bir-yilda-55-bin-ton-evsel-bin-ton-geri-donusebilir-atik-toplandi (Erişim tarihi: 11.02.2021).
• Steiner, M. ve Wiegel, U. (2009). Katı atık yönetimi: Atık yönetiminin temellerine yönelik rehber kitap. Ankara: Eflatun Yayınevi.
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı atık ithalatı işlemleri genelgesi. (2021, 16 Temmuz). https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/2021-16-sayili-genelge-20210716165454.pdf (Erişim tarihi: 12.02.2022).
• Taş, B. (2011). Tarım alanlarının planlaması sürecinde SWOT analizi kullanımına bir örnek: Sandıklı ilçesi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 9(2), 189-208. doi:10.1501/COGBIL_0000000124
• Topal, A. K. (2012). Entegre katı atık yönetiminde politika araçları: İdari, ekonomik ve bilgilendirici araçlara ilişkin uygulama örnekleri. İstanbul: Beta.
• Tunçaltan, G. (2020). Enformel atık sistemleri ve kapsayıcı atık yönetimi: Mevcut durum, sorunlar ve çözüm önerileri üzerine değerlendirmeler. Şehir & Toplum: “Atık yönetimi” Sayı: 16, 85-92.
• TÜİK (1994-2019). “Atık bertaraf ve geri kazınım tesisleri istatistikleri”, İstatistik veri portalı https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Atik-Bertaraf-ve-Geri-Kazanim-Tesisleri-Istatistikleri-2018-30665. (Erişim tarihi: 14.03.2021).
• TÜİK (2019a). “Bertaraf/geri kazanım yöntemleri ve belediye atık miktarı istatistikleri”, İstatistik Veri Portalı. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=cevre-ve-enerji-103&dil=1. (Erişim tarihi: 14.03.2021).
• TÜİK (2019b). “Bertaraf/geri kazanım yöntemleri ve belediye atık miktarı istatistikleri” (1994-2018). İstatistik Veri Portalı. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=cevre-ve-enerji-103&dil=1#nav-db (Erişim tarihi: 05.02.2021).
• TÜİK (2020). “Çevre Koruma ve Harcama İstatistikleri 2019”. İstatistik Veri Portalı. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=cevre-ve-enerji-103&dil=1. (Erişim tarihi: 05.02.2021).
• TÜİK (2021a). Siirt ve Türkiye Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları ve Genel Nüfus Sayımları.https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr. (Erişim tarihi: 15.03.2021).
• TÜİK (2021b). Türkiye Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları ve Genel Nüfus Sayımları. https://biruni.tuik.gov.tr/nufusmenuapp/menu.zul. (Erişim tarihi: 15.03.2021).
• TÜİK (2021c). Siirt İli Belediye Atık İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=119&locale=tr. Erişim tarihi: 15.03.2021).
• Türk Dil Kurumu (TDK) Sözlüğü. https://sozluk.gov.tr/ (Erişim tarihi: 25.04.2020).
• Türk, M. (2013). Çevre Bilinci: Yasal Zorunluluktan Sosyal Sorumluluğa. (3. Basım). Ankara: Nobel.
• Yılmaz, F. (2021). Antalya’da hanehalkı katı atık yönetim davranışı. (Yayımlanmamış doktora tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.