Jale Inan, the First Female Archaeologist of the Republic

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 100. Yılında Cumhuriyet Özel Sayısı - 100. Yılında Cumhuriyet Özel Sayısı, 317 - 331, 29.11.2023

Mustafa Safran , Güllühan Özdemir Çiçeklitaş

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1343669

Öz

Jale Inan, one of Türkiye’s leading archaeologists and known for her contributions to the Turkish archeology world and her contributions to science, has made significant contributions to the discovery of important finds that shed light on the ancient periods of Anatolia with her research and excavations. The most important works of Jale Inan are the excavations she carried out in Antalya Perge-Side, Kremna, and Pamphylia Selukeia. Together with his supervisor, Arif Müfit Mansel, they carried out projects to preserve and restore historical artifacts in various regions of Türkiye. His works for Tired Heracles, especially when bringing back the works smuggled abroad, significantly impacted the world and our country. Inan’s contributions were not limited to excavations. At the same time, he made significant contributions to archeology education in Türkiye and trained young researchers. He has led many research projects and published numerous articles and books in archeology. With her passion for archeology and devoted work, Jale Inan has a respected position in Türkiye and the international archeology community. His research has helped to better understand the history and culture of Türkiye and has made significant contributions to the development of archeology. As an archaeologist still remembered and appreciated today, Jale Inan is known for her dedication to preserving Türkiye’s archaeological heritage and passing it on to future generations. This article aims to highlight Jale Inan’s essential contributions to the Republic of Türkiye and her role in archeology studies in the Republican period and to highlight her influence on preserving national heritage and strengthening cultural identity.

Anahtar Kelimeler

Jale Inan, archeology, Heracles, Republic, Side, Perge

Cumhuriyetin İlk Kadın Arkeoloğu Jale İnan

Öz

Türkiye’nin önde gelen arkeologlarından biri olan ve Türk arkeoloji bilimine yaptığı katkıları ile tanınan Jale İnan, yaptığı araştırma ve kazılar ile Anadolu’nun antik dönemlerine ışık tutan buluntuların keşfedilmesinde önemli bir role sahiptir. Jale İnan’ın en önemli çalışmaları, Antalya Perge-Side, Kremna ve Pamphylia Selukeia’sında gerçekleştirdiği kazılardır. Hocası Arif Müfit Mansel ile birlikte Türkiye’nin çeşitli bölgelerindeki tarihi eserleri korumak ve restore etmek için projeler yürütmüştür. Yurt dışına kaçırılan eserlerin ülkeye geri getirilmesi noktasında özellikle de Yorgun Herakles Heykeli’nin iadesi için yaptığı çalışmalar, dünyada ve ülkemizde önemli bir yankı uyandırmıştır. İnan’ın faaliyetleri sadece arkeolojik kazılarla sınırlı kalmamış aynı zamanda Türkiye’deki arkeoloji eğitimine önemli katkılarda bulunmuş ve genç araştırmacıları yetiştirmiştir. İnan, birçok araştırma projesine liderlik etmiş ve arkeoloji alanında sayısız makale ve kitap yayınlamıştır. Jale İnan, arkeolojiye olan tutkusu ve özverili çalışmalarıyla Türkiye’de ve uluslararası arkeoloji camiasında saygın bir konuma sahiptir. Onun araştırmaları, Türkiye’nin tarihini ve kültürünü daha iyi anlamaya yardımcı olmuş ve arkeolojinin gelişimine önemli katkılarda bulunmuştur. Bugün hâlâ hatırlanan ve takdir edilen bir arkeolog olarak Jale İnan, Türkiye’nin arkeolojik mirasının korunmasına ve gelecek nesillere aktarılmasına olan bağlılığıyla bilinmektedir. Bu makalenin amacı, Jale İnan’ın Türkiye Cumhuriyeti’ne yaptığı önemli katkıları ve Cumhuriyet Dönemindeki arkeoloji çalışmalarında oynadığı rolü inceleyerek onun ulusal mirasın korunması ve kültürel kimliğin güçlendirilmesindeki etkisini vurgulamaktır.

