Bankaların Tasarruf Mevduatları ile Tasarruf Katılım Fonlarının Seçili Makroekonomik ve Finansal Göstergeler ile İlişkisi Üzerine Ekonometrik Bir Analiz

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 3, 1217 - 1239, 29.09.2023

Onur Şeyranlıoğlu

https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1246777

Öz

Bu araştırmada, Türkiye’de bankaların tasarruf mevduatları ve tasarruf katılım fonları hesaplarının seçili makroekonomik ve finansal faktörler ile ilişkisi incelenmiştir. Johansen eşbütünleşme testi bulgularına göre her iki modelde seriler arasında uzun dönemli ilişki tespit edilmiştir. Uzun dönem VECM bulgularında, döviz kuru, enflasyon ve altın fiyatlarının bağımlı değişkenler üzerinde pozitif ve istatistiki açıdan anlamlı etkilerinin olduğu tespit edilmiştir. Döviz kuru, enflasyon ve altın fiyatlarının, tasarruf katılım fonlarını daha fazla etkilediği görülmüştür. BİST-100 endeksi ile bağımlı değişkenler arasında istatistiki açıdan anlamsız ve negatif bir ilişki tespit edilmiştir. Faiz oranı ile sadece tasarruf mevduatları arasında istatistiksel açıdan anlamlı ve pozitif bir ilişki söz konusudur. Son olarak seriler arasındaki nedensellik ilişkileri Toda-Yamamoto testi ile sınanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tasarruf Mevduatı, Tasarruf Katılım Fonları, Johansen Eşbütünleşme Testi, VECM, Toda-Yamamoto Nedensellik Testi

An Econometric Analysis on the Relationship of Banks' Savings Deposits and Savings Participation Funds with Selected Macroeconomic and Financial Indicators

Öz

In this study, the relationship between savings deposits and savings participation fund accounts of banks in Turkey and selected macroeconomic and financial factors is analysed. According to the Johansen cointegration test findings, a long-run relationship was found between the series in both models. In the long-run VECM findings, it is found that exchange rate, inflation and gold prices have positive and statistically significant effects on the dependent variables. Exchange rate, inflation and gold prices are found to affect savings participation funds more. There is a statistically insignificant and negative relationship between the BIST-100 index and the dependent variables. There is a statistically significant and positive relationship between the interest rate and only savings deposits. Finally, the causality relationships between the series are tested by Toda-Yamamoto test.

Anahtar Kelimeler

Savings Deposits, Savings Participation Funds, Johansen Cointegration Test, VECM, Toda-Yamamoto Causality Test

