Trends in Graduate Theses on School Administrators in Türkiye (2015-2020)

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 1, 48 - 65, 04.04.2024

Sena Yağmur Baykan , Hasret Nuhoğlu

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1117490

Öz

In this research, it is purposed to examine the graduate theses prepared on school administrators in terms of various categories. In the current study, survey model was used. The data source of the research was taken from the thesis archive of the Council of Higher Education, and the data were collected through the documentary scanning method. Graduate theses were examined in accordance with the criteria of the Academic Publication Evaluation Form. The theses were analyzed by using descriptive analysis method in terms of such categories as year, theme, research model, data collection instruments, sample type, type of thesis, research method, data analysis techniques and sample size. According to the results of the research, when the theses on school administrators are examined in terms of themes, the themes of administrators and leadership in education are at the forefront. Most graduate theses are at the master’s degree. The year 2019 was the year in which the most intensive research on the subject was conducted. Quantitative method and scanning model were used more in theses. It was seen that 0-50 people were preferred as the sample size, and administrators and teachers were preferred more as the sample type. It has been determined that the questionnaire, scale, and interview form are the most frequently used data collection instruments. It has been concluded that the most preferred data analysis techniques are parametric test techniques. Based on the results of the research, some recommendations can be made such as focusing on issues that are rarely studied such as inspection and supervision in education, social participation in school and business administration in schools, and differentiation of data collection instruments, research method, and research model selection.

Anahtar Kelimeler

Thesis review, graduate thesis, document analysis, school administrators

Türkiye’de Okul Yöneticileri Konusunda Yazılan Lisansüstü Tezlerdeki Eğilimler (2015-2020)

Öz

Bu araştırmada okul yöneticileri konulu lisansüstü tezlerin çeşitli kategoriler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın veri kaynağı Yüksek Öğretim Kurulunun tez arşivinden alınmış ve belgesel tarama yöntemi ile veri toplanmıştır. Lisansüstü tezler, Akademik Yayın Değerlendirme Formu ölçütleri doğrultusunda incelenmiştir. Tezler yıl, tema, araştırma modeli, veri toplama araçları, örneklem türü, tez türü, araştırma yöntemi, veri analiz teknikleri ve örneklem büyüklüğü kategorileri açısından betimsel analiz yöntemi kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre okul yöneticileri konulu tezlere tema açısından bakıldığında yönetici özellikleri ve eğitimde liderlik temaları ön plandadır. Lisansüstü tezlerin çoğu yüksek lisans düzeyindedir. 2019 yılı, konu ile ilgili araştırmaların en yoğun yapıldığı yıl olmuştur. Tezlerde nicel yöntem ve tarama modeli daha fazla kullanılmıştır. Örneklem büyüklüğü olarak 0-50 kişi, örneklem türü olarak yönetici ve öğretmenlerin daha çok tercih edildiği görülmüştür. Anket, ölçek ve görüşme formunun en sık kullanılan veri toplama aracı olduğu tespit edilmiştir. Veri analiz tekniklerinden en çok tercih edilenin parametrik test teknikleri olduğu saptanmıştır. Araştırmanın sonuçlarına dayalı olarak eğitimde teftiş ve denetim, okula toplumsal katılım ve okullarda işletme gibi nadiren çalışılan konulara ağırlık verilmesi, veri toplama araçları, araştırma yöntemi ve araştırma modeli seçiminin farklılaştırılması gibi önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tez tarama, lisansüstü tez, doküman incelemesi, okul yöneticileri

Etik Beyan

Bu araştırma, Prof. Dr. Hasret NUHOĞLU danışmanlığında Sena Yağmur BAYKAN tarafından tamamlanan “Türkiye'de 2015-2020 Yılları Arasında Okul Yöneticileriyle İlgili Yazılan Lisansüstü Tezlerin İçerik ve Yöntem Açısından Değerlendirilmesi” başlıklı yüksek lisans tezinden üretilmiştir.

Kaynakça

• Ağaoğlu, E., Ceylan, M., Kesim, E., Madden, T. ve Altınkurt, Y. (2008). Okul Yönetimi ile İlgili Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Akan, D. ve Yalçın Yıldırım, İ. (2014). Öğretmenlerin Algıladıkları Yönetici Yeterlik Davranışları ile İlköğretim Kurumları Yöneticilerinin İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaları Arasındaki İlişki. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 187-207.
• Akbaşlı, S. ve Balıkçı, A. (2013). Okul Yöneticisi ve Öğretmen Görüşlerine Göre Okul Yöneticiliğinin Meslekleşmesinin Değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 366-377.
• Aktaş, A. ve Özgenel, M. (2020). Okul Müdürlerinin Liderlik Stillerinin Öğretmen Performansına Etkisi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 3(2), 1-18.
• Akyol, B. ve Yavuzkurt, T. (2016). Türkiye’de Lisansüstü Tezlerde Eğitim Denetimi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 5(2), 908-926.
• Alp, Ö. ve Şen, S. (2021). Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalında Yapılan Nicel Tezlere İlişkin Bir Sistematik Derleme: 2009-2019. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 359-391.
• Arık, R. S. ve Türkmen, M. (2009). Eğitim Bilimleri Alanında Yayınlanan Bilimsel Dergilerde Yer Alan Makalelerin İncelenmesi. 1. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Arıkan, K.M. (2018). Değişim Sürecinde Okul Yöneticilerinin Öğretmenleri Motive Etme Yeterlikleri. (Yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi, Uşak.
• Arnez, N. & Howard, B. (1982). School-Based Administrator Networking and Professional Development Program for More Effective Schools. ERIC ED 29854.
• Artık, L. (2019). Okul Yöneticilerinin Liderlik ve Girişimcilik Özelliklerinin İncelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• Asar, Ç. ve Tümkaya, S. (2016). İlkokul Yöneticilerinin Yeterliliklerine İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 243-258.
• Aydın, A., Erdağ, C. ve Sarıer, Y. (2010). Eğitim Yönetimi Alanında Yayınlanan Makalelerin Konu, Yöntem ve Sonuçlar Açısından Karşılaştırılması. Eurasian Journal of Educational Research, 39, 37-58.
• Aydoğan, A.G. (2018). Okul Yöneticilerinin Öğretimsel ve Yönetimsel Liderlik Davranışları: Polatlı Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi, Ankara.
• Balcı, A. (1988a). Türkiye’deki İlk ve Orta Dereceli Okul Yöneticileri Üzerinde Yapılan Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 21(1), 435-448.
• Balcı, A. (1988b). Eğitim Yönetimi Araştırmalarının Durumu: EAQ’de 1970-1985 Arasında Yapılan Araştırmalar. A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 21(1), 421-434.
• Balcı, A. ve Apaydın, Ç. (2007). Türkiye’de Eğitim Yönetimi Araştırmalarının Durumu: Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi Örneği. Eğitim Yönetimini Yeniden Düşünmek Kongresinde (21-22 Haziran 2007, Ataum’da) bildiri olarak sunuldu.
• Başaran, İ.E. (1996). Türkiye Eğitim Sistemi. Ankara: Yargıcı Matbaası.
• Bursalıoğlu, Z. (2002). Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Bülbül, T. ve Türkmenoğlu, G. (2015). Okul Yöneticilerinin Göreve Geliş Biçimlerinin Okul Kültürüne Yansımaları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (2), 526-549.
• Çamsarı, A. (2018). Okul Yöneticilerinin Bilgi Yönetimi Yeterliliklerinin Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Çarıkcı, E. (2018). Okul Yöneticilerinin Duygusal Zekâ Yeterliklerini İş Yaşamında Kullanma Düzeyleri ile Duygusal Emek ve Çatışmayı Çözme Stratejileri Arasındaki İlişki (Bilecik İli örneği). (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Dal, S. ve Şı̇rı̇n, A. (2019). Okul Müdürlerinin Muhakkiklik Görevine İlişkin Görüşleri: Bağcılar, Bakırköy, Başakşehir, Esenler ve Zeytinburnu Örneği. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 11(3), 215-240.
• DiPaola, M. F. & Walther-Thomas, C. (2003). Principals and Special Eeducation: The Critical Role of School Leaders (COPPSE Document No. IB-7). Gainesville: University of Florida, Center on Personnel Studies in Special Education.
• Erçetin, Ş.Ş. (1998). Lider Sarmalında Vizyon. Ankara: Nobel Yayınları.
• Gizir, S. ve Köle, F. (2009). “Eğitim Yönetimi Alanında Liderlik Üzerine Yapılan Çalışmaların Kuram, Yöntem ve Ele Alınan Değişken Açısından İncelenmesi”, Denizli Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesinde 14-15 Mayıs 2009’da sunuldu, IV. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi Bildiriler Kitabı, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gothard, J. M. (2015). High School Principal Instructional Leadership: The Four Domains of Leadership for School Improvement (Order No. 3705694). Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. (1692605037).
• Gök, R. (2017). Türk Eğitim Sisteminde Meritokrasi ve Liyakat Esaslı Yönetici Yetiştirme, Atama, Değerlendirme Sistemi ile Liyakatlı Yönetici Niteliklerinin İncelenmesi: Bir Karma Yöntem Araştırması. (Doktora Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Grant, C. P. (2011). The Relationship Between Distributed Leadership and Principal's Leadership Effectiveness in North Carolina (Order No. 3463701). Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. (879436568).
• Gülmez, D. ve Yavuz, M. (2016). Eğitim Liderliği ve Yönetimi Kapsamında 2012 Yılında Yayınlanmış Olan Makalelerin Amaç ve Yöntem Bakımından Değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 15 (2), 318-329. DOI: 10.17051/io.2016.35708.
• Gündüz, T. (2019). Öğretmen Algılarına Göre Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri: Orta Karadeniz Bölgesi'nde Yapılan Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• Gürsel, M. (2005). Eğitim Yöneticisinin Yeterlikleri: Endüstri Meslek Lisesi Yöneticilerine İlişkin Bir Araştırma. Konya: Eğitim Yayıncılık.
• Güven Hastürk, D. (2017). Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Kamu Okullarına Yönetici Atama Sisteminin Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Ilgar, L. (1996). Eğitim Yönetimi Okul Yönetimi Sınıf Yönetimi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• İsaoğulları, Y. (2016). Eğitim Yönetimi ve Denetimi Alanında Yapılmış Lisansüstü Tez Çalışmalarının Liderlik Teması Açısından İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
• İşçi, S. (2013). Türkiye’de Eğitim Yönetimi Alanında Yapılmış Lisansüstü Tezlerin Tematik, Metodolojik ve İstatistiksel Açıdan İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Kaçaroğlu, A. (2022). Covid-19 Pandemi Sürecinde Eğitim Alanında Yapılan Yüksek Lisans Tezlerine İlişkin Bir İçerik Analizi (2020-2021). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Kahn R.L. & Katz D. (1977). Örgütlerin Toplumsal Psikolojisi. (Çeviri: H. Can ve Y. Bayar). Ankara: Doğan Basımevi.
• Kanbur, T. (2009). İlköğretimde Veli Okul İşbirliğinin Geliştirilmesinde Yönetici Rolleri (Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Karaca, O. (2018). Türkiye’de Eğitim Yönetimi Alanında Yazılan Lisansüstü Tezlerin Metodolojik İncelemesi. (Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi, Uşak.
• Karadağ, E. (2009). Sınıf öğretmenliği alanında yapılmış lisansüstü tezlerinin tematik açıdan incelemesi. B. Acat (Ed.) 8.Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Eskişehir.
• Karahan, M. (2019). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Yetki Kullanımında ve Yetki Devrinde Yaşadıkları Sorunlar. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6 (3), 345-380.
• Karakol, O. E. (2016). Okul Yöneticilerinin Yetki Kullanma Kaygısı ile Liderlik Kapasitelerine İlişkin Görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Karasar, N. (1982). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Katz, R.L. (1974). Skills of an Effective to Administrator. Harvard Business Review.
• Konan, N., Çelik, O. ve Çetin, R. (2018). Türkiye’de Okul Yöneticisi Görevlendirme Sorunu: Bir Meta Sentez Çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 92-113.
• Köksal, D. (2019). Eğitim Yönetimi Alanında 2005-2018 Yılları Arasında Yürütülen Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Kuşkaya, V. (2016). Okul Yöneticilerinin Seçiminde Kullanılan Ölçütlere İlişkin Öğretmen Görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Kutanis, R., Bayraktaroğlu S., ve Yıldırım, E. (2007). Nitel araştırmanın dayanılmaz hafifliği-2: İdealler ve gerçekler. 15. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirileri Kitabı, 233-243.
• Küçükahmetoğlu, M. (2012). Türkiye'de Okullara Yönetici Yetiştirmenin Gerekliliği. (Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Marks, H. M. & Printy, S. M. (2003). Principal Leadership and School Performance: An Integration of Transformational and Instructional Leadership. Educational Administration Quarterly, 39 (3), 370-397.
• Mavi, D ve Özdemir, M. (2020). Yönetici Rolleri Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(3), 918-937. DOI: 10.31592/aeusbed.710877.
• MEB (2014). Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Denetim Başkanlığı ile Maarif Müfettişleri Başkanlıkları Yönetmeliği. (2014, 24 Mayıs). Resmi Gazete (Sayı: 29009). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/05/20140524-18.htm
• MEB. (1987). Yöneticiler Seminer Notları (Teftiş Kurul Başkanlığı). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Mızrak Karcı, M. (2020). Okul Yöneticilerinin Liderlik Davranışlarının Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Milli Eğitim Dergisi, 49 (227), 405-428.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2019). Millî Eğitim Bakanlığı 2019-2023 Stratejik Planı. Ankara: Strateji Geliştirme Başkanlığı.
• Öner, Ö. (2019). Türkiye’de Eğitim Denetimi Alanındaki Lisansüstü Eğitim Tezlerinin İncelenmesi (1990-2017). (Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Özben Aksoy, Ç. (2019). Okul Yöneticilerinin Değişimi Yönetme Yeterlilikleri. (Yüksek lisans tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
• Özdemir, A., Tanoba, T., Karaokur, Ş. ve Tonyalı, Ö. (2021). Türkiye'de Eğitim Bilimleri Alanında Yapılan Karma Yöntem Tezlerde Tipolojik ve Yöntemsel Eğilimler. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 54 (54), 23-53. DOI: 10.15285/maruaebd.826728
• Özdemir, S. (2012). Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Öztaban, A. (2020). Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Rollerini Yerine Getirme Düzeyleri. (Yüksek Lisans Tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Öztürk, K. (2019). Ortaokul Öğretmenlerinin Algılarına Göre Müdürlerin Yönetici Yeterlikleri ile Öğretmenlerin Psikolojik Dayanıklılık Düzeyleri Arasındaki İlişki. (Yüksek Lisans Tezi). Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri (Çev. Ed. M. Bütün ve S. B. Demir). Ankara: Pegem A.
• Polat, G. (2010). Eğitim Yönetimi ve Denetim Anabilim Dalında Yapılmış Lisansüstü Tez Çalışmalarının İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Prince, T. M. (2006). Alabama Practicing Principals: A Study of Perceptions of School Leaders Regarding Leadership Behaviors That are Most Effective for Administering Public Schools (Order No. 3236795). Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. (305349105).
• Rouss, E. G. (1993). Essential Competencies for Independent School Leaders. (Ph. D. University Of Virginia). Dissertation Abstract International, 54 (5).
• Sağlam Arı, G., Armutlu, C., Güneri Tosunoğlu, N. ve Yücel Toy, B. (2009). Pozitivist ve Postpozitivist Paradigmalar Çerçevesinde Metodoloji Tartışmalarının Yönetim ve Pazarlama Alanlarına Yansımaları. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27 (1), 113-141.
• Sayan, İ. (2018). Okul Yöneticisi Atama Türlerinin, Öğretmenler, Okul Yöneticileri ve Eğitim Öğretim Süreçleri Üzerine Etkilerinin Nitel Bir Analizi. (Yüksek Lisans Tezi). Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Selçuk, Z., Palancı, M., Kandemir, M., ve Dündar, H. (2014). Eğitim ve Bilim Dergisinde Yayınlanan Araştırmaların Eğilimleri: İçerik Analizi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 39 (173).
• Şan, E. (2020). Türkiye’de Eğitim Alanında Yayınlanan Karma Yönteme Dayalı Makalelerin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Şişman, M. (2018). Öğretim Liderliği. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Taymaz, H. (1985). İlköğretim ve Ortaöğretim Okul Müdürleri İçin Okul Yönetimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Terci, F. (2008). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Yönetici Yeterlik Davranışlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Terzioğlu, C. (2019). İlkokullardaki Okul Yöneticilerinin Mintzberg'in Yönetici Rollerini Yerine Getirme Düzeylerinin Hesap Verebilirlik Açısından Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Uysal, Ş. (2013). Türkiye’de Eğitim Yönetimi Teftişi Planlaması ve Ekonomisi Alanındaki Doktora Tezlerinin İncelenmesi. (Doktora Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Walker, V. A. (1985). Special Education Administrators Percevied Competences in Areas of Special Education. Texas Agricultural and Mechanical University Dissertation Abstracts Internatonal, 50 (4).
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yukl, G. (2011). Örgütlerde Liderlik. (Çeviri: Ş. Çetin ve R. Baltacı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Yücel, M. (2019). Okul Yöneticilerinin Yönetici Atamaya İlişkin Görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi, Uşak.
• Zehir Gülebi, N. (2019). Sınıf Öğretmenlerinin Liderlik Algıları ve İlkokul Yöneticilerinden Bekledikleri Liderlik Davranışlarına İlişkin Görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). Amasya Üniversitesi, Amasya.