Örgütsel Özdeşleşmenin Oluşumunda Farklılıkların Yönetimi ve Örgüt Kültürünün Rolü

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 656 - 670, 31.05.2024

Mehmet Sağlam , Zeynep Şifa Yaratılmış

https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1435103

Öz

Çalışanların sahip olduğu farklı özellik ve yetenekler ile birçok zenginlik de beraberinde gelmektedir. Ortak bir istihdam ve kimliğin temelini oluşturan örgüt kültürü, bünyesinde barındırdığı çeşitlilik ve farklılık ile bireylerin performanslarını ve motivasyonlarını etkilemektedir. Bu zenginliklerin doğru yönetimi ile örgütler, çalışanları ile arasında güçlü bir ilişki ve özdeşleşme kurabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, farklılıkların yönetimi anlayışı alt boyutlarının ve örgüt kültürünün, örgütsel özdeşleşme üzerindeki etkisini incelemek ve farklılıkların yönetimi alt boyutlarının örgütsel özdeşleşme üzerindeki etkisinde örgüt kültürünün rolünü araştırmaktır. Araştırmada, kartopu ve kolayda örnekleme yöntemi kullanılmıştır ve katılımcı sayısı 265’tir. Veriler online anket aracılığıyla toplanmıştır. Verilerin analizinde, SPSS 24 programı ve PROCESS macro kullanılmıştır. Analiz sonucunda, farklılıkların yönetimi alt boyutlarının örgütsel özdeşleşme ve örgüt kültürü üzerinde etkisi olduğu belirlenmiştir. Örgüt kültürünün tüm ilişkilerde aracı role sahip olduğu sonucuna ulaşılmış ve tüm hipotezler kabul edilmiştir. Çalışma sonucunda bulgular tartışılmış ve gelecek çalışma önerileri sunulmuştur. Literatürde bu üç kavramın ilişkisini birlikte inceleyen çalışma bulunmamaktadır. Bu durum çalışmanın özgünlüğünü ortaya koymaktadır. Bu bağlamda literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Farklılıkların Yönetimi, Örgüt Kültürü, Örgütsel Özdeşleşme

Etik Beyan

Bu makale için İstanbul Ticaret Üniversitesi Etik Kurulu’nun 03/11/2022/ tarihli ve E-65836846-044-268829 nolu kararınca etik kurul onayı alınmıştır

The Role of Diversity Management and Organizational Culture in the Formation of Organizational Identification

Öz

The different characteristics and abilities that employees have brings with them many riches. Organizational culture, which forms the basis of a common employment and identity, affects the performance and motivation of individuals with the diversity and difference it contains. With the correct management of these resources, organizations can establish a strong relationship and identification with their employees. The purpose of this study is to examine the effect of diversity management sub-dimensions and organizational culture on organizational identification and to investigate the role of organizational culture in the effect of diversity management sub-dimensions on organizational identification. Snowball and convenience sampling methods were used in the research and the number of participants was 265. Data were collected through an online survey. SPSS 24 program and PROCESS macro were used to analyze the data. As a result of the analysis, it was determined that diversity management sub-dimensions had an impact on organizational identification and organizational culture. It was concluded that organizational culture has a mediating role in all relationships and all hypotheses were accepted. In the result of the study, the findings were discussed, and future study suggestions were presented. There is no study in the literature that examines the relationship of these three concepts together. This situation reveals the originality of the study. In this context, it is thought to contribute to the literature.

