Women’s Rights in Turkey between 1923 and 1960 and Turkish Women’s Use of Their Acquired Rights

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 3, 1186 - 1198, 26.09.2022

Atiye Emiroğlu

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1015388

Cited By: 4

Öz

Although Turkish women’s attainment of personal rights and freedoms and being considered equal before the law are among the most important innovations brought by the Republic, its acceptance in social life has spread over a long period of time. While the duties and responsibilities of women as wife, friend, child and mother are embodied in a ossified way on the social base, Turkish women’s education and enlightenment, along with the acquired legal rights, seek their own rights and freedoms by moving away from this ossified structure, and to work with men from political life to business life or to be ahead of them. It has been and continues to be realized with the devoted efforts and work of some women. The aim of the study is to investigate whether the rights given to Turkish women are used by women in the period from the establishment of the republic of Turkey to 1960, how much these rights are understood by the society and how much men support them in seeking women’s rights and how itis to reveal that there are problems and what needs to be done to correct this situation. In the research, articles and copyrighted works related to the subject were examined; Parliamentary Minutes, Official Gazette and periodicals were scanned; the National Library Archive was used.

Anahtar Kelimeler

Turkey, republic, women, male, equality, rights

1923 ve 1960 Arası Türkiye’de Kadın Hakları ve Türk Kadınının Edindiği Hakları Kullanmaları

Öz

Türk kadınlarının kişi hak ve özgürlüklerine kavuşması, kanunlar önünde eşit sayılması Cumhuriyet’in getirdiği en önemli yenilikler arasında yer alsa da toplumsal hayatta bunun kabul görmesi uzun soluklu bir sürece yayılmıştır. Kadının eş, arkadaş, evlat ve anne olarak görev ve sorumlulukları toplumsal tabanda kemikleşmiş bir şekilde vücut bulurken edinilen hukuksal haklarla birlikte Türk kadınının eğitim alması ve aydınlanması kemikleşen bu yapıdan uzaklaşarak kendi hak ve özgürlüklerini araması ve siyasi hayattan iş hayatına erkeklerle çalışması ya da onlardan önde olmaları bazı kadınların öz verili çaba ve çalışmalarıyla gerçekleşmiş ve gerçekleşmeye devam etmektedir. Çalışmanın amacı Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kuruluşundan 1960’a giden süreçte Türk kadınlarına verilen hakların kadınlar tarafından kullanılıp kullanılmadığını, verilen bu hakların toplum tarafından ne kadar anlaşıldığını ve erkeklerin kadınların haklarını aramaları hususunda onlara ne kadar destek olduklarını araştırıp kadın haklarının verilmesi ve uygulanması hususunda ne gibi aksaklıkların olduğunu ve bu durumu düzeltmek için ne yapılması gerektiğini ortaya koymaktır. Araştırmada, konuyla ilgili makale ve telif eserler incelenmiş; TBMM Tutanakları, Resmi Gazete ve süreli yayınlar taranmış; Milli Kütüphane Arşivinden yararlanılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Türkiye, cumhuriyet, kadın, erkek, eşitlik, haklar

