Çok Kriterli Karar Verme Teknikleriyle Nakliye Aracı Seçimi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 503 - 518, 31.05.2024

Ayhan Demirci

https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1388286

Öz

Üretim süreçlerindeki iyileştirilme olanaklarının sınırlılığı dikkate alındığında, lojistik faaliyetlerin yaratacağı etkinin önemi ortaya çıkmaktadır. Her alanda olduğu gibi lojistik faaliyetlerde de süreçlerin titizlikle değerlendirilmesi ve özellikle büyük ölçekli yatırım gerektiren durumlarda ise işe doğru kararlarla başlanması önemlidir. Buna bağlı olarak lojistik faaliyetler son yıllarda bilimsel çalışmaların odağı haline gelmiştir. Bu kapsamda çalışmada; nakliye sektöründe faaliyet gösteren bir firmanın, nakliye aracı alım kararına, bilimsel karar destek olanağı sunan çok kriterli karar verme teknikleri ile rasyonel bir yaklaşım önerilmiştir. Çalışmada ARAS ve ARCAS teknikleri kullanılarak sonuçların karşılaştırılmasına olanak sunulmuştur. Karar kriterlerinin ağırlıklandırılmasında CRITIC tekniğinden yararlanılarak, kararın sezgisel olmasının önüne geçilmiştir. Her iki teknikle elde edilen sonuçların birbiriyle aynı olduğu belirlenmiş, kullanılan çok kriterli karar verme tekniklerinin güçlü sonuçlar sağladığı bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Taşımacılık, Nakliye Aracı Seçimi, CRITIC, ARAS, ARCAS

Transportation Vehicle Selection by Using Multi-Criteria Decision-Making Techniques

Öz

Considering the limited improvement opportunities in production processes, the importance of the impact of logistics activities becomes evident. As in every field, it is important to evaluate the processes meticulously in logistics activities and to start the work with the right decisions, especially in cases that require large-scale investment. Accordingly, logistics activities have become the focus of scientific studies in recent years. In this context, in the study; A rational approach to the transportation vehicle purchase decision of a company operating in the transportation sector is proposed with multi-criteria decision-making techniques that offer scientific decision support. In the study, it was possible to compare the results by using ARAS and ARCAS techniques. By using the CRITIC technique in weighting the decision criteria, the decision is prevented from being intuitive. It has been determined that the results obtained with both techniques are the same, and it has been found that the multi-criteria decision-making techniques used provide strong results.

