The Effect of Sociotropic and Autonomous Personality Traits on Food Neophobia: The Case of Sivas Cumhuriyet University

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 3, 1133 - 1144, 26.09.2023

Ayla Hançer , Mukaddes Güler

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1067140

Öz

This research was carried out to measure the food neophobia levels of students studying at Vocational Schools of Sivas Cumhuriyet University, and also to examine the effects of sociotropic and autonomous personality traits on food neophobia. It is argued that personality types, which are among the individual factors affecting the choice of food, are effective when a new food is encountered. Therefore, two different personality structures, sociotropic and autonomous, were selected and their effects on food neophobia were investigated. The research population consists of Vocational School students affiliated to Sivas Cumhuriyet University. While collecting data, the survey method was used and a total of 549 participants were reached. The data obtained from the research were analyzed through the SPSS 24.0 application program. In the analysis of these data; evaluations were made using descriptive statistics, normality analysis, ANOVA, independent groups t-test and multiple linear regression analysis. According to the results of the analysis, the majority of the participants (%49,5) exhibited a neutral attitude towards food neophobia and it has been determined that some of them (%47,0) have food neophobia. It was determined that autonomous personality traits had an effect on food neophobia, while sociotropic personality traits had no effect on food neophobia. Furthermore, no statistically significant difference was found among gender and age and food neophobia.

Anahtar Kelimeler

Personality, sociotropy, autonomy, food neophobia

Sosyotropik ve Otonom Kişilik Özelliklerinin Besin Neofobisi Üzerine Etkisi: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Örneği

Öz

Bu araştırma, Sivas Cumhuriyet Üniversitesine bağlı Meslek Yüksekokullarında okuyan öğrencilerin besin neofobisi düzeylerini ölçmek, aynı zamanda sosyotropik ve otonom kişilik özelliklerinin besin neofobisi üzerine etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. Yiyeceklerin seçimini etkileyen bireysel faktörler arasında yer alan kişilik tiplerinin yeni bir yiyecekle karşılaşıldığı zaman etkili olduğu savunulmaktadır. Bu yüzden, sosyotropik ve otonom olmak üzere iki farklı kişilik yapısı seçilerek besin neofobisi üzerine etkileri araştırılmıştır. Araştırma evrenini Sivas Cumhuriyet Üniversitesi’ne bağlı Meslek Yüksekokulu öğrencileri oluşturmaktadır. Veri toplarken anket yöntemi kullanılmış ve toplamda 549 katılımcıya ulaşılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS 24.0 uygulama programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Bu verilerin analizinde; tanımlayıcı istatistikler, normallik analizleri, ANOVA, bağımsız gruplar t testi ve çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılarak değerlendirmeler yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, katılımcıların büyük çoğunluğu (%49,5) besin neofobisine karşı nötr tutum sergilerken bir kısmının (%47,0) besin neofobisine sahip olduğu tespit edilmiştir. Otonom kişilik özelliklerinin besin neofobisi üzerinde etkili olduğu, sosyotropik kişilik özelliklerinin ise besin neofobisi üzerine etkisinin olmadığı saptanmıştır. Ayrıca, cinsiyet ve yaş ile besin neofobisi arasında istatiksel açıdan anlamlı bir fark bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Kişilik, sosyotropi, otonomi, besin neofobisi

