Financial Philosophy of the Atatürk Era

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 100. Yılında Cumhuriyet Özel Sayısı - 100. Yılında Cumhuriyet Özel Sayısı, 363 - 384, 29.11.2023

Cantürk Kayahan , İrfan Görkaş , Baran Hüseyin Palalı

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1345791

Öz

The emergence of the modern field of finance is shown in many academic studies after 1950. However, Brigham and Houston (2001) state that finance emerged as a separate discipline in the early 1900s. In the pre-20th century Ottoman Empire, finance was a subject of economics, translated as the science of economics or the science of wealth. In the Ottoman education curriculum, courses in economics were included in both secondary education and higher education. This study will discuss the philosophy of finance in the Atatürk period. Rather than being a pure philosophy, Atatürk's philosophy of finance will be a philosophy that determines the financial ideas he put forward in his period with the financial influences he received from his education. What is meant by Atatürk's period is not the whole period in which Atatürk lived. The years considered the Atatürk period covers the active period of Atatürk's state administration. Therefore, in this study, the financial philosophy of the 1923-1938 period, which we will consider as the Atatürk period, Atatürk's thoughts, practices and bases on finance based on current financial concepts, were determined, analyzed, and the financial philosophy of the period was evaluated starting from his education years. As a result, Atatürk's finance philosophy has been analyzed under three headings: money and capital markets, investments and financial management, and the evolution of Turkish financial philosophy from past to present has been tried to be explained.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, finance, philosophy

Atatürk Dönemi Finans Felsefesi

Öz

Modern finans bilim alanının ortaya çıkması birçok akademik çalışmada 1950 sonrası gösterilmiştir. Ancak Brigham ve Houston (2001) finansın, 1900’lü yılların başlarında ayrı bir disiplin olarak ortaya çıktığını belirtmişlerdir. Finans kavramı, 20. Yüzyıl öncesi Osmanlı’da ilm-i iktisat veya ilm-i servet adıyla tercüme edilen, ekonomi ilminin bir konusuydu. Osmanlı eğitim müfredatında ilm-i servet (iktisat) dersleri hem orta öğretimde (idadilerde) hem de yükseköğretimde yer almaktaydı. Bu çalışmada Atatürk dönemi finans felsefesi ele alınmaya çalışılacaktır. Atatürk’ün finans felsefesi, salt bir felsefe olmaktan ziyade, eğitimden aldığı finansa dair etkiler ile kendi döneminde ortaya koyduğu finans düşüncelerini belirleyen bir felsefe olacaktır. Atatürk dönemiyle kastedilen, Atatürk’ün yaşadığı bütün bir dönem değildir. Atatürk dönemi olarak ele alınan yıllar, Atatürk’ün devlet yönetimindeki aktif dönemini kapsamaktadır. Dolayısıyla bu çalışmada Atatürk dönemi olarak ele alacağımız 1923-1938 dönemi finans felsefesi, güncel finansal kavramlar temelinde Atatürk’ün finansla ilgili düşünceleri, uygulamaları ve dayanakları belirlenmiş, analizler yapılmış ve dönemin finans felsefesi, onun eğitim yıllarından başlanarak değerlendirilmiştir. Sonuç olarak Atatürk’ün finans felsefesi; para ve sermaye piyasaları, yatırımlar ve finansal yönetim olmak üzere üç başlıkta incelenmiş ve geçmişten bugüne Türk finans felsefesinin evrimi açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, finans, felsefe