Anahtar Kelimeler

Diversity Management, Organizational Culture, Organizational Identification

Kaynakça

• Akan, M., & Kanık, İ. (2018). Farklılıkların yönetiminin örgüt kültürüne olan etkisi: İstanbul’da faaliyet gösteren hizmet sektöründeki çalışanlar üzerinde bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (17. UİK Özel Sayısı), 657-674. https://doi.org/10.18092/ulikidince.431958
• Aksu, N. (2008). Örgüt kültürü bağlamında farklılıkların yönetimi ve bir uygulama. Uludağ Üniversitesi. (Yayın Nu. 544185), [Doktora Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi], https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Altunışık, R., Coşkun, R., Yıldırım, E., & Bayraktaroğlu, S. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Arıkoğlu, E. (2019). Çalışanların iş tatmini örgütsel bağlılık, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel vatandaşlık davranışı açısından değerlendirilmesi: finans sektöründe bir araştırma. (Yayın Nu. 220980), [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi], https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Ashforth, B.E., & Mael, F. (1989). Social identity theory and the organization. The Academy of Management Review, 14(1), 20-39. https://doi.org/10.2307/258189
• Balay, R., & Sağlam, M. (2004). Eğitimde farklılıkların yönetim ölçeğinin uygulanabilirliği. Süleyman Demirel Üniversitesi Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(8), 31-46.
• Baumgartner, H., & Homburg, C. (1996). Applications of structural equation modeling in marketing and consumer research: a review. International Journal of Research in Marketing, 13(2), 139-161. https://doi.org/10.1016/0167-8116(95)00038-0
• Bagozzi, R.P., Yi, Y., & Phillips, L.W. (1991). Assessing construct validity in organizational research. Administrative Science Quarterly, 36(3), 421–458. https://doi.org/10.2307/2393203
• Brown, M.E. (1969). Identification and some conditions of organizational ınvolvement. Administrative Science Quarterly, 14(3), 346-355. https://doi.org/10.2307/2391129
• Browne, M.W., & Cudeck, R. (1992). Alternative ways of assessing model fit. Sociological Methods & Research, 21(2), 230-258. https://doi.org/10.1177/0049124192021002
• Çokluk, Ö.S., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, S. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: spss ve lisrel uygulamaları. Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
• Doğanlı, U. (2019). Dönüşümcü liderlik ve örgütsel özdeşleşme ilişkisinde örgüt kültürünün düzenleyici etkisine yönelik bir araştırma. (Yayın Nu. 580485), [Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Durmuş, B., Yurtkoru, E.S., & Çinko, M. (2013). Sosyal bilimlerde spss’le veri analizi. (5.Bs.), Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Durmuş, Ş. (2022). Örgüt kültürü tipinin zorunlu vatandaşlık davranışına etkisinde örgütsel adalet algısının aracı rolü: Türkiye’deki en büyük 500 şirket üzerine bir araştırma. (Yayın Nu. 725882), [Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi], https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Elkovan, C.G. (2019). Örgüt kültürü algısının örgüte bağlılığa etkisi üzerine bir araştırma. Marmara Üniversitesi, (Yayın Nu. 598026), [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Ercan, G., & Akçil Ok, M. (2018). Hastane yiyecek hizmetleri hasta memnuniyeti ölçeğinin Türkçe formunun geçerlilik ve güvenirlilik çalışması. Türkiye Klinikleri Journal of Health Sciences, 3(3), 187-194. https://doi.org/10.5336/healthsci.2018-60053
• Ersöz, S., & Çiftçi, G.E. (2022). Çalışanlarda farklılıkların yönetimi ve örgütsel özdeşleşme ilişkisi. Hitit Journal of Social Sciences, 15(2), 297-317. https://doi.org/10.17218/hititsbd.1079118
• Field, A. (2009). Discovering statistics using spss. (3rd Edition), Sage Publications Ltd., London.
• Gültekin, M., & Şencan, H. (2019). Manevi değerlerin farklılıklar yönetimi üzerindeki etkisi. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies. 6(1), 1-18. https://doi.org/10.34232/pjess.494018
• Gündüz, Y., & Coşkun, Z.S. (2012). Öğrenci algısına göre öğretmen etik değerler ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(1), 111-131. https://hdl.handle.net/11494/3916
• Hair, J.F., Matthews, L.M., Matthews, R.L., & Sarstedt, M. (2017). Pls-sem or cb-sem: updated guidelines on which method to use. International Journal of Multivariate Data Analysis. 1, 107–123. https://doi.org/10.1504/IJMDA.2017.087624
