Türkiye’de Uygulanan Çevresel Etki Değerlendirme Sürecine Halkın Katılımının Fransa’daki Uygulamayla Karşılaştırılması

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 727 - 747, 31.05.2021

Rukiye Mehtap Özlü

https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.702265

Cited By: 1

Öz

Çevresel etki değerlendirmesi, mevzuatta belirlenen yatırım projelerinin çevreye etkisinin değerlendirildiği, alternatif çözümlerle irdelendiği ve gereken tedbirlerin alınmasının sağlandığı önemli bir planlama aracıdır. Çevrenin korunması için değerli olan bu araca halkın katılımı, hukuken düzenlendiği için hem idare hukuku hem de çevre hukuku açısından önemlidir. Zira karar verme yetkisi, idarede olsa da bu araç sayesinde çevreye ilişkin konularda halk, bilgilendirilmekte olup halkın görüş ve önerileri, idari karar verme sürecine dahil edilmektedir. Bu konuda dünyada yaşanan olumlu gelişmeleri yakından izleyen ülkemizde de çevresel etki değerlendirme aracı ve halkın katılımı, hukuki düzenlemelerde yerini almaktadır. Ancak çevresel etki değerlendirme sürecine halkın katılımı hem uluslararası hem de ulusal platformlarda nicel ve nitel yönden yetersiz bulunarak eleştirilmektedir. Bu durum, farklı devlet pratiklerinin incelenerek alternatif uygulamaların araştırılması zorunluluğunu doğurmaktadır. Bu sebeple çalışmada, Fransa’da uygulanan kamu anketi aracı Türkiye’deki uygulamayla karşılaştırmalı hukukun metotlarından faydalanılarak incelenmektedir. Çalışmada; iki ülke uygulamaları arasındaki benzerlik ve farklılıklar ortaya konulduktan sonra, Türkiye’deki çevresel etki değerlendirme sürecine halkın katılımının geliştirilmesine yönelik birtakım önerilerde bulunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

ÇED, halkın katılımı, kamu anketi, Türkiye, Fransa, karşılaştırma

The Comparison of the Public Participation in the Environmental Impact Assessment Process Implemented in France and Turkey

Öz

The environmental impact assessment is an important planning tool in which the impact of investment projects, determined in the legislation, are evaluated, examined via alternative solutions and necessary measures are taken. This tool which takes an important role in environmental protection has a special value in terms of both administrative and environmental law as it regulates the participation of the public. Although, the competence of the decision-making is held by the administration, thanks to this tool, the public is informed about environmental issues, the opinions and suggestions of the public are included in the administrative decision-making process. In our country, which closely monitors the positive developments on this issue in the world, the environmental impact assessment tool and the participation of the public take their place in legal regulations. However, public participation in the environmental impact assessment process is criticized both in international and national platforms for being inadequate in terms of quantitative and qualitative aspects. This situation creates the necessity to investigate alternative practices by examining different state practices. Therefore, in this study, public survey tool practices in France and public participation practiced in Turkey are examined employing comparative law and its methods. In this study, after demonstrating the similarities and differences between the two countries applications, some suggestions are being made for the development of public participation in the environmental impact assessment process in Turkey.

Anahtar Kelimeler

environmental impact assessment, public participation, public survey, Turkey, France, comparative etude