Kaynakça

• Arıburnu, K. (1973), Atatürk’ün Milli Ekonomi Üzerindeki Düşünceleri, T.C.Ziraat bankası Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• Aysan, M.A. (1986), Atatürk’ün Ekonomik Görüşü: Devletçilik, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, cilt 2, sayı:6, ss. 624-644.
• Boratav, K. (2005), Türkiye İktisat Tarihi (1908-2002), 9. Baskı, İmge Kitabevi, İstanbul.
• Brigham, E.F. and Houston, J.F. (2001), Fundamentals of Financial Management, 9. Edition, Harcourt College Publishers, USA.
• Burak, D.M. (2008), Camilla Jacquart’ın Raporuna Göre Atatürk Döneminde Türk Ekonomisi, Kastamonu Eğitim Dergisi, cilt:16, no:1, ss.221-236.
• Çelebican, G. (1982), Atatürk Döneminde Para-Kredi Siyaseti ve Kurumlaşma Hareketi, Atatürk Dönemi Ekonomi Politikası ve Türkiye’nin Ekonomik Gelişmesi Semineri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Ankara.
• Demir, K. (2019), II. Meşrutiyet Dönemi Osmanlı Devletinde Himaye Düşüncesi, Adıyaman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, yıl:12, sayı:33, ss.440-475.
• Eldem, V. (1994), Osmanlı İmparatorluğunun İktisadi Şartları Hakkında Bir Tetkik, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Eroğlu, N. (2010), Atatürk Dönemi Para Politikaları (1923-1938), Marmara Üniversitesi, İİBF Dergisi, Cilt: XXVIII, Sayı:1, ss:23-36.
• Fertekligil, A. (1993), Türkiye’de Borsanın Tarihçesi, Borsa Tarihi Araştırmaları Serisi , İMKB Yayını, İstanbul.
• Gitman, L. J. (1991). Principles of Managerial Finance (6th ed.). HorperCollins.
• Gökalp, Z. (2019), Türkçülüğün Esasları, Maviçatı Yayınları, 2.Basım, İstanbul.
• Grinblatt, M., and Titman, S. (2002), Financial Markets and Corporate Strategy, The McGraw-Hill Companies, Second Edition.
• Gülcü, N. (2018), 19.Yüzyılda Askeri Okullar ve Askeri Eğitim Sistemi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı:3, ss.104-113.
• Ippoliti, E. (2021), Introduction: Philosophy for Finance, An International Review of Philosophy, https://doi.org/10.1007/s11245-021-09759-w.
• İnan, A.M. (2003), Atatürk’ün Not Defterleri, Gündoğan Yayınları, İstanbul.
• Korum, U. (1982), 1923-1999 Döneminde Türkiye’de İmalat Sanayii ve Sanayi Politikaları, Atatürk Dönemi Ekonomi Politikası ve Türkiye’nin Ekonomik Gelişmesi Semineri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Ankara.
• List, F. (1927), Milli İktisadiyat Sistemi, Mütercim: Haşim Nahit, Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Vekaleti Neşriyatı, Vilayet Matbaası, İstanbul.
• Lyuu, Y. D. (2004). Financial Engineering and Computation. Cambridge University Press.
• Maarif-i Umumiye Nezareti (1900), Leyli ve Nehari Umum Mekatib-i İdadiye-i Mülkiyeye Mahsus Olarak Maarif-i Umumiye Nezareti Celilesince Mukaddemen Tanzim ve bu defa Tadil ve Tashih Edilen “Ders Programları” İle Talimatnamedir, Asır Matbaası, Dersaadet 1318/1900.
• Pamuk, Ş. (2022), Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Platon, (2002). Devlet, Tür.Hüseyin Demirhan, İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Sabır, H. (2006), Atatürk’ün Ekonomi Anlayışı, Sayıştay Dergisi, Sayı:62, Ankara, ss. 3-19.
• Satoshi, N. (2009), Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System, https://bitcoin.org/bitcoin.pdf(16.03.2023).
• Shiller, R.J. (2012), Finans ve İyi Toplum, Albaraka Yayınları 2019, çev. Erhan Aktaş, İstanbul.
• Tezel, Y.S. (1982), Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950), Yurt yayınları, Ankara.
• Töre, N. (1982), Atatürk Döneminin (1923-1938) Dış Ekonomik İlişkiler Politikası, Atatürk Dönemi Ekonomi Politikası ve Türkiye’nin Ekonomik Gelişmesi Semineri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Ankara.
• Ünal, H. S. (2013), Friedrich List, Ziya Gökalp And The National Economy Thesis In The Ottoman Empire, A Thesis Submitted To The Graduate School Of Social Ciences Of Middle East Technical University, In Partial Fulfillment Of The Requirements For The Degree Of Master Of Science In The Department Of Economics, Prof. Dr. Eyüp Özveren, Supervisor, Ankara.
• Watson, D., and Head, A. (2010), Corporate Finance, Fifth Edition, Pearson Education Limited Prentice Hall, Edinburg.
• Yakut, K. (2017), II. Meşrutiyet ve Milli Mücadele Dönemlerinde Ekonomik Yapı, Türkiye Cumhuriyeti İktisat Tarihi, Editör. Prof.Dr.Kemal Yakut, Anadolu Üniversitesi Yayını, Eskişehir.
• Yıldız, E. (2013), Friedrich List’in Toplumsal, Siyasal ve İktisadi Görüşleri, T.C. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Yücel, F.T. (2015), Cumhuriyet Türkiye’sinin Sanayileşme Öyküsü, Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) Yayınları, Ankara.