Firmaların Ar-ge Harcamaları ile Etkinlik Düzeyleri ve Toplam Faktör Verimlilikleri Arasındaki Nedensellik İlişkisi (BİST’te Faaliyet Gösteren Firmalar Üzerinde Bir İnceleme)

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 375 - 387, 31.01.2023

Yaşar Turna , Abdulvahap Özcan

https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1140736

Bu makale için 31 Mayıs 2023 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/alanyaakademik/issue/77789/1307698

Öz

Küresel ekonomik koşulların geçerli olduğu günümüzde artan rekabet koşullarının da etkisiyle firma etkinliği kavramı firmaların ulusal ve uluslararası piyasalarda rekabet güçlerinin belirlenmesi açısından önem arz etmektedir. Genel olarak firma etkinliği bir firmanın veri girdilerle optimal çıktı bileşimini sağlaması olarak ifade edilmektedir. Firmaların etkinlik performanslarının artırılmasında ise ar-ge harcamaları önemli rol oynamaktadır. İşletmelerin yapmış oldukları ar-ge harcamaları firma büyüklüğünü, karlılığını ve rekabet gücünü artırmaktadır. Bu çerçevede çalışmada Türkiye’de 2009-2020 yılları arasında BİST’ te faaliyet gösteren ve kesintisiz ar-ge harcaması yapan imalat sanayii firmalarının ar-ge harcamaları, firma etkinliği ve toplam faktör verimliliği arasındaki ilişki incelenmiştir. Yapılan analizlerden nedensellik testi sonuçlarına göre teknik etkinlikten ar-ge harcamalarına doğru ve ar-ge harcamalarından toplam faktör verimliliğine doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisine rastlanmıştır. Ayrıca yapılan Panel ARDL testi sonuçlarına göre ise ar-ge harcamaları ile teknik etkinlik düzeyi ve toplam faktör verimliliği arasında uzun dönemli bir ilişki bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Firma Etkinliği, AR-GE Harcamaları, Toplam Faktör Verimliliği

The Causality Relationship Between R&D Expenditure, Efficiency Levels and Total Factor Productivity of Firms (A Review on Firms Operating in BIST)

Bu makale için 31 Mayıs 2023 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/alanyaakademik/issue/77789/1307698

Öz

In today's world where global economic conditions prevail, the concept of firm efficiency is important in terms of determining the competitiveness of firms in national and international markets with the effect of increasing competition conditions. In general, firm efficiency is defined as a firm's ability to achieve the optimal output combination with given inputs. R&D expenditures play an important role in increasing the efficiency performance of firms. R&D expenditures of firms increase firm size, profitability and competitiveness. In this framework, this study examines the relationship between R&D expenditures, firm efficiency and total factor productivity of manufacturing industry firms operating in BIST between 2009 and 2020 in Turkey. According to the causality test results, a unidirectional causality relationship was found from technical efficiency to R&D expenditures and from R&D expenditures to total factor productivity. In addition, according to the results of the Panel ARDL test, there is a long-run relationship between R&D expenditures and technical efficiency level and total factor productivity.