Kaynakça

• Barutçu, E. ve Öktem, Ş. (16-18 Ekim 2003). İş işgören uyumu açısından kişilik özelliklerinin değerlendirilmesi: bir uygulama. Ulusal Ergonomi Kongresi, (41-49) Denizli, Türkiye.
• Beck, A.T. (1983). Cognitive therapy of depression: new perspectives. In P. J. Clayton, and J. E. Barett (Eds.), Treatment of depression. Old controversies and new approaches (pp 265-284). New York: Raven Press.
• Beck, R., Taylor, C. and Robbins, M. (2003). Missing home: sociotropy and autonomy and their relationship to psychological distress and homesickness in college freshmen. Anxiety, Stress and Coping: An International Journal, 16(2), 155-166. https://doi.org/10.1080/1061580021000056979
• Bieling, P. J., Beck, A. T. and Brown, G. K. (2000). The sociotropy–autonomy scale: structure and ımplications. Cognitive Therapy and Research, 24(6), 763–780. https://doi.org/10.1023/A:1005599714224
• Ceylan, V. ve Akar Şahingöz, S. (2019). Yetişkin bireylerde gıda neofobi düzeyinin belirlenmesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(2), 772-784.
• Chang, R., Kivela, J. and Mak, A. (2011). Attributes that ınfluence the evaluation of travel dining experience: When east meets west. Tourism Management, 32(2), 307-316. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2010.02.009
• Clark, D. A. and Beck, A. T., (1991). Personality factors in dysphoria: a psychometric refinement of Beck’s sociotropy-autonomy scale. Journal of Psychopathology and Behaviora lAssessment, 13(4), 369-388. https://doi.org/10.1007/BF00960448
• Clark, D. A., Steer, R. A., Beck, A. T. and Ross, L. (1995). Psychometric characteristics of revised sociotropy and autonomy scales in college students. Behaviour Research and Theraphy, 33(3), 325-334. https://doi.org/10.1016/0005-7967(94)00074-T
• Cüceloğlu, D. (2017). İnsan ve davranışları. (34. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Dağ, T. ve Tabak, G. (2021). Kişilik tiplerinin gıda neofobisi ve gıda neofilisi üzerine etkisi: Nevşehir’de bir araştırma örneği. Review of Tourism Administration Journal, 2(1), 113-132.
• Duman, E., Akçil Ok, M. and Keser, A. (2020). Adaptation of the food neophobia scale ınto Turkish: validity and reliability study. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(2), 157-161. https://doi.org/10.30934/kusbed.643038
• Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J. and Anderson, R.E. (2013). Multivariate Data Analysis. Pearson Education Limited.
• Jezewska-Zychowicz, M., Plichta, M., Drywien, M. E. and Hamulka, J. (2021). Food neophobia among adults: differences in dietary patterns, food choice motives, and food labels reading in poles. Nutrients, 13(5), 1590. https://doi.org/10.3390/nu13051590
• Kaya, N., Aştı, T., Acaroğlu, R., Kaya, H. ve Şendir, M. (2006). Hemşire öğrencilerin sosyotropik-otonomik kişilik özellikleri ve ilişki faktörlerinin incelenmesi. C. Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 10(3), 1-11.
• Keskin, E. ve Sezen, N. (2020). Restoranları deneyimleyen misafirlerin neofobi ve neofili düzeylerinin belirlenmesi: Kapadokya örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(2), 1592-1606.
• Kim, Y. G., Eves A. and Scarles C. (2009). Building a model of local food consumption on trips and holidays: a grounded theory approach, International Journal of Hospitality Management, 28(3), 423-431.
• Kim, Y. G., Eves, A. and Scarles, C. (2013). Empirical verification of a conceptual model of local food consumption at a tourist destination. International Journal of Hospitality Management, 33, 484-489. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2012.06.005
• Knaapila, A., Silventoinen K., Broms, U., Rose, R. J., Perola, M., Kaprio, J. and Tuorila, H. M. (2011). Food neophobia in young adults: genetic architecture and relation to personality, pleasantness and use frequency of foods, and body mass index-a twin study. Behaviour Genetics, 41(4), 512-521.
• Nezlek, J. B. and Forestell, C. A. (2019). Food neophobia and the five factor model of personality. Food Quality and Preference, 73, 210-214. https://doi.org/10.1016/j.foodqual.2018.11.007
• Nunnally, J. C. (1967). Psychometric theory. New York: McGraw-Hill.
• Otani, K., Suzuki, A., Matsumoto, Y., Sadahiro, R., Enokido, M., Kuwahata, F. and Takahashi, N. (2014). Distinctive correlations of sociotropy and autonomy with working models of the self and other. Comprehensive Psychiatry, 55(7), 1643-1646. https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2014.05.013
• Özdemir, L. (2015). Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi öğrencilerinin sosyotropik-otonom kişilik özellikleri ile girişimcilik eğilimleri arasındaki ilişki. Yönetim Bilimleri Dergisi, 13(25), 115-139.
• Pervin, L. A. and John, O. P. (Eds.). (1999). Handbook of personality: theory and research. (2nd ed.), Guilford Press.
• Pliner, P. and Hobden, K. (1992). Development of a scale to measure the trait of food neophobia in humans. Appetite, 19(2), 105-120. https://doi.org/10.1016/0195-6663(92)90014-W
• Sato, T. (2003). Sociotropy and autonomy: the nature of vulnerability. The Journal of Psychology, 137(5), 447-466.
• Savaşır, I. and Şahin, N. H. (1997). Bilişsel davranışçı terapilerde değerlendirme: sık kullanılan ölçekler. Türk Psikoloji Derneği Yayınları.
• Sayar, K. ve Dinç, M. (2017). Psikolojiye giriş. (4. Baskı), İstanbul: Dem Yayınları.
• Schnettler, B., Höger, Y., Orellana, L., Miranda, H., Lobos, G., Sepulveda, J., Sanchez, M., Miranda-Zapata, E., Denegri, M., Grunert, K. G. and Salinas-Onate, N. (2017). Food neophobia, life satisfaction and family eating habits in university students. Reports in Publi cHealth (Cadernos De Sauda Publica), 33(3), 1-13. https://doi.org/10.1590/0102-311X00165615
• Serinkan, C. ve Barutçu, E. (2006). Pamukkale Üniversitesi İİBF öğrencilerinin kariyer planları ve sosyotropi-otonomi kişilik özelliklerine ilişkin bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İİBF Dergisi C. 8(2), 317-339.
• Siegrist, M., Hartmann, C. and Keller, C. (2013). Antecedents of food neophobia and ıts association with eating behavior and food choices. Food Quality and Preference, 30(2), 293-298. https://doi.org/10.1016/j.foodqual.2013.06.013
• Sivrikaya, K. K. (2019). Gıda neofobisi ve heyecan arama kişilik özelliklerinin yabancı turistlerin geleneksel Türk yemeklerini satın alma niyetine etkisi (Yüksek Lisans Tezi) Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Yıldız, E. Ç. ve Kurt, D. G. (2017). Kişilik kuramları. (1. Baskı), Ankara: Pegem Akademi.
• Yiğit, S. (2018). Etnik mutfak ürünlerinin tercihinde neofobinin etkisi (karşılaştırmalı bir uygulama). (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Yiğit, S. ve Doğdubay, M. (2020). Tüketicilerin yiyecekte yenilik korkusu düzeyleri üzerine bir araştırma. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 4(1), 1-16.