Agricultural Land Use in the Hoşap River Basin (Van)

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 4, 1185 - 1210, 25.12.2023

Mehmet Bozkoyun , Necmettin Elmastaş

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1088255

Öz

In this study, the agricultural land use situation of Hoşap River Basin was discussed. The basin is located in the Van Section of the Eastern Anatolia Region according to the geographical division, and within the TRB2 Region (Level 2) according to the Statistical Region Unit Classification. The minimum height of the area is the water level of Van Lake with 1649 meters, and the maximum height is Başet Mountain with 3684 meters. The total area of the basin is 2.551 km². The aim of this study is to reveal the agricultural land use situation in the Hoşap River Basin and to develop solutions to profitably benefit from this land. The first stage of the study was started by collecting literature and necessary data. Literature collection and classification were followed by field studies, digital data collection and electronic maps. After these preparations, the text part of our study was prepared in accordance with the purpose, which was supported by graphics and tables. The Havasor Plain in the West and the Hoşap Plateau, which are fragmented by rivers in the east, constitutes the most important areas of the plain. The share of agricultural lands in the general land division in the Hoşap River Basin is 23.2%. Along with animal husbandry, another important economic activity in the Hoşap River Basin is agriculture. Agricultural activities intensified in the west, on both sides of the delta (south-north) where Hoşap River empties into Lake Van, and in the Havasor Plain and on the Hoşap Plateau in the east. In the basin, the existing agricultural land potential is not adequately evaluated. It is important to make a sustainable planning in agricultural land use in order to use the existing potential in the basin in a way that will provide maximum benefit.

Anahtar Kelimeler

Hoşap River Basin, agricultural land use, planning

Proje Numarası

18194

Hoşap Çayı Havzası’nda (Van) Tarımsal Arazi Kullanımı

Öz

Bu çalışmada Hoşap Çayı Havzası’nın tarımsal arazi kullanım durumu ele alınmıştır. Havza, coğrafi bölge ayırımına göre, Doğu Anadolu Bölgesi’nin Van Bölümünde, İstatistiki Bölge Birim Sınıflandırmasına göre ise TRB2 Bölgesi (Düzey 2) içerisinde bulunmaktadır. Çalışma alanının minimum yüksekliği 1649 metre ile Van Gölü su seviyesi iken maksimum yüksekliği ise 3684 metre ile Başet Dağı’dır. Havzanın toplam alanı 2.551 km²’dir. Bu çalışmadaki amaç, Hoşap Çayı Havzası’ndaki tarımsal arazi kullanım durumunu ortaya koymak ve bu araziden rantabl yararlanmak için çözüm önerileri geliştirmektir. Bu çalışmanın ilk aşamasına literatür taraması ve gerekli veriler toplanarak başlanmıştır. Literatür toplama ve tasnifini, arazi çalışmaları, sayısal veri toplama ve elektronik ortamda harita çizimleri takip etmiştir. Bu hazırlıklardan sonra çalışma grafik, tablolarla desteklenerek tamamlanmıştır. Batıda Havasor Ovası, doğuda ise akarsular tarafından parçalanmış olan Hoşap Platosu havzanın en önemli düzlük alanlarını oluşturmaktadır. Hoşap Çayı Havzası’nda genel arazi bölünüşünde tarım alanlarının payı %23.2’dir. Hoşap Çayı Havzası’nda hayvancılık ile birlikte diğer önemli bir ekonomik faaliyet ise tarımdır. Tarımsal faaliyetler batıda, Hoşap Çayı’nın Van Gölü’ne döküldüğü deltanın her iki tarafında (güney-kuzey) ve Havasor Ovası’nda, doğuda ise Hoşap Platosu’nda yoğunluk kazanmıştır. Havzada, mevcut tarımsal arazi potansiyeli yeterince değerlendirilmemektedir. Havzadaki mevcut potansiyelin maksimum fayda sağlayacak biçimde kullanılabilmesi için tarımsal arazi kullanımında sürdürülebilir bir planlamanın yapılması önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hoşap Çayı Havzası, tarımsal arazi kullanımı, planlama

Destekleyen Kurum

Harran üniversitesi Bilimsel Araştırma Komisyonu (HÜBAK)

Proje Numarası

18194

Teşekkür

Bu çalışma, birinci yazarın ikinci yazarın danışmanlığında tamamladığı “Hoşap Çayı Havzası'nda (Van) Arazi Kullanımı ve Planlamasına Yönelik Öneriler” adlı doktora tezinden üretilmiş ve Harran Üniversitesi Bilimsel Araştırma Komisyonu (HÜBAK) tarafından desteklenmiştir, proje no: 18194.

