Sürdürülebilir Kalkınma İçin Çevre Kirliliği İle İlişkili Unsurların Tespiti: Panel Veri Analizi

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 3, 1050 - 1067, 26.09.2023

Zeynep Erdinç , Gökçen Aydınbaş

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1081596

Cited By: 2

Öz

Geçmişten günümüze insanlık; doğal afetler, salgınlar, yoksulluk, ekonomik ve siyasi krizler, iklim değişikliği ve çevre kirliliği gibi birçok sorunla yüzleşmektedir. Şehirlerin insanlığın geleceği olarak görülmesiyle özellikle “iklim değişikliği ve çevre kirliliği” konuları çok fazla gündeme gelmeye başlamıştır. Pek çok disiplinde dikkat çekici hale gelen bu konular, iktisadi alanyazında çevre ve doğal kaynaklar ekonomisi kapsamında incelenmektedir. Bu çalışmanın amacı, çevre ve teknoloji ilişkisine dikkat çekerek genellikle teknolojik gelişme bağlamında önemli seçilmiş ülkeler üzerinden 2007-2019 dönemi bazında sürdürülebilir kalkınma için çevre kirliliğiyle ilişkili faktörlerin tespit edilmesidir. Çalışmada ekonometrik yöntem olarak, sabit etkili panel regresyon modeli uygulanmıştır. Bu noktada çevre kirliliğini temsilen karbondioksit (CO2) emisyonu bağımlı değişken olarak, doğrudan yabancı yatırımlar, gayri safi yurt içi hâsıla (GSYH), ticari açıklık ve yenilenebilir enerji tüketimi ise bağımsız değişkenler olarak kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre CO2 emisyonu ile GSYH arasında istatistiksel bakımdan anlamlı ve pozitif bir ilişki saptanırken, yenilenebilir enerji ile negatif bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Ancak CO2 emisyonu ile doğrudan yabancı yatırımlar ve ticari açıklık arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

CO2 emisyonu, yenilenebilir enerji tüketimi, GSYH, doğrudan yabancı yatırımlar, ticari açıklık, panel veri analizi

Determination of the Factors Associated with Environmental Pollution for Sustainable Development: Panel Data Analysis

Öz

From past to present, humanity faces many problems such as natural disasters, epidemics, poverty, economic and political crises, climate change and environmental pollution. As cities are seen as the future of humanity, especially the issues of “climate change and environmental pollution” have come to the agenda a lot. This issue, which has attracted attention in many disciplines, is analysed within the scope of environmental and natural resources economics in the economic literature. The aim of this study is to draw attention to the relationship between environment and technology and to identify the factors associated with environmental pollution for sustainable development for the period 2007-2019 over selected countries that are generally important in the context of technological development. In the study, fixed effect panel regression model was applied as econometric method. At this point, carbon dioxide (CO2) emission representing environmental pollution is used as the dependent variable, while foreign direct investments, gross domestic product (GDP), trade openness and renewable energy consumption are used as independent variables. According to the results of the analyses, a statistically significant and positive relationship was found between CO2 emission and GDP, while there was a negative relationship with renewable energy. However, a statistically significant relationship was found between CO2 emission and foreign direct investments and trade openness.

Anahtar Kelimeler

CO2 emissions, renewable energy consumption, GDP, foreign direct investments, trade openness, panel data analysis

Kaynakça

• Acar, A. (2021). Kentleşmenin genel olarak sonuçları. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademik Araştırmalar Dergisi, 5(1), 37-50.
• Akbostancı, E., Türüt, Aşık S., ve Tunç, G. İ. (2009). The relationship between income and environment in Turkey: Is there an Environmental Kuznets Curve. Energy Policy Journal, 861-867. doi.org/10.1016/j.enpol.2008.09.088
• Ang, J. B. (2008). Economic development, pollutant emissions and energy consumption in Malaysia. Journal of Policy Modeling, 30, 271-278. doi:10.1016/j.jpolmod.2007.04.010
• Apergis, N. ve Payne, E. J. (2010). The emissions, energy consumption, and growth nexus: evidence from the commonwealth of Independent States. Energy Policy, 38, 650-655. doi.org/10.1016/j.enpol.2009.08.029
• Aslan, A., Altinoz, B. ve Polat, M. A. (2020). The nexus among climate change, economic growth, foreign direct ınvestments and financial development: New evidence from N-11 countries. Environmental Progress & Sustainable, 40(3), 1-9. doi:10.1002/ep.13585
• Atıcı, C. ve Kurt, F. (2007). Türkiye’nin dış ticareti ve çevre kirliliği: Çevresel Kuznets Eğrisi yaklaşımı. Tarım Ekonomisi Dergisi, 13(2), 61-69.
• Aydın, C. ve Esen, Ö. (2017). The validity of the Environmental Kuznets Curve hypothesis for CO2 emissions in Turkey: New evidence from smooth transition regression approach. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(39), 101-116.
• Baltagi, B. H. (2005). Econometric analysis of panel data, Sussex: John Wiley and Sons Ltd.
• Bouznit, M. ve Pablo-Romero, M. D. P. (2016). CO2 emission and economic growth in Algeria. Energy Policy, 96, 93-104. doi.org/10.1016/j.enpol.2016.05.036
• Bozkurt Y. (2013). Çevre sorunları ve politikaları. Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları.
• Bruvoll, A ve Medin, H. (2003). Factors behind the Environmental Kuznets Curve. A decomposition of the changes in air pollution. Environmental and Resource Economics, 24(1), 27-48. doi: 10.1023/A:1022881928158
• Chang, Ching-Chih (2010). A multivariate causality test of carbon dioxide emissions, energy consumption and economic growth in China. Applied Energy, 87, 3533-3537. doi:10.1016/j.apenergy.2010.05.004
• Damırova, S. (2019). Çevre kirliliği ve makroekonomik belirleyicileri arasındaki ilişkinin panel veri yöntemiyle analizi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Demir, C. (2017). Turizm ve rekreasyon faaliyetlerinin olumsuz çevresel etkileri: Türkiye’deki milli parklara yönelik bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 93-117.
• Döngüsel Ekonomi Kooperatifi (2020). Startuplar için sürdürülebilirlik. https://www.iso.org.tr/surdurulebilirlik/docs/Emin_Okutan_opt_10122020.pdf (Erişim tarihi: 28.02.2022).
• Geri Dönüşüm Ekonomisi (2021). Döngüsel ekonomi ve sıfır atık. https://geridonusumekonomisi.com.tr/dongusel-ekonomi-ve-sifir-atik.html (Erişim tarihi: 28.02.2022).
• Grossman, G. M. ve Krueger, A. B. (1991). Environmental impacts of a North American Free Trade Agreement. National Bureau of Economic Research. (No. w3914). doi: 10.1023/A:1022881928158
• Grossman, G. M. ve Krueger, A. B. (1995). Economic growth and the environment, The Quarterly Journal of Economics, 110(2), 353-377. doi:10.2307/2118443
• Gujarati, D. N. (2003). Basic econometrics. (4th Edition). New York: McGraw-Hill.
• Güriş, S. ve Tuna, E. (2011). Çevresel Kuznets Eğrisi’nin geçerliliğinin panel veri modelleriyle analizi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 173-190.
• Halıcıoglu, F. (2009). An econometric study of CO2 emissions, energy consumption, income and foreign trade in Turkey. Energy Policy, 37, 1156-1164. doi:10.1016/j.enpol.2008.11.012
• Jalil, A. ve Mahmud S. F. (2009). Environment Kuznets Curve for CO2 emissions: A cointegration analysis for China. Energy Policy, 37, 5167-5172. doi:10.1016/j.enpol.2009.07.044
• Karaaslan, A., Hayri, A., Çamkaya, S. (2017). CO2 salınımı üzerinde etkili olan faktörlerin araştırılması: OECD ülkeleri üzerine ekonometrik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(4), 1297-1310.
• Kavas, G. (2011). Gıda ve çevre interaksiyonlar. Gıda Mühendisleri Kongresi, Ankara.
• Kılıç, R ve Akalın, G. (2016).Türkiye’de çevre ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: ARDL sınır testi yaklaşımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 49-60.
• Kırman, A., Kesbiç, Y. (2020). Yükselen piyasa ekonomilerinde Çevresel Kuznets Eğrisi’nin geçerliliği. Social Sciences Research Journal, 9(3), 93-104.
• Kim, S. W., Lee, K. ve Nam, K. (2010). The relationship between CO2 emissions and economic growth: The case of Korea with nonlinear evidence. Energy Policy, 38(10), 5938 5946. doi: 10.1016/j.enpol.2010.05.047
• Kula, E. (1998). History of environmental economic thought. London: Routledge.
• Lee, M. (2008). Environmental regulation and production structure for the Korean iron and steel industry. Resource and Energy Economics, 30(1), 1-11. doi:10.1016/j.reseneeco.2007.01.006
• Munasinghe, M. (1999). Is environmental degradation an inevitable consequence of economic growth: Tunneling through the Environmental Kuznets Curve. Ecological Economics, 29(1), 89-109. doi: 10.1016/S0921-8009(98)00062-7
• Omri, A., Nguyen, D. K. ve Rault, C. (2014). Causal interactions between CO2 emissions, FDI, and economic growth: Evidence from dynamic simultaneous-equation models. Economic Modelling, 42, 382-389. doi:10.1016/j.enpol.2013.11.067
• Özkaya, S. Y. (2004). Yenilenebilir enerji kaynakları, T.C. Dışişleri Bakanlığı Yayınları Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, (XIV), (Erişim Tarihi: 8.2.2022), http://www.mfa.gov.tr/yenilenebilir-enerji-kaynaklari.tr.mfa.
• Öztürk, I. ve Acaravcı, A. (2010). CO2 emissions, energy consumption and economic growth in Turkey. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 14(9), 3220-3225. doi:10.1016/j.rser.2010.07.005
• Pao, H. T., Yu, H. C. ve Yang, Y. H. (2011). Modeling the CO2 emissions, energy use, and economic growth in Russia. Energy, 36(8), 5094-5100. doi:10.1016/j.energy.2011.06.004
• Randers, J. (2012). 2052: A global forecast for the next forty years. Chelsea Green, Vermont/USA.
• Raza, S. A. ve Shah, N. (2018). Testing Environmental Kuznets Curve hypothesis in G7 countries: the role of renewable energy consumption and trade. Environmental Science and Pollution Research, 25(27), 26965-26977. doi: 10.1007/s11356-018-2673-z
• Saboori, B., Sulaiman, J. ve Mohd, S. (2012). Economic growth and CO2 emissions in Malaysia: A cointegration analysis of the Environmental Kuznets Curve. Energy Policy, 51, 184-191.
• Salahuddin, M., Gow, J. ve Öztürk, I. (2015). Is The long-run relationship between economic growth, electricity consumption, carbon dioxide emissions and financial development in gulf cooperation council countries robust?, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 51, 317-326. doi:10.1016/j.rser.2015.06.005
• Sarısoy, S., ve Yıldız, F. (2013). Karbondioksit (CO2) emisyonu ve ekonomik büyüme ilişkisi: gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için panel veri analizi. Sosyal Bilimler Metinleri, 1-28.
• Tayyar, A. E. (2021). Doğrudan yabancı sermaye çıkışları ve çevresel kirlilik: Türkiye için saklı eşbütünleşme analizi. Pearson Journal of Socıal Scıences & Humanıtıes, 6(11), 165-182. doi:10.46872/pj.235
• Torras, M. ve Boyce, J.K. (1998). Income, inequality, and pollution: A reassessment of the Environmental Kuznets Curve. Ecological Economics, 25, 147-160. doi:10.1016/S0921-8009(97)00177-8
• US EPA (2022). Environmental economics. www.epa.gov/environmental-economics (Erişim tarihi: 28.02.2022).
• Üstün, A. K., Apaydın, M., Başaran Filik, Ü., Kurban, M. (2009). Kyoto protokolü kapsamında Türkiye’nin yenilenebilir enerji politikalarına genel bir bakış. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Sempozyumu Bildiriler, Diyarbakır.
• Vincent J. R. (1997). Testing for Environmental Kuznets Curves within a developing country. Environment and Development Economics, 417-431. doi:10.1017/S1355770X97000223
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2013a). İleri panel veri analizi: Stata uygulamalı. (2. Baskı). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2013b). Panel veri ekonometrisi: Stata uygulamalı. (2. Baskı). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Yurtsever, M. (2020). Covid-19 pandemisinin çevre üzerindeki erken dönem etkileri. Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 25(3), 1611-1636. doi: 10.17482/uumfd.781173
• Yücesan, M., Yağış, O. ve Torun, M. (2019). Ekonomik büyüme ve enerji tüketiminin CO2 emisyonu üzerindeki etkileri: Seçilmiş MENA ülkeleri için panel veri analizi. Journal of Management and Economics Research, 17(4), 351-368. doi: 10.11611/yead.573327