Kaynakça

• Acun, F. (2007). Görsel verilerde kadın imajı (1923-1960). SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (16), 91-112.
• Akis Dergisi
• Akşam Postası
• Altunok H. & Gedikkaya F. G. (2007). Cumhuriyet Türkiye’sinde kamu politikalarının üretilmesinde kadın. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17 (2), 211-237.
• Arda, B. (2002). 30’lular kuşağının önemli bir temsilcisi Dr. Mediha Eldem. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 55 (2), 109-114.
• Atabay, M., Türkiye’de ilk yılın öğretmeni Refet Angın. https://www.canakkaletravel.com/yazi/turkiyede-ilk-yilin-ogretmeni-refet-angin.html (Erişim tarihi: 15.09.2021).
• Atatürk, M. K. (2010). Medeni bilgiler. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• Balcı, M. (2018). Cumhuriyet modernleşmesinin genç kadın pilotu: Sabiha Gökçen. Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 1-7.
• Bulut, S. & Güzel, (2017). M. V. Ortadoğulu kadın gözünden Atatürk döneminde kadın hakları: Mısır örneği. Ankara Üniversitesi Dil-Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 57 (1), 1-49.
• Cumhuriyet
• Çolak, F. (2021). Demokrat Parti’nin ilk kadın milletvekili: Hatice Nazlı Tlabar (1913-1971). Tarih İncelemeleri Dergisi XXXVI, (1), 53-90.
• Deniz, Ş. (2007). Kadın Parlamenterlerin bakış açısıyla Türkiye’de kadınların siyasal hayattaki temsili. Journal of Management and Economics Research, 5 (7), 2-16.
• Duman, O. Ö. & Payaslı, V. (2018). Cumhuriyet Döneminde modernleşmenin kadın simgesi: Afet İnan (1925-1938). Recent Period Turkish Studies, 17 (33), 65-122.
• Erdem, A. R. (2015). Atatürk’ün kadına ve kadın eğitimine verdiği önem. BELGİ, 1(9), 1266-1277.
• Göztepe, E., Namus cinayetlerinin hukuki boyutu: yeni Türk Ceza Kanunu’nun bir değerlendirmesi. http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2005-59-152 (Erişim tarihi: 14.09.2021).
• Gurallar, N. (2017). Mimar Mualla Eyüboğlu Anhegger: meslek ve yaşam öyküsü üzerine notlar. Toplumsal Tarih, 20-40.
• İçli, T. G. Cumhuriyet Döneminde kadının sosyal konumu. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cumhuriyetimizin 75. Yılı özel Sayısı, 583-595.
• İller, Z. R. (2018). Atatürk Dönemi Kadın Eğitimciler (1923-1938). (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• İstanbullu, S. (2020). Müzeyyen Senar’ın hayatı ve müziksel çalışmaları. Afyon Kocatepe Üniversitesi Akademik Müzik Araştırmaları Dergisi, 6 (12), 225-241.
• Kalem, S. (2020). Being a woman judge in Turkish judicial culture. International Journal of the Legal Profession, 27 (2), 119-144.
• Kılıç, L. K. (2013). Başlangıçtan günümüze Türklerde kadın ve kadın eğitimi. Düşünce Dünyasında Türkiz Siyaset ve Kültür Dergisi, 4 (20), 121-142.
• Konan, B. (2011). Türk kadının siyasi haklar kazanma süreci. AUHFD, 60 (1), 157-174.
• Kurun
• Metintaş, M. (2018). Erken Cumhuriyet Döneminde feminizm hareketlerinin ilerleyen dönemde Türk sosyolojisine yansımaları. ESOGÜ Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yakın Tarih Dergisi, 1 (3), 109-117.
• Özdemir, G. (2019). Türk kadının toplumsal konumunun gelişim süreci. Sosyal Bilimler Metinleri, (1), 5-19.
• Resmi Gazete
• Saban, G., M. (2021). Erken Cumhuriyet Döneminde gazete müsabakaları ve reklamlarında oluşturulmak istenen modern kadın ideali. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 25 (1), 1-14.
• Sancar, S. Ü. (2004). Otoriter Türk modernleşmesinin cinsiyet rejimi. Doğu-Batı Dergisi, 1-15.
• Sezer Arığ, A., Türk kadınlar birliği. Atatürk ansiklopedisi https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/turk-kadinlar-birligi/ (Erişim tarihi: 14.09.2021).
• Sezer, A. (2016). Türkiye’deki ilk kadın milletvekilleri ve Meclisteki çalışmaları. Tarih ve Gelecek Dergisi, 2 (2), 9-35.
• Şahin, C. & Şahin, M. (2013). Osmanlı son dönemi ile milli mücadele yıllarında Türk kadının sosyal, siyasi ve askeri faaliyetleri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi ISS Dergisi. 2 (2), 53-72.
• Şanlı, S. A. (2021). Kemalist kadınlardan Kemalist feministlere, erken Cumhuriyet Dönemi’nden 90’lı yıllara: Kemalist kadın hareketi üzerine bir değerlendirme. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26 (13), 267-288.
• T.B.M.M. T., Sıra: 104, Cilt: 23, Birleşim: 69, Tarih: 16.06.1934.
• T.B.M.M. Z. C., Cilt: 17, Birleşim: 37, Sıra: 180, 20.03.1930.
• T.B.M.M. Z. C., Devre: II, Cilt: 22, İçtima Senesi: III, 17.02.1926.
• T.B.M.M. Z.C. Devre: 4, Cilt: 17, İçtima: 2, 26.10.1933.
• Tan
• Tekindor Von Mühlen, S. (2012). Korean war in the Turkish press. Turkish Studies, 13(3), 523-535.
• Toparlak, B. (2014). Cumhuriyet’in ilk kadın milletvekillerinden Fatma (Şakir) Memik. Tarihin Peşinde, (12), 1-81.
• Topçu, İ. (2019). Demokrat Parti’li kadın milletvekilleri ve meclisteki faaliyetleri (1950-1960). Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 143-162.
• Ülger, G., E. (2015). Türk anayasalarında kadın hakları ve uygulamalarıyla ilgili bir değerlendirme. Yasama Dergisi, 31, 24-45.
• Yellice, G. (2018). Erken Cumhuriyet Döneminde Türk kadınını modernleşme girişimleri, Türk ve dünya basını (1926-1934). Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 24 (16), 321-368.
• Yılmaz, A. (2010). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e kadın kimliğinin biçimlendirilmesi. ÇTTAD, IX/20-21, 191-212.
• Yılmaz, N. F. (2015). Geleneksel Ataerkillikten modern ataerkilliğe kadın erkekleşince. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, 1 (19), 105-128.
• Yolcu, T. (2017). Türkiye’nin demokratikleşme serüveninde önemli bir aktör: kadın. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (4), 1-10.