Anahtar Kelimeler

Jale İnan, arkeoloji, Herakles, Cumhuriyet, Side, Perge

Kaynakça

• Abbasoğlu, H. (1982). Jale İnan- Elisabeth Alföldi- Rosenbaum, Römische und frühbyzantinische Portraetplastik aus der Türkei. Nee Funde. Mainz, Philipp von Zabern Verlag, 1979. I. Cilt: XVIII 368 sayfa metin, II. Cilt: 275 levha. [Kitap Tanıtımı]. BELLETEN, 46 (184), 897-900.
• Arı, B., Kan, M. O. ve Özkaya Duman, O. (Ed.). (2019). Farklı bakış açılarıyla Atatürk ve Türk İnkılabı: Millî Mücadelenin 100. yılında. Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi yayınları.
• Başgelen, N. (1998). Arkeoloji Dünyasının Dedektifi: Jale İnan Küçük Dev Kadın, Albüm Dergisi, 1, 106-113.
• Başgelen, N. (2011a). Aramızdan ayrılışının 10. yıldönümünde kazılarıyla Jale İnan (1914-2001). Arkeoloji ve Sanat Dergisi, (137), 23-44.
• Başgelen, N. (2011b). Ataürk’ün yurt dışına öğrenci gönderme projesi ve eskiçağ bilimleri alanında ilk yetişenler. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Başgelen, N. (2014). Klasik arkeoloji‘ye adanmış bir yaşam Jale İnan (1914–2001). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Boğaziçi Üniversitesi Dijital Arşivi, “26.09.2011 tarihli gazete”. (JALARC0301302).03.07.2019http://digitalarchive.boun.edu.tr/bitstream/handle/123456789/9803/JALARC0301302.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim tarihi: 05.07.2023)
• Boğaziçi Üniversitesi Dijital Arşivi, “Antalya Kültür Sanat Bülten'inde Jale İnan'a özel jüri ödülü verileceği duyurusu”. (JALBIO0200209).25.08.2019http://digitalarchive.boun.edu.tr/bitstream/handle/123456789/10831/JALBIO0200209.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim tarihi: 05.07.2023)
• Boğaziçi Üniversitesi Dijital Arşivi, “Apollon Tapınağı açılışından fotoğraflar”.( JALARC0500426).05.07.2019http://digitalarchive.boun.edu.tr/handle/123456789/9863?show=full (Erişim tarihi: 12.10.2023)
• Boğaziçi Üniversitesi Dijital Arşivi, “Jale İnan'ın biyografisi ve akademik yayınlarının listesi”. (JALBIO0100602).26.07.2019http://digitalarchive.boun.edu.tr/bitstream/handle/123456789/10387/JALBIO0100602.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim tarihi: 20.06.2023)
• Boğaziçi Üniversitesi Dijital Arşivi, “Jale İnan'ın biyografisi ve akademik yayınlarının listesi”. (JALBIO0100602).26.07.2019http://digitalarchive.boun.edu.tr/handle/123456789/10387?show=full(Erişim tarihi: 12.10.2023)
• Boğaziçi Üniversitesi Dijital Arşivi, “Jale İnan'ın çeşitli fotoğrafları”. (JALARC0500310).03.07.2019http://digitalarchive.boun.edu.tr/handle/123456789/9832?show=full (Erişim tarihi: 07.07.2023)
• Boğaziçi Üniversitesi Dijital Arşivi, “Perge heykelleri üzerine 26.11.1992 tarihli gazete kupürü”.(JALARC0700505).12.07.2019http://digitalarchive.boun.edu.tr/bitstream/handle/123456789/9983/JALARC0700505.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim tarihi: 07.07.2023)
• Boğaziçi Üniversitesi Dijital Arşivi, “Temple of Apollo reopened” başlıklı gazete haberi. (JALARC0700502).12.07.2019http://digitalarchive.boun.edu.tr/bitstream/handle/123456789/9980/JALARC0700502.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim tarihi: 20.06.2023)
• Boğaziçi Üniversitesi Dijital Arşivi, Jale İnan ve Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü arasında 04.09.1991 tarihli yazışma. (JALARC0300313), 24.06.2019. http://digitalarchive.boun.edu.tr/bitstream/handle/123456789/9662/JALARC0300313.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim tarihi: 15.06.2023)
• Boğaziçi Üniversitesi Dijital Arşivi, Jale İnan'ın doğumunda ölümüne hayatına ve çalışmalarına dair bilgilerin yer aldığı radyo programı metni. (JALARC0200706), 29.07.2002.http://digitalarchive.boun.edu.tr/bitstream/handle/123456789/9578/JALARC0200706.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim tarihi: 15.06.2023)
• Büyüksural, S.M., Karamağaralı, N., ve Demirci, Ö. (2022). Side antik kentinin keşfinden günümüze gelişimi ve koruma sorunlarının tespiti. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 10(2), 171-184.