Anahtar Kelimeler

Transportation, Transportation Vehicle Selection, CRITIC, ARAS, ARCAS

Kaynakça

• Akın, N.G. (2019). Makine seçim probleminde ENTROPİ-ROV ve CRITIC-ROV yöntemlerinin karşılaştırılması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 62, 20-39.
• Anbarcı, M., Öz, B., & Giran, Ö. (2017). İnşaat yönetiminde nakliye aracı seçiminde MOORA çok ölçütlü karar verme yöntemi ile bir uygulama. Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi, 06-07 Ekim 2017, Samsun, 149-154.
• Aslan, H.M. (2017). AHP-ARAS hibrit yöntemi ile lojistik işletmelerinin en uygun araç seçimi. The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems, 5(2), 271-282.
• Ayçin, E. (2020). Personel seçim sürecinde CRITIC ve MAIRCA yöntemlerinin kullanılması. İşletme, 1(1), 1-12.
• Ayçin, E. (2019). Çok Kriterli Karar Verme – Bilgisayar Uygulamalı Çözümler, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Bana e Costa, C. (1996). Les probl’ematiques de l’aide ‘a la d’ecision: Vers l’enrichissement de la trilogie choix–tri–rangement. RAIRO – Operations Research, 30(2), 191–216.
• Biswas, T., Chatterjee, P., & Choudhuri, B. (2020). Selection of commercially available alternative passenger vehicle in automotive environment. Operational Research in Engineering Sciences: Theory and Applications, 3(1), 16-27, DOI: 10.31181/oresta200113b.
• Canbulut, G., Köse, E., & Arık, O.A. (2021). Public transportation vehicle selection by the grey relational analysis method. Public Transport, DOI: 10.1007/s12469-021-00271-3.
• Ceran, Y., & Alagöz, A. (2007). Lojistik maliyet yönetimi: lojistik maliyetler ve lojistik maliyet muhasebesi. Journal of Administrative Science, Yönetim Bilimleri Dergisi, 5, 2.
• Demir, V. (2003). Lojistik Yönetim sisteminde fiziksel tedarik ve dağıtım alt sistem maliyetlerinin hesaplanması ve bir öneri. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• Demirci, A. (2022). The application of SWARA based COPRAS and OCRA methods to supplier selection problem. Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 13(2), 43-55, https://doi.org/10.18354/esam.1120887.
• Demirci, A. (2020-a). Lojistik tedarikçi seçiminde aksiyomatik tasarım tekniği uygulaması. International Journal of Economics, Politics, Humanities & Social Sciences, 3(1).
• Demirci, A. (2020-b). Nakliye aracı seçimi: Çok kriterli karar verme modeli önerisi. Antalya Bilim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 17-33.
• Demirci, A., & Manavgat, G. (2021). Veri zarflama analizi, TOPSIS ve VIKOR teknikleriyle forklift aracı seçimi: Karma model önerisi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 1-27.
• Diıakoulaki, D., Mavrotas, G., & Papayannakis, L. (2015). Determining objective weights in multiple criteria problems: The CRITIC method. Computers and Operations Research, 22(1), 763-770, https://doi.org/10.1016/0305-0548(94)00059-H.
• Dinçer, E. (2019). Çok kriterli karar alma, Gece Akademi, Ankara.
• Ebrahimzadeh Azbari, K., Ashofteh, P.S., Golfam, P., & Loaiciga, H.A. (2022). Application of the ARCAS group hybrid decision making method for wastewater reuse. Environment, Development and Sustainability, DOI: https://doi.org/10.1007/s10668-022-02822-5.
• Friedman, L.T. (2006). Dünya düzdür – Yirmi birinci yüzyılın kısa tarihi, Boyner Yayınları, İstanbul.
• Görçün, Ö. F., Senthil, S., & Küçükönder, H. (2021). Evaluation of tanker vehicle selection using a novel hybrid fuzzy MCDM technique. Decision Making: Applications in Management and Engineering, 4(2), 140-162, DOI: https://doi.org/10.31181/dmame210402140g.
• Ishizaka, A., & Nemery, P. (2013). Multi-criteria decision analysis – Methods and software, Wiley, United Kingdom.
• Karabasevic, D., Zavadskas, E.K., Turskis, V., & Stanujkic, D. (2016). The framework for the selection of personnel based on the SWARA and ARAS methods under uncertainties. Informatica, 27(1), 49-65, DOI: 10.15388/Informatica.2016.76.
• Keeney, R. (1992). Value-focused thinking: A path to creative decision making, Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Keleş, M.K. (2019). Entropi temelli ELECTRE III yöntemi ile B segmenti otomobil markalarının sıralanması. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(33), 29-50.
• Khan Babar, A.H., Ali, Y., & Khan, A. U. (2021). Moving toward green mobility: Overview and analysis of electric vehicle selection, Pakistan a case in point. Environment, Development and Sustainability, 23, 10994–11011, https://doi.org/10.1007/s10668-020-01101-5.
• Khan, F., Ali, Y., & Khan, A.U. (2020). Sustainable hybrid electric vehicle selection in the context of a developing country. Air Quality, Atmosphere & Health, 13:489–499, https://doi.org/10.1007/s11869-020-00812-y.
• Linkov, I., & Moberg, E. (2012). Multi-criteria decision alanysis: Environmental applications and case studies, CRC Press, USA.
• Madić, M., & Radovanović, M. (2015). Ranking of some most commonly used nontraditional machining processes using ROV and CRITIC methods. U.P.B. Scientific Bulletin, Series D, Vol. 77, 193-204.
• Özbek, A. (2017). Çok kriterli karar verme yöntemleri ve excel ile problem çözümü, Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar, Ankara.
• Özdağoğlu, A., Keleş, M.K., & Genç, V. (2021). FUCOM ve PROMETHEE yöntemleri ile ticari araç seçimi: Peyzaj firmasında bir uygulama. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25 (Özel Sayı), 231- 253, https://doi.org/10.53487/ataunisosbil.825910.
• Özgüner, M., & Ovalı, E. (2022). Karayolu taşımacılığı yapan bir lojistik firmasının araç seçimi probleminin entropi tabanlı TOPSIS ve ARAS yöntemleri ile çözümlenmesi. Alanya Akademik Bakış, 6(3), 3287-3308, https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1048672.
• Pala, O. (2022). A mixed-integer linear programming model for aggregating multi–criteria decision making methods. Decision Making: Applications in Management and Engineering, 5(2), 1-27, DOI: 10.31181/dmame0318062022p.
• Puska, A., Stojanovic, I., & Stilic, A. (2023). The influence of objective weight determination methods on electric vehicle selection in urban logistics. Journal of Intelligent Management Decision, 2(3), 117-129, DOI: 10.56578/jimd020302.
• Roy, B. (1991). The outranking approach and the foundations of ELECTRE methods. Theory and Decision, 31(1), https://doi.org/10.1007/BF00134132.
• Stanujkic, D., Zavadskas, E.K., Karabasevic, D., Turskis, Z., & Kersuliene, V. (2017). New group decision-making ARCAS approach based on the integration of the SWARA and the ARAS methods adapted for negotiations. Journal of Business, Economics and Management, 18(4), 599-618, DOI: 10.3846/16111699.2017.1327455.
• Stanujkic, D., & Zavadskas, E.K. (2015). A modified weighted sum method based on the decision-maker’s preferred levels of performance. Studies in Informatics and Control, 24(4), 461-469, DOI: 10.24846/v24i4y201510.
• Stock, J.R., & Lambert, D.M. (2001). Strategic logistics management, McGraw-Hill Higher Education, USA.
• Sürmen, Y., & Aygün, D. (2006). Türkiye’de lojistik faaliyetler ve muhasebe işlemleri – I. Muhasebe ve Finansman Öğretim Üyeleri Bilim ve Araştırma Derneği (MUFAD) Muhasebe ve Finansman Dergisi, 30, Bursa.
• Tuş, A., & Aytaç Adalı, E. (2019). The new combination with CRITIC and WASPAS methods for the time and attendance software selection problem. OPSEARCH, 56, 528-538, https://doi.org/10.1007/s12597-019-00371-6.
• Ulutaş, A., & Yürüyen, A. -A. (2019). Nakliye aracı seçimi için karşılaştırmalı çalışma. 2. International Conference on Empirical Economics and Social Science (ICEESS’ 19), Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi, 20-22 Haziran 2019, Balıkesir, 861-868.
• Wang, D., & Zhao, J. (2016). Design optimization of mechanical properties of ceramic tool material during turning of ultra-high-strength steel 300m with AHP and CRITIC method. International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 84, 2381-2390, DOI: 10.1007/s00170-015-7903-7.
• Zavadskas, E.K., & Turskis, Z. (2010). A new additive ratio assessment (ARAS) method in multicriteria decision-making. Technological and Economic Development of Economy, 16(2), 159-172, DOI: 10.3846/tede.2010.10.