Kaynakça

• AKINCI, M. (1996). Oluşum ve Yapılanma Sürecinde Türk Çevre Hukuku, Kocaeli Kitap Kulübü Yayınları, Bilim Dizisi 1, Kocaeli. AKKAŞ, Y. (2012). Türkiye’de Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Yönetmeliklerinin Değişim Süreci, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Çevre Bilimleri Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ankara. AVRUPA KONSEYi, (1997), Les défis pour la société européenne à l’aube de l’an 2000, Participation du pu public a l’aménagement du territoire dans différents pays européens, https://rm.coe.int/1680489803. Erişim Tarihi: 10.03.2020. AB KOMİSYONU, (2005). Türkiye’nin AB’ye Üyeliği Yolunda İlerleme Raporu COM (2005) 561 final, SEC (2005) 1426. AB KOMİSYONU, (2006). Türkiye’nin AB’ye Üyeliği Yolunda İlerleme Raporu COM (2006) 649 final, SEC (2006) 1390. AB KOMİSYONU, (2007). Türkiye’nin AB’ye Üyeliği Yolunda İlerleme Raporu COM (2007) 663 final, SEC (2007) 1436. AB KOMİSYONU, (2008). Türkiye’nin AB’ye Üyeliği Yolunda İlerleme Raporu COM (2008) 674 final, SEC (2008) 2699. AB KOMİSYONU, (2009). Türkiye’nin AB’ye Üyeliği Yolunda İlerleme Raporu COM (2009) 533 final, SEC (2009) 1334. AB KOMİSYONU, (2010). Türkiye’nin AB’ye Üyeliği Yolunda İlerleme Raporu COM (2010) 660 final, SEC (2010)1327. AB KOMİSYONU, (2011). Türkiye’nin AB’ye Üyeliği Yolunda İlerleme Raporu COM (2011) 666 final, SEC (2011) 1201. AB KOMİSYONU, (2012). Türkiye’nin AB’ye Üyeliği Yolunda İlerleme Raporu COM (2012) 600 final, SWD (2012) 336. AB KOMİSYONU, (2013). Türkiye’nin AB’ye Üyeliği Yolunda İlerleme Raporu COM (2013) 700 final, SWD (2013). AB KOMİSYONU, (2014). Türkiye’nin AB’ye Üyeliği Yolunda İlerleme Raporu COM (2014) 700 final, SWD (2014) 307. AB KOMİSYONU, (2015). Türkiye’nin AB’ye Üyeliği Yolunda İlerleme Raporu COM (2015) final, SEC (20). AB KOMİSYONU, (2016). Türkiye’nin AB’ye Üyeliği Yolunda İlerleme Raporu, COM(2016), 715 nihai, SWD(2016) 366 nihai. AB KOMİSYONU, (2018). Türkiye’nin AB’ye Üyeliği Yolunda İlerleme Raporu, COM(2018), 450 nihai, SWD(2018) 153 nihai. AB KOMİSYONU, (2019). Türkiye’nin AB’ye Üyeliği Yolunda İlerleme Raporu COM(2019) 260 final, SWD(2019) 220. BEK, N. (2018). Çevresel Etki Değerlendirmesi Sürecine Halkın Katılımı Sorunu: Çanakkale İli Termik Santralleri Örneği, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Çanakkale. BOUCHARDEAU, H., (Aralık 1993), L’enquête publique, Rapport public remis au ministre de l’environnement, Les éditions du JO. BROUSSARD, C., (Mart 1993), Professionnaliser les commissaires enquêteurs, Etudes foncières, no :58. CAILLOSSE, J., (Eylül 1986) Enquête publique et protection de l’environnement, Actualité Juridique Droit Administratif, n° 9. CCA PARİS, Paris İdare Mahkemesi, 15 Aralık 2011, Commune de Noyen-sur-Seine, no 11PA01422. CCA PARİS, Paris İdare Mahkemesi, 26 Ocak 2012, M. Et Mme A., no 10PA0677. CHAUMET, M., (1993), Conduire l’enquête publique. Une démarche de commissaire enquêteur, Juris-service, Paris. CNCE, (2019). https://www.cnce.fr/enquetes-publiques, Erişim Tarihi: 10.03.2020. CCE, (2019). https://www.acev85.org/1-accueil-general/proc%C3%A9dures-de-l-enqu%C3%AAte-publique/, Erişim Tarihi: 10.03.2020. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI, (2019). https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/son-calistay-sonuc-b-ld-rges-_07052019n-ha--20190516125823.pdf, Erişim Tarihi: 10.03.2020. DANIŞTAY (a), 14. Daire, E: 2011/13522, K:2013/4. DANIŞTAY (b), 14. Daire, E: 2011/11139, K:2013/9. GRAND-DELEAGE, S. (2002). La concertation dans le droit de l’urbanisme, yayımlanmamış tez, Lyon. FRANSIZ DANISTAYI, 25 Ocak 1967, Sieur Deulieger, AJDA 1967, II, s.478. FRANSIZ DANISTAYI, 1 Mart 1989, Association syndicale autorisée de la Foux, D.A., no 252. FRANSIZ DANISTAYI, 2 Şubat 1993, Epoux Bedin, Req. no 33648. FRANSIZ DANISTAYI, 21 Ekim 1994, Fédération Rhône-Alpes de protection de la nature, Req. no 05719. HELIN, J-C. (1981). “La participation des citoyens aux décisions publiques d’environnement”, Droit et villes : 109. HELİN, J-C. (1994). “L’évoluation récente du droit des enquetes publiques”, RDI, No2. HELIN, J-C. (1995). “Enquêtes publiques », Jurisclasseur des collectivités territoriales”, fascicule 1020 :1. HOSTIOU R., HELIN J-C. (1993). Droits des enquêtes publiques, Le Moniteur, L’Actualité juridique, Paris. HOSTIOU R., HELIN J-C. (Nisan 2002). Participation, décentralisation et déconcentration : une nouvelle réforme en matiere de grands projets”, AJDA :291. HOSTIOU R., HELIN J-C. (2016 a). “Enquêtes publiques (première partie) ”, Revue juridique de l’environnement, 2016/1 (Volume 41), p. 162-169. URL : https://www.cairn.info/revue-revue-juridique-de-l-environnement-2016-1-page-162.htm HOSTIOU R., HELIN J-C.. (2016 b). “Enquêtes publiques (deuxième partie) ”, Revue juridique de l’environnement, vol. volume 41, no. 2, 2016, pp. 395-404. JEGOUZO, Y. (1983). La réforme de l’enquête publique, Dalloz, Paris. JEGOUZO, Y. (2001). La loi Solidarité et renouvellement urbains, L'Actualité juridique. Droit administratif, Dalloz : 9. LECOQ, V. (1995). Pratique des enquêtes publiques. Les instruments juridiques de la participation des administrés a la décision publique, Nouvelle édition fiduciaires, Levallois-Perret. OĞUZ, A. (2003). “Hukukun Bağımsız Bir Alanı Olarak Karşılaştırmalı Hukukun Konusu ve Metodu”, Milletlerarası Hukuk Araştırma Bülteni, Prof. Dr. Ergin Nomer’e Armağan, İstanbul: 451-507. ÖKMEN, M., DEMİR, F., (2010).“Türkiye’de Katılımcı Çevresel Etki̇ Değerlendirmesi ve Uşak İli̇ Örneği”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (20): 265-276. ÖZLÜ, R. M. (2019). “Çevresel Etki Değerlendirme Sürecine Halkın Katılımı ve Tokat İli Örneği”, 3. Uluslararası ÜNİDOKAP Karadeniz Sempozyumu Bildiri Kitabı, s. 771-780. http://aves.erzincan.edu.tr/YayinGoster.aspx?ID=1178&NO=7. PAPIN, J.-C. (1980). L’enquête publique à la déclaration d’utilité publique. Contribution à l’étude d’une procédure associant les administres à l’action administrative, yayımlanmamış tez, Tours. PRIEUR, M. (1990). Les enquêtes publiques, quel avenir ?, La Documentation française, Notes et études documentaires, Paris. ÜLKER, O., ÇOBANOĞLU, N. (2012). “Türkiye’de Hidroelektrik Santraller’in Durumu (Hes’ler) ve Çevre Politikaları Bağlamında Değerlendirilmesi”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (2): 65-88. THOMAS, J. (1985). Les nouvelles règles du jeu, (Ed.) SAUVEZ, M. L’intervantion du public dans le choix d’aménagement, ADEF, Paris. TURGUT, N. (1998). Çevre Hukuku (Karşılaştırmalı İnceleme), Savaş Yayınevi, Ankara.