Kaynakça

• Akerman, J. H. (1988). About land use planning (Report No. 62). Lesotho: SADCC.
• Atalay, İ. (2011). Genel beşeri ve ekonomik coğrafya. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
• Baumann, P. (2000). Equity and efficiency in contract farming schemes: the experience of agricultural tree crops. London: Overseas Development Institute.
• Benek, S. (2016). Kırsal arazi kullanımı ve planlaması. N. Özgen (Ed), Beşeri coğrafyada araştırma yöntemleri ve teknikleri içinde (ss. 371-410). Ankara: Pegem Akademi.
• Bozkoyun, M., Baytar, İ. ve Erginyürek, M. (2019). Recommendations for the planning and use of agricultural land in Gevaş district. The Journal of Academic Social Science (Asos Journal), 96, 428-442. doi:10.29228/ASOS.36722
• Bozkoyun, M. ve Elmastaş, N. (2019). Hoşap Çayı Havzası’nın su potansiyeli ve bu potansiyelin değerlendirilmesine yönelik öneriler. Turkish Studies, 14 (3), 1225-1252. doi:http://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.22416
• Çiçek, İ. (1996). Thorthwaite metoduna göre Türkiye’de iklim tipleri. Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 2, 33-71.
• Doğanay, H. (1998). Türkiye ekonomik coğrafyası. Erzurum: Çizgi Kitapevi.
• Doğanay, H. ve Coşkun, O. (2015). Tarım coğrafyası. Ankara: Pegem Yayınları.
• Elmastaş, N. (2008). Kahta Çayı Havzası'nda arazi kullanımı. Coğrafi Bilimler Dergisi, 6(2), 159-190.
• Elmastaş, N., Benek, S. ve Şahinalp, M.S. (2008). Van Gölü Havzası’nda coğrafi açıdan Tir buğdayı tarımı: Ahlat örneği. IV. Uluslararası Van Gölü Havzası Sempozyumu, Bitlis Eren Üniversitesi, Bitlis.
• Elmastaş, N. (2009). Agricultural land use in Ahlat district. University of Gaziantep Journal of Social Sciences, 8(2), 479-501.
• Elmastaş, N., Benek, S., Yetmen, H. ve Özcanlı, M. (2019). Ahlat (Bitlis) ilçesindeki yeraltı sularının tarımsal sulama açısından incelenmesi. The Journal of Academic Social Science (ASOS), 90, 13-26. doi:10.16992/ASOS.14866
• Ertaş, N. (2020). Yayla ve mera yasaklarının küçükbaş hayvancılık faaliyetleri üzerindeki etkisi: Van örneği. Doğu Coğrafya Dergisi, 44, 183-200. doi: https://doi.org/10.17295/ataunidcd.693283
• Gözenç, S. (1969). Bolu Ovası ve yakın çevresinde araziden yararlanma (land use). (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Gözenç, S. (1980). Arazi kullanma (land use) haritalarında standardizasyon ve Türkiye için bir öneri. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 23, 37-46.
• Gürpınar İlçe Tarım Müdürlüğü (2018). Arazi kullanım, tarım ve hayvancılık verileri.
• Kılıç, S., Saruhan, M. ve Tatlı, S. (2006). Van ili üzerine genel bilgiler. S. Kılıç (Ed), Van 2006 kültür ve turizm envanteri I içinde (ss. 11-52). İstanbul: Van Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
• Köy İşleri Bakanlığı TOPRAKSU. (1971). Van Gölü Havzası Toprakları. Ankara: Köy İşleri Bakanlığı Yayınları:197.
• Natoli, S.J. (1971). Zoning and the development of urban land use patterns. Economic Geography, 47 (2), 171-184.
• Özcanlı, M., Elmastaş, N., Yetmen, H. ve Benek, S. (2019). Ahlat (Bitlis) ilçesinde tarımsal sulamada sondaj kuyularının kullanımının yeraltı sularına etkisi. The Journal of Academic Social Science Studies (JASSS), 74, 505-520. doi:10.9761/JASSS7892
• Özçağlar, A. (1994). Çarşamba Ovası ve yakın çevresinde araziden faydalanma. Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 3, 93-128.
• Özçağlar, A. (2014). Coğrafyaya Giriş. Ankara: Ümit Ofset Matbaacılık.
• Özdemir, M.A. ve Tombul, S. (1995). Şiro (Ömerli) Çayı Havzası ve yakın çevresinde (Malatya güneydoğusu) arazi kullanımı, sorunlar ve öneriler. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1-2), 145-172.
• Randolph, J. (2003). Environmental land use planning and management. Washington: Island Press.
• Rehber, E. (2000). Vertical coordination in the agro-food industry and contract farming: A comparative study of Turkey and the USA (Report No. 52). USA: Food Marketing Policy Center.
• Silva, C.A.B. (2005). The growing role of contract farming in agri-food systems development: drivers, theory and practice. Rome: FAO.
• Steiner, F., McSherry, L. & Cohen, J. (2000). Land suitability analysis for the upper Gila River watershed. Landscape and Urban Planning, 50, 199-214.
• Taş, B. (2009). Sultandağı ilçesinde tarımsal arazi kullanımı ve planlama önerileri. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(22), 29-44.
• Tunçdilek, N. (1985). Türkiye'de relief şekilleri ve arazi kullanımı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Yayınları No:3, İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 3279.
• Warning, M. & Hoo, S. W. (2000). The impact of contract farming on income distribution: Theory and evidence. Paper prepared for presentation at the western economics association international annual meetings.
• Yetmen, H., Elmastaş, N., Özcanlı, M. ve Benek, S. (2020). Ahlat ilçesi (Bitlis) kıyı akiferinde yeni bir problem: Yeraltı suyu tuzlulaşması. Türk Coğrafya Dergisi, 75, 71-80.
• Yüksek, İ. ve Elmastaş, N. (2019). Karasu Çayı Havzası’nda arazi kullanım faaliyetlerinin zamansal değişimi. 6. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.