Anahtar Kelimeler

Firm Efficiency, R&D Expenditures, Total Factor Productivity

Kaynakça

• ATA, H. A., & YAKUT, E. (2009). “Finansal Performansa Dayalı Etkinlik Ölçümü: İmalat Sektörü Uygulaması” Journal of Kocaeli University Institute of Social Sciences, Vol 18, pp.80 – 100. https://pdfs.semanticscholar.org/be80/5590c4d686eaf5cf04e9e371fd3f0cfa8aa9.pdf
• ATUKALP, M., E. (2018). “Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Endeksi ile Türk Bankacılık Sisteminde Bölgesel Performans Ölçümü” Financial Political and Economic Comments, Vol: 638, pp.17-34. http://www.ekonomikyorumlar.com.tr/files/articles/1530692309.pdf
• AYDIN, H. İ., & YALÇINKAYA, Ö. (2017). “Ar-Ge Yatırımlarının Toplam Faktör Verimliliği Üzerindeki Etkileri: OECD Ülkeleri Üzerinde Panel Veri Analizi (1994-2014)”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (26), 178-196. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/pausbed/issue/34756/384426
• BARASA, L. (2015). “R&D, Foreign Technology and Technical Efficiency in Developing Countries” (DFID Working Paper). Tilburg University.
• BADUNENKO, O., & STEPHANY, A. (2004). “The Potential Determinants of German Firms' Technical Effciency: An Application Using Industry Level Data” German Stata Users' Group Meetings
• BERGHÄLL, E. (2016). “Innovation, competition and technical efficiency, Cogent Business & Management, Taylor & Francis, Abingdon, Vol:3, pp.1-23.
• BONANNO, G. (2016). “ICT and R&D As Inputs Or Efficiency Determinants? Analysing Italian Manufacturing Firms 2007-2009” Eurasian Business Review, Vol: 6 (3), pp.383-404.
• BOZKURT, E., & TOPÇUOĞLU, Ö. (2019). “AR-GE Etkinliğinin Belirleyicileri Üzerine Bir Tobit Model Uygulaması” Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Vol: 21, pp.141-163.
• BOZOKLU, Ş., & YILANCI, V. (2013). “Finansal Gelişme ve İktisadi Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Gelişmekte Olan Ekonomiler İçin Analiz” Journal of Dokuz Eylul University Faculty of Economics and Administrative Sciences, Vol: 2, pp.161-187.
• CENGER, H., GÜLCÜ, A., & KARACA, F., B. (2018). “Borsa İstanbul'da İşlem Gören İmalat Sanayi Firmalarının Göreli Etkinlik (VZA) Düzeylerinin Ar-Ge Yoğunlukları İle İlişkisi” JEBPIR Journal of Economics, Business, Politics and International Relations, Vol:4(1-2), pp.89-110.
• ÇİFTÇİ, N. (2010). “İçsel Büyüme Teorileri Çerçevesinde Yenilikçi Faaliyetler, Ar-Ge Harcamaları ve Yüksek Teknoloji İhracatı Arasındaki İlişkiler: OECD Ülkeleri Panel Veri Analizi” International Congress of History and Culture in the Balkans.
• DELİKTAŞ, E. (2002). “Türkiye özel sektör imalât sanayiinde etkinlik ve toplam faktör verimliliği analizi” METU Development Journal, Vol: 29 (3-4), pp.247-284.
• DEMİR, C. VE GÜLEÇ, Ö. F. (2019). "Araştırma Ve Geliştirme Giderlerinin Firma Kârlılığı Üzerine Etkisi: Bist İmalat Sektörü Örneği" Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute, Vol: 34, pp.57-72.
• DİNÇER, D. (2015). “Türkiye’de 2000-2011 Yılları Arasında Gerçekleşen Ar-Ge Faaliyetlerinin Değerlendirilmesi” Tekirdağ SMMM Chamber Journal of Financial Advisors, Vol: 4.
• FİKİRLİ, Ö., & ÇETİN, A., K. (2015). “Ar-Ge Sermaye Birikiminin Toplam Faktör Verimliliğine Etkisi: Türkiye Örneği”, Journal of Entrepreneurship and Innovation Management, Vol: 4, Issue:2, pp.147-166.
• GRANT, K., MATOUSEK, R., MEYER, M., & TZEREMES, N. G. (2020). “Research and development spending and technical efficiency: evidence from biotechnology and pharmaceutical sector”. International Journal of Production Research, 58(20), 6170-6184.
• GROSSMAN, G., M., & HELPMAN, E. (1991). “Quality Ladders in the Theory of Growth” Oxford University Press, sayı 58, s.43-51.
• KALAYCI, E., & PAMUKÇU, M. T. (2014). “Does R&D Intensity Contribute to Technical Efficiency in Turkey?” Economics Business and Finance, Vol:29, pp.09-30.
• KIM, S., & LEE, H. (2006) “The Impact of Organizational Context and Information Technology on Employee Knowledge-Sharing Capabilities” Public Administration Review, sayı 66, s.370-385.
• KÖNIG, M. D., BATTISTON, S., NAPOLETANO, M., & SCHWEITZER, F. (2012). “The efficiency and stability of R&D networks”. Games and Economic Behavior, 75(2), 694-713.
• KREUSER, C. F., & NEWMAN, C. (2018). “Total factor productivity in South African manufacturing firms”. South African Journal of Economics, 86, 40-78.
• KUMBHAKAR, S. C., ORTEGA-ARGILÉS, R., POTTERS, L., VIVARELLI, M., & VOIGT, P. (2009). “Corporate R&D and firm efficiency: evidence from Europe’s top R&D investors”. Available at SSRN 1528592.
• LI, B. (2018). “Measurement and Analysis of China’s Industrial Technical Efficiency” Journal of Financial Risk Management, sayı 7, s.109-122.
• LIIK, M., MASSO, J., & UKRAINSKI, K. (2014). “The contribution of R&D to production efficiency in OECD countries: econometric analysis of industry-level panel data”. Baltic Journal of Economics, 14(1-2), 78-100.
• LUCAS, R., E. (1988). “On The Mechanics Of Economic Development” Journal of Monetary Economics, sayı 22, s.3-42.
• MITRA, A., SHARMA, C., & VÉGANZONÈS-VAROUDAKIS, M. A. (2011). Total factor productivity and technical efficiency of Indian manufacturing: The role of infrastructure and information & communication technology.
• ÖZÇELİK, F., & ÖZTÜRK B., A. (2019). “Girdi Olarak Maliyetlere Yönelik Veri Zarflama Analizi Modelleri İle Göreli Etkinlik Analizi” Journal of Business Studies, Vol: 11(2), pp.1011-1028.
• ÖZÇELİK, H., & KANDEMİR, B. (2017). “Veri zarflama analizi ve imalat sektöründe bir uygulama” Journal of Süleyman Demirel University Faculty of Economics and Administrative Sciences, Vol 22, pp.43-53.
• PERELMAN, S. (1995). “R&D, Technological Progress And Efficiency Change in Industrial Activities” Review of Income and Wealth, sayı 41, s.349-366.
• RAHEMAN, A., AFZA, T., QAYYUM, A., & BODLA, M. A. (2008). “Estimating total factor productivity and its components: Evidence from major manufacturing industries of Pakistan”. The Pakistan Development Review, 677-694.
• ROMER, P., M. (1990). “Endogenous Technological Change” Journal of Political Economy, sayı 98, s.71-101.
• TIAN, D. (2014). “R&D and Software Firms’ Productivity and Efficiency: Empirical Evidence of Global Top R&D Spending Firms” International Journal of Hybrid Information Technology, sayı 7, s.165-176.
• TATOĞLU, F., Y. (2017). “Panel Zaman Serileri Analizi” Beta Basım Yayın Dağıtım A.Ş., İstanbul.
• ZHANG, A., ZHANG, Y., & ZHAO, R. (2003). “A study of the R&D efficiency and productivity of Chinese firms”. Journal of Comparative Economics, 31(3), 444-464.
• ZHAO, H. (2015). “The Empirical Study on R&D Efficiency of High-Tech Industry in China. International Journal of Trade”. Economics and Finance, 6(1), 49.