• Haşıloğlu, S.B., Baran, T., & Aydın, O. (2015). Pazarlama araştırmalarındaki potansiyel problemlere yönelik bir araştırma: kolayda örnekleme ve sıklık ifadeli ölçek maddeleri. İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, 2(1), 19-28. https://doi.org/10.5505/pibyd.2015.47966/1
• Hofstede, G. (1993). Cultural constraints in management theories. Academy of Management Executive, 7, 81-94. https://doi.org/10.5465/ame.1993.9409142061
• Jiang, Z. (2024). Cross-level effects of diversity climate on employee organizational ıdentification: evidence from law enforcement units, Public Performance & Management Review, 47(1), 56-88. https://doi.org/10.1080/15309576.2023.2184401
• Johnson, R.A., & Wichern, D.W., (2002). Applied multivariate statistical analysis, Prentice-Hall Inc., New Jersey.
• Jun, W., Mian, Z. & Baiyin, Y. (2009). Does the traditional culture affect organizational identification? An analysis of the perception channels in organizational identification of Chinese employees. Frontiers of Business Research in China, 3(3), 343–361. https://doi.org/10.1007/s11782-009-0017-z
• Kılıçlar Şahin, E. (2015). İlköğretim kurumlarında farklılıkların yönetimine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. (Yayın Nu. 378259), [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Kline, R.B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling (methodology in the social sciences) (4th Edition). New York: Taylor & Francis.
• Korkmaz, O., Aydemir, S., & Uysal, H.T. (2017). Örgütsel özdeşleşme üzerinde örgüte hâkim kurum kültürünün etkisi. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 16(12), 62-81. https://hdl.handle.net/20.500.11776/2691
• Mael, F., & Ashforth, B.E. (1992). Alumni and their alma mater: a partial test of the reformulated model of organizational identification, Journal Of Organizational Behavior, 13(2), 103-123. https://doi.org/10.1002/job.4030130202
• Mamatoğlu, N. (2006). Örgüt ı̇çi ı̇letişim ve performans değerlendirme sistemi algıları örgüt kültürü algısını yordar mı? Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(4),177- 201. https://doi.org/10.16987/AUSBF.74905
• Memduhoğlu, H.B. (2007). Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre Türkiye’de kamu liselerinde farklılıkların yönetimi. (Yayın Nu. 235719), [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Okat, B. (2010). Örgütlerde farklılıkların yönetimi ve farklılık iklimine kurumsal bir yaklaşım. (Yayın Nu. 280786), [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. http://hdl.handle.net/20.500.12397/10547
• O’Reilly, C. & Chatman, J. (1986). Organizational commitment and psychological attachment: the effects of compliance, identification, and internalization on prosocial behavior. Journal of Applied Psychology, 71(3),492-499. https://doi.org/10.1037/0021-9010.71.3.492
• O’Reilly, C.A., & Williams, K.Y. (1998). Demography and diversity in organizations a review of 40 years of research. Research in Organizational Behavior, 20,77-140. https://www.scribd.com/document/478336496/Williams-y-O-Reilly-1998-Demography-and-diversity-in-organizations-A-revie-pdf
• Oruç, E. (2019). İş şekillendirmenin psikolojik iyi oluşa etkisinde işin anlamının aracılık etkisi. Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü Dergisi, 1(1), 24-28. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sauied/issue/51532/654424
• Öcal, M. (2021). Örgüt kültürü, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel bağlılığın işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi: otel işletmelerinde bir uygulama. (Yayın Nu. 707293), [Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi], https://hdl.handle.net/11630/9939
• Özgözcü, S. (2017). Kurumsal imaj, örgüt kültürü ve örgütsel özdeşleşme ilişkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(2), 581-596. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/228623/
• Rawski, S.L., & Conroy, S.A. (2020). Beyond demographic identities and motivation to learn: the effect of organizational identification on diversity training outcomes, Journal of Organizational Behavior, 41, 461-478. https://doi.org/10.1002/job.2439
• Robbins, S.P. (1996). Organizational behaviour, concepts, controveries and application. Newyork: Prentice Hall, Englewood Cliffs
• Robbins, S.P., & Judge T.A. (2015). Örgütsel davranış- organizational behavior. (İ. Erdem, Çev.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Sağlam Arı, G., