Öğretmen Algılarına Göre Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ile Örgütsel Sinerji Arasındaki İlişki

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 3, 997 - 1016, 27.09.2024

Beytullah Kuru , Gökhan Kahveci

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1208624

Öz

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin okul yöneticilerinin liderlik stillerine ilişkin algılarıyla örgütsel sinerji arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Araştırma ilişkisel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evreni 2020-2021 eğitim öğretim yılında Rize ili ve ilçelerindeki resmi ilkokul ve ortaokullarda görev yapan öğretmenlerden meydana gelmiştir. Bu araştırmada basit seçkisiz örnekleme yöntemi ile örneklem oluşturma yolu seçilmiş ve 326 öğretmen araştırmaya dâhil edilmiştir. Araştırmanın verilerinin toplanmasında; Kılıç ve Yılmaz (2018) tarafından geliştirilen “Okul Yöneticilerinin Liderlik Stili Ölçeği”, Akpolat ve Levent (2018)’in geliştirdiği “Öğretmenlere Yönelik Örgütsel Sinerji Ölçeği” ve araştırmacının hazırladığı “Kişisel ve Mesleki Bilgi Formu” kullanılmıştır. Araştırma sonucunda demokratik liderlik ile örgütsel sinerji arasında yüksek düzeyde otokratik liderlik ile orta düzeyde pozitif yönlü, anlamlı bir ilişki belirlenmiştir. Tam serbestlik tanıyan liderlik ile örgütsel sinerji arasında ise düşük düzeyde ve negatif yönlü bir ilişki bulunmaktadır. Ayrıca okul yöneticilerinin sergiledikleri liderlik stillerinin örgütsel sinerjinin anlamlı bir yordayıcısı olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Liderlik stilleri, örgütsel sinerji, okul yöneticisi, öğretmen, Leadership styles, organizational synergy, school administrator, teacher

The Relationship Between Leadership Styles of School Administrators and Organizational Synergy According to Teachers' Perceptions

Öz

The aim of this research is to reveal the relationship between teachers' perceptions of school administrators' leadership styles and organizational synergy. The research was carried out in relational screening model. The universe of the research consisted of teachers working in official primary and secondary schools in Rize province and its districts in the 2020-2021 academic year. In this study, sampling method was chosen with simple random sampling method and 326 teachers were included in the study. In collecting the data of the research; "Leadership Style Scale of School Administrators" developed by Kılıç and Yılmaz (2018), "Organizational Synergy Scale for Teachers" developed by Akpolat and Levent (2018) and "Personal and Professional Information Form" prepared by the researcher were used. As a result of the research, a significant and positive relationship was determined between democratic leadership and organizational synergy with a high level of Autocratic leadership. On the other hand, there is a low-level and negative relationship between leadership that allows total freedom and organizational synergy. In addition, it has been revealed that the leadership styles exhibited by school administrators are a significant predictor of organizational synergy.abstract abstract abstract abstract abstract abstract abstract

Anahtar Kelimeler

Leadership styles, organizational synergy, school administrator, teacher

Kaynakça

• Akbaba, A. (2020). Okul müdürlerinin liderlik özelliklerinin müdür yardımcılarının görüşlerine göre değerlendirilmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 141-155.
• Aker, C. (2022). Okullardaki örgütsel sinerji düzeyi ile öğretmen liderliği arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi, Uşak.
• Akıncı, T. ve Ekşi, H. (2017). Lise öğretmenlerinin yönetici ruhsal liderlik algılarının öğretmen liderliği ve öz-yetkinliklerine etkisi. Değerler Eğitimi Dergisi, 15(34), 7-40.
• Akpolat ve Levent (2018). Öğretmenlere yönelik örgütsel sinerji ölçeğinin geliştirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 728-744.
• Aksoy, F. (2022). Öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının örgütsel sinerji ve örgütsel mutluluk düzeylerine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Alpay, M. Ü. (2019). Ortaokul yöneticilerinin liderlik stillerinin okul iklimi açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi, Uşak.
• Alvesson, M., Blom, M. ve Sveningsson, S. (2016). Reflexive leadership: Organising in an imperfect world. Sage.
• Ardıç, K. ve Polatcı, S. (2008). Tükenmişlik sendromu akademisyenler üzerinde bir uygulama (GOÜ örneği). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 69-96.
• Arslan, E. (2004). Kavram boyutunda yaratıcılık. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 16 (2), 19-26.
• Arterson IV, J. (2018). The relationship between teacher's perception of their principal's leadership style and student achievement (Unpublished doctoral dissertation). Trident University International, California.
• Avcı, A. (2019). Örgütsel değişim ve örgüt yönetiminde karizmatik liderlik ve eleştirel bir bakış. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 2(2), 148-157.
• Badaracco, J. L. ve Ellsworth, R. (1978). Leadership and the quest for integrity. Boston: Harward Business School.
• Balcı, A. (1995). Örgütsel gelişme. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Bardakçı, V. ve Aksu, A. (2019). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile avrupa birliği projelerinin okula katkı düzeyi arasındaki ilişki. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 10(2), 14-30.
• Bass, B. ve Avolio, B. (1994). Improving organizational effectiveness through transformational leadership. CA: Thousand Oaks.
• Bass, B. M. ve Steidlmeier, P. (1999). Ethics, character, and authentic transformational leadership behavior. The Leadership Quarterly, 10(2), 181-217.
• Bilgi, R. (2020). Ortaokul yöneticilerinin liderlik stilleri ile örgüt iklimi arasındaki ilişkinin öğretmen algılarına göre incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Brumley, C. (2011). Leadership standards in action: The school principal as servant-leader. RveL Education.
• Buluç, B. (2020). Geleneksel liderlik yaklaşımları. N. Güçlü (Ed.), Eğitim Yönetiminde Liderlik (s. 39-62). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Ch, A. H., Ahmad, S., Malik, M. ve Batool, A. (2017). Principals' Leadership Styles and Teachers' Job Satisfaction: A Correlation Study at Secondary Level. Bulletin of Education and Research, 39(3), 45-56.
• Chin, J. L. ve Trimble, J. E. (2014). Diversity and leadership. Sage Publications. Conner, D. R. (1993). Managing at the speed of change. New York: Villard.
• Cravalho, E. K. (2014). The synergy of teacher leaders: identifying the characteristics of a teacher leader community (Unpublished doctoral dissertation), University of Hawai'i at Manoa.
• Çamlıbel, N. (2003). Belirsizlik ortamında planlama düşüncesi ‘sinerjetik toplum- sinerjik yönetim ve sinerjist planlama modeli (Yayımlanmamış doktora tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Çelik, K. (2014). Yönetimde çağdaş yaklaşımlar. C. Elma ve K. Demir (Ed.), Örgütsel kontrol içinde (67-89). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çelik, V. (2013). Eğitimsel liderlik. Ankara: Pegem Akademi.
• Çiftçi, E.Y. (2007). Okul Müdürlerinin Kariyer Aşamaları ile Tercih Ettikleri Liderlik Model Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Demir, R., Türkmen, E. ve Doğan, A. (2015). Akademisyenlerin tükenmişlik düzeylerinin demografik değişkenler açısından incelenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1(4), 986-1008.
• Diker, N. ve Ökten, A. N. (2009). Kaos’ dan düzene; “sinerjik toplum, sinerjik yönetim ve sinerjist planlama”-örnek olay: 1999 marmara depremleri sonrası kaos ve kendi-kendine organizasyon süreci içinde bir ilkokulun yapımı. Megaron, 4(3), 147.
• Dökmen, Ü. (2004). Küçük şeyler. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Duman, N. (2021). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel sinerji arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Başkent Üniversitesi, Ankara.
• Ekici, K. M. (2006). Vizyoner liderlik. Ankara: Turhan.
• Eraslan, L. (2004). Liderlikte post-modern bir pradigma: dönüşümcü liderlik. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 8(1), 1-32.
• Erçetin, Ş. (2000). Lider sarmalında vizyon. Ankara: Nobel.
• Erdoğan, İ. (2006). Eğitimde değişim yönetimi. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Eren, E. (2004). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Basım.
• Ergun Özler, N. D. (2013). Liderlik. C. Koparal ve İ. Özalp (Ed.), Yönetim ve organizasyon. (ss. 95-119). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Ermeydan, M. (2019). Öğretmen görüşlerine göre okul yöneticilerinin liderlik stilleriyle algılanan okul etkililiği arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
• Ersoy, E. (2019). Öğretmenlerin örgütsel güç mesafesi ile örgütsel sinerji düzeyi arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul.
• Eryeşil, K. ve İraz, R. (2017). Liderlik tarzları ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir alan araştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 20(2), 129-139.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. ve Hyun, H. H. (2015). How to design and evaluate research in education (9th ed.). New York: Mc Graw Hill Education.
• Gavuz, Ş. (2008). İlköğretim okulları yöneticilerinin liderlik tarzları ile yetki devretme düzeyleri arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Gaziler, H. (2017). Okul yöneticilerinin liderlik stilleriyle öğretmenlerin mesleki adanmışlığına yönelik öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yakındoğu Üniversitesi, Lefkoşa.
• Goleman, D. (2002). Lideri lider yapan nedir? (Hüseyin, N. Çev.). İstanbul: Mess.
• Güney, B.H. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri ile kadın öğretmenlerin karşılaştıkları cam tavan engelleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Gürlek, Y. (2010). Yatılı ilköğretim bölge okullardaki yöneticilerin, öğretmenlerin ve diğer çalışanların sinerjik yönetime ilişkin görüşleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi) Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Hoy, W. ve Miskel, C. (2010). Eğitim yönetimi, teori, araştırma ve uygulama (Çev. S. Turan). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Ilgar, L. (2005). Eğitim yönetimi okul yönetimi sınıf yönetimi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Kale, M. ve Özdelen, E. (2014). The analysis of teacher leadership styles according to teachers’ perceptions in primary schools. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 152, 227-232.
• Karip, E. (1998). Dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 4(16), 443-465.
• Keçecioğlu, T. (1998). Liderlik ve liderler. İstanbul: Kalder.
• Keser Özmantar, Z. ve Çetin, Y. (2017). Temel eğitim kurumlarında görev yapan okul müdürlerinin liderlik becerilerinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(37), 261-284.
• Kgatle, M. S. (2016). Servant leadership: The path to success. Lulu Press, Inc.
• Kılıç, Y. ve Yılmaz, E. (2018). Okul yöneticilerinin liderlik stili ölçeğinin geliştirilmesi, Journal of Social and Humanities Sciences Research, 5(27), 3006-3016.
• Koçel, T. (2003). İşletme yöneticiliği. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Köksal, P. (2008). Sinerjik yönetim açısından strateji bileşenleri ve kaynakların irdelenmesi: gemi inşa sektöründe bir işletme örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Lai, L. S. (2002). A synergistic approach to ınformation systems project management. Department of Information Systems: City University of HongKong. (http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.4.8155verep=rep1vety pe=pdf Erişim tarihi: 23.12.2019)
• Lambert, L., Zimmerman, D. P. ve Gardner, M. E. (2016). Liberating leadership capacity: Pathways to educational wisdom. Teachers College Press.
• Mackenze, R. A. (1987). Zaman tuzağı. İstanbul: İlgi Yayınları
• Mullen, C. A. ve Kealy, W. A. (1999). Lifelong mentoring: The creation of learning relationships. C. A. Mullen ve D. W. Lick (Eds.). New directions in mentoring: Creating a culture of synergy (pp. 187-199). New York: Falmer Press.
• Murari, K. (2015). Impact of leadership styles on employee empowerment. Partridge Publishing.
• Müjdeci, N. (2020). Güneydoğu Anadolu bölgesindeki bazı üniversitelerde görev yapan öğretim elemanlarının sinerjik yönetim algıları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
• Okçu, V. (2014). Öğretmenlerin algılarına göre okul yöneticilerinin dönüşümsel ve işlemsel liderlik stilleri ile okuldaki farklılıkları yönetme becerileri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(6), 2147-2174.
• Özdevecioğlu, M. ve İnce Balcı, F. (2011). Kültürel sinerji yönetimi: kavramsal çerçeve, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(38), 27- 45.
• Öztürk, Z., Doğuç, E. ve Arıkan, G. (2017). Sağlık çalışanları tarafından algılanan durumsal liderlik stilleri (ankara’da bir özel hastane örneği. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 3(3), 381-397.
• Robinson, S. L. (2009). The negative impact of ostracism on thwarted belongingness and workplace contributions. In Academy of Management Proceedings, 1, 1-7.
• Sabuncuoğlu, Z. ve Tüz, M. (2011). Örgütsel psikoloji. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Sarıer, Y. (2013). Eğitim Kurumu Müdürlerinin Liderliği ile Okul Çıktıları Arasındaki İlişkilerin Meta-Analiz Yöntemiyle İncelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Schein, E. H. (1992). Organizational culture and leadership. San Francisco: Jossey-Bass.
• Serinkan, C. (2008). Liderlik ve motivasyon (geleneksel ve güncel yaklaşımlar). Ankara: Nobel.
• Sezgin, F. (2014). Eğitim yönetimi teori, araştırma ve uygulama. S. Turan, (Ed.), Örgütsel yapı (s. 43-96). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Shepherd-Jones, A. R. ve Salisbury-Glennon, J. D. (2018). Perceptions matter: the correlation between teacher motivation and principal leadership styles. Journal of Research in Education, 28(2), 93-131.
• Sığrı, Ü. ve Gürbüz, S. (2014). Örgütsel davranış. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Şenel, G. ve Aydoğan, E. (2019). Etik liderliğin duygusal emek üzerine etkisi: sağlık çalışanları üzerine bir araştırma, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2), 286-309.
• Şimşek, M. ve Çelik, A. (2012). Yönetim ve organizasyon. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Şişman, M. (1997). Geleceğin liderlerinin yetiştirilmesi ve eğitimde liderlik. Deniz Harp Okulu: İstanbul.
• Şişman, M. (2018). Öğretim liderliği (6. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Taşkın, S. (2022). Öğretmenlerin rezonans liderlik ve rol fazlası davranışları üzerine örgütsel sinerjinin aracı rolü (Yayınlanmamış doktora tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Terzi, A. R. ve Kurt, T. (2005). İlköğretim okulu müdürleri yöneticilik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 33(166), 98-111.
• Uğurlu, O. ve Hovardaoğlu, S. (2011). Liderlik davranışının değerlendirilmesinde liderin cinsiyeti, değerlendiren kişinin cinsiyeti ve liderlik stili arasındaki ilişki. Türk Psikoloji Dergisi, 26(68), 14-27.
• Yahya, S. ve Goh, W. K. (2002). Managing human resources toward achieving knowledge management. Journal of Knowledge Management, 6(5), 457-468.
• Yeşil, Ö. (2022). Örgütsel sinerjinin öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarına etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, İstanbul.
• Yılmaz, E. (2014). Eğitim yönetimi. İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Yörük, S. ve Kocabaş, D. (2001). Eğitimde demokratik liderlik ve iletişim. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 225-234.
• Yörük, S. (2000). Eğitimde demokratik liderlik (Elâzığ ili örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elâzığ.