• Çevik, Ö. (2013). Türkiye Arkeolojisi’nde Öncü Kadınlar. Oğuz, T., Mustafa Hamdi, S., Erkan, K. (Ed). Tarhan Armağanı: M. Taner Tarhan’a sunulan makaleler içinde (ss. 131-142). İstanbul: Ege Yayınları.
• Duru, G. (2003). Anadolu Arkeolojisi’nde Metrik ve Normatif Yaklaşımlar. O. Erdur, G. Duru, (der.) Arkeoloji: Niye? Nasıl? Niçin? (2. Baskı). İstanbul: Ege Yayınları.
• Gümüşoğlu, F. (1995). Türkiye Arkeolojisinin Anası: Prof. Dr. Jale İnan. Bilim ve Ütopya, (18).
• Haley, S. M. (2000). Caveat Emptor: The Intellectual Consequences of Undocumented Excavation, with Special Reference to Roman Period Archaeological Material from Turkey. Ankara: Bilkent Üniversitesi.
• Heynowski, R. (2015). Jana Esther Fries/Doris Gutsmiedl-Schümann (Hrsg.), Ausgräberinnen, Forscherinnen, Pionierinnen—Ausgewählte Portraits früher Archäologinnen im Kontext ihrer Zeit. Germania: Anzeiger der Römisch-Germanischen Kommission des Deutschen Archäologischen Instituts,93, 440-444. doi:10.11588/ger.2015.34069
• İnan, J. (1957). Aziz Ogan (1888-1956). İstanbul Enstitüsü Dergisi, 3, 167–176.
• İnan, J. (1972). 1970 Kremna kazısı raporu. Türk Arkeoloji Dergisi, (32), 51-101.
• İnan, J. (1983). 1974 ve 1975 Perge kazıları. Sekizinci Atatürk Konferansları 1975-1976 içinde (ss. 203-215). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• İnan, J. (1984). Side Apollo Tapınağı restorasyonu. Çamlıca Dergisi, 10, 9-11.
• İnan, J. (1992). Herakles Statue vom Types des Herakles Phernesia aus Perge. Festschrift fu¨r M. Wagner zum 90 içinde (ss. 223-232). Bonn: Rudolph Habelt.
• Kahya, T. (2014). Antalyada bir arkeoloji çınarının gölgesinde. Aktüel Arkeoloji, (38), 26-28.
• Kokkinia, C. (2008). Boubon. The Inscriptions and Archaeological Remains; A Survey 2004-2006. Athens: Diffusion de Boccard.
• Kolektif. (2021). Cumhuriyet İstanbul’unda kadın yazar. İstanbul: Kültür A.Ş.
• Mansel, A.M. (1958). 1946-1955 yıllarında Pamphylia’da yapılan kazılar ve araştırmalar. Belleten, 22(86), 211-226.
• Mariaud, O. ve Eren, K. (2006). L'archéologie de l'Ionie archaïque dans l'historiographie turque: le mythe de l'Âge d'Or et l'ideologie du territorialisme. European Review of History—Revue européenne d'Histoire, 13(4), 569-587.
• Mutlu, S. ve Başaran Mutlu, M. (2018). Anadolu’da Arkeolojinin Kurumsallaşma Süreci ve Gelişimi. Academic Knowledge, 1(1), 64-76.
• Naymansoy, G. (2010). Türk bilim kadınları ve bilime katkıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (1), 203-232.
• Nørskov, V. (2003). Illegal Archaeology? International conference about future problems with illicit traffic in antiquities, 23–25 May, 2003 at Berlin, on the occasion of the fifteenth anniversary of the Berlin declaration. European Journal of Archaeology, 6(3), 333-336.
• Önge, M. (2018). Kültür mirasını tanımlamak için Türkiye’de kullanılan ilk özgün terim: Âsâr-ı Atîka. Avrasya Terim Dergisi, 6(1), 8-14.
• Özüşen, B., & Kösekahyaoğlu, L. (2018). Two Case Studies in the Illicit Trade in Antiquities. Cedrus, 6, 737-754. doi: 10.13113/CEDRUS.201835
• Radt, W. (2002). Jale Inan. Gnomon, 74(3), 285–288.
• Savino, M. (2015). Aziz Ogan and the development of archaeological museums in the Turkish Republic. Museum History Journal, 8(1), 88-101.
• Turkish Daily News (1991, 17 Eylül). “Temple of Apollo reopened” başlıklı gazete haberi. (JALARC0700502). Boğaziçi University Archives and Documentation Center.
• Üçsu, K. (2022). Anadolu arkeolojisinin unutulmaz kâşifleri. Gaziantep: Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü Yayınları.
• Yalçın, Ü. Ve Bienert, H.-D. (Ed.). (2015). Kültürlerin Köprüsü Anadolu: Türk-Alman Eskiçağ bilimlerinde güncel bilimsel araştırmalar ve yeni bakış açıları. Bochum: Deutsches Bergbau-Museum.
• Yıldırım, R., (1996). Atatürk’ten günümüze eskiçağ tarihi ve arkeoloji çalışmaları. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2, (6-7), 33-47.