Kaynakça

• ABDUH, M., OMAR, M.A., & DUASA, J. (2011). “The Impact of Crisis and Macroeconomic Variables towards Islamic Banking Deposits”. American Journal of Applied Sciences, 8(12): 1378-1383.
• ABDUL KADER, R., & YAP, K.L. (2009). “The Impact of Interest Rate Changes on Islamic Bank Financing”, International Review of Business Research Papers, 5(3): 189-201.
• ALTAY, N.O., KÜÇÜKÖZMEN, C.C., URAL, M., & DEMİRELİ, E., (2016). Bankacılığın El Kitabı, Akademi Consulting & Training, Ankara.
• BACHA, O.I. (2004). “Dual Banking Systems and Interest Rate Risk for Islamic Banks”. Munich Personal RePEc Archive, No: 12763.
• BONSER, N.C., & DEWENTER, K.L. (1999). “Does Financial Market Development Stimulate Savings? Evidence From Emerging Stock Markets”. Contemporary Economic Policy, 173(3): 370-380.
• BOZKURT, H.Y. (2013). Zaman Serileri Analizi, 2. Baskı, Ekin Basın Yayın Dağıtım, Bursa.
• BROOKS, C. (2014). Introductory Econometrics for Finance, Third Edition, Cambridge University Press, Cambridge.
• DICKEY, D.A., & FULLER, W.A. (1979). “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series With a Unit Root”. Journal of the American Statistical Association, 74(366): 427–431.
• ERIEMO, N.O. (2014). “Macroeconomic Determinants of Bank Deposits in Nigeria”. Journal of Economics and Sustainable Development, 5: 49-57.
• ERİÇOK, R.E., & YILANCI, V. (2013). “Eğitim Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Sınır Testi Yaklaşımı”. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 8(1): 87-101.
• GENÇTÜRK, M., SENAL, S., & AKSOY, E. (2023). “Makroekonomik Değişkenlerinin Katılım Fonları Üzerindeki Etkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı”. Fiscaoeconomia, 7(1): 115-135.
• GÖÇER, İ. (2015). Ekonometri, Lider Yayınları, İzmir.
• GUJARATI, D.N. (2004). Basic Econometrics, 4th Edition, McGraw Hill.
• GÜL, M.E., TORUN, T., & DUMRUL, C. (2017). “Türk Katılım Bankalarının Fon Kaynaklarını Etkileyen Faktörler ve Bu Bankaların Klasik Bankalarla İlişkileri Üzerine Bir Uygulama”. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 50:141-166.
• GÜRİŞ, S., & ÖCAL ÖZKAYA, H.G. (2019). “Gelişmekte Olan Ülkelerde Tasarrufları Etkileyen Faktörler: Panel Veri Analizi”. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 11(20):93-108.
• HARON, S., & AHMAD, N. (2000). “The Effects of Conventional Interest Rates and Rate of Profit on Funds Deposited with Islamic Banking System in Malaysia”. International Journal of Islamic Financial Services, 1(4): 3-10.
• HARON, S., & SHANMUGAM, B. (1995). “The Effect of Rates of Profit on Islamic Bank’s Deposits: A Note”. Journal of Islamic Banking and Finance, 12(2): 18-28.
• HONDROYIANNIS, G. (2006). “Private Saving Determinants In European Countries: A Panel Cointegration Approach”. The Social Science Journal, 43(4): 553-569.
• JOHANSEN, S. (1988). “Statistical Analysis of Cointegrating Vectors”. Journal of Economic Dynamics and Control, 12: 231-254.
• KAYMAZ, V., & ÖZGÜN, F. (2021). “Are The Gross Savings Volumes and Determinants of the MINT Countries”. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 33: 231-244.
• LEVINE, R., & ZERVOS, S. (1998). “Stock Markets, Banks and Economic Growth”. American Economic Review, 88: 537-555.
• LOAYZA, N., SCHMIDT-HEBBEL, K., & SERVEN, L. (2000). “What Drives Private Saving across the World?”. The Review of Economics and Statistics, 82(2): 165–181.
• MASHAMBA, T., MAGWEWA, R., & GUMBO, L. (2014). “Analysing the Relationship between Banks’ Deposit Interest Rate and Deposit Mobilisation: Empirical Evidence from Zimbabwean Commercial Banks (1980-2006)”. IOSR Journal of Business and Management, 16, 64-75.
• MATUR, E.P., SABUNCU, A., & BAHÇECİ, S. (2012). “Determinants of Private Saving and Interaction Between Public, Private Savings in Turkey”. Topics in Middle Eastern and African Economies, 14: 102-125.
• MERT, M., & ÇAĞLAR, A.E. (2019). Eviews ve Gauss Uygulamalı Zaman Serileri Analizi, Detay Yayıncılık, Ankara.
• MUSHTAQ, S., & SIDDIQUI, D.A. (2017). “Effect of Interest Rate on Bank Deposits: Evidences from Islamic and Non-Islamic Economies”. Future Business Journal, 3(1): 1-8.
• NGULA, I.B. (2012). Determinants of Deposit Mobilization and its Role in Economic Growth in Ghana. Masters Dissertation, Kwame Nkrumah University of Science and Technology, Ghana.
• OJEAGA, P., & ODEJIMI, D.O. (2014). "The Impact of Interest Rate on Bank Deposit: Evidence From The Banking Sector". Meditarranean Journal of Social Sciences, 16: 232-238.
• ÖZCAN, B., & PEKER, A.E. (2018). “Özel Tasarrufun Belirleyenleri: Türkiye Örneği”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi”. 28(2): 179-197.
• ÖZCAN, K.M., GÜNAY, A., & ERTAÇ, S. (2003). “Determinants of Private Savings Behaviour In Turkey”. Applied Economics, 35(12): 1405-1416.
• ÖZEN, E., VURUR, N.S., & GRIMA, S. (2018). “Investigation of Causality between Interest Rate and Deposit Investor’s Behaviour”. Broad Research in Artificial Intelligence and Neuroscience, 9(4): 177-185.
• ÖZTÜRK, C., & İBİŞ, C. (2022). “Likidite Riski Yönetiminde Vadesiz ve Vadeli Mevduatların Davranışsal Modellenmesi”. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 16(1): 1-26.
• PHILLIPS, P.C.B., & PERRON, P. (1988). “Testing for a Unit Root in Time Series Regression”. Biometrika, 75(2): 335–346.
• PITOŇÁKOVÁ, R. (2016). “Determinants of Household Bank Deposits: Evidence from Slovakia”. Journal of Economics, Business and Management, 4(9): 528-533.
• RAHMAN, S.A., AHMAD, N.H., & ARSHAD, N.C. (2021). “Bank Specific and Macroeconomic Factors Influencing Islamic Banks Deposits”. International Journal of Islamic Business, 6(2): 37-57.
• RAZA, A., IQBAL, N., ZESHAN, A., AHMED, M., & AHMED, T. (2012). “The Role of FDI on Stock Market Development: The Case of Pakistan”. Journal of Economics and Behavioral Studies, 4(1): 26–33.
• SARI, S., & YILDIRIM, K. (2022). “Özel Tasarrufları Belirleyen Faktörlerin ARDL Yöntemiyle İncelenmesi: Türkiye Ekonomisi için Bir Uygulama”. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1): 375-389.
• SELÇUK, H., & TUNAY, B. (2014). Ticari Banka Yönetiminin Temelleri, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• SEVÜKTEKİN, M., & ÇINAR, M. (2014). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi Eviews Uygulamalı, 5. Baskı, Dora Yayıncılık, Bursa.
• SEVÜKTEKİN, M., & NARGELEÇEKENLER, M. (2010). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi EViews Uygulamalı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• TARI, R. (2010). Ekonometri, 9. Baskı, Umuttepe Yayınları, İstanbul.
• TCMB EVDS, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Elektronik Veri Dağıtım Sistemi, “Tüm Seriler”, https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php, 02.01.2023.
• TODA, H.Y., & YAMAMOTO, T. (1995). “Statistical Inference in Vector Autoregression with Possibly Integrated Processes”. Journal of Econometrics, 66: 225–250.
• TSPB, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği, “Türkiye Sermaye Piyasası Genel Görünümü (Ocak 2023)”, https://tspb.org.tr/wp-content/uploads/2023/01/Turkish_Capital_Markets-202301-TR.pdf, 25.01.2023.
• TURNER, P. (2009). “Testing for Cointegration Using the Johansen Approach: Are We Using the Correct Critical Values?”. Journal of Applied Econometrics, 24(5): 825–831.
• TÜRKAN, Y., & DOĞAN, Y. (2020). “Katılım Bankalarının Tasarruf Fonları ile Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişki, Bir Zaman Serisi Analizi”. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1): 227-250.
• UYGUN, D., & DÖLEK, A. (2017). Bankacılık, Umut Kitap Basım Yayın Dağıtım, İstanbul.
• UYGUR, E. (2012). Türkiye'de Tasarrufların Seyri ve Etkileyen Bazı Unsurlar. Discussion Paper, No. 2012/108, Turkish Economic Association, Ankara.
• ÜNVAN, Y.A., & YAKUBU, I.N. (2020). “Do Bank-Specific Factors Drive Bank Deposits in Ghana?”. Journal of Computational and Applied Mathematics, 376: 112827.
• YADAV, H., & KISHORE, R.R. (2017). “Bank Deposits in India – Econometric Analysis of Macroeconomic Determinants”. Journal of Economics and Sustainable Development, 8(12): 20-30.
• YAKUBU, I.N., & ABOKOR, A.H. (2020). "Factors Determining Bank Deposit Growth in Turkey: An Empirical Analysis". Rajagiri Management Journal, 14(2): 121-132.
• YOUSSEF, A.M.M., MANSI, A.L.M., & SHAHWAN, T.M.H. (2022). “The Impact of Interest and Inflation Rates on Deposits Behavior of Banks: The Case of Egypt”. The Academic Journal of Contemporary Commercial Research, 2 (1): 55-80.
• YUSOFF, R., & WILSON, R. (2005). “An Econometric Analysis of Conventional and Islamic Bank Deposits in Malysia”. Review of Islamic Economics, 9(1): 31-52.
• ZIVOT, E., & ANDREWS, D.W.K. (1992). “Further Evidence on the Great Crash, the Oil-Price Shock, and the Unit-Root Hypothesis”. Journal of Business & Economic Statistics, 10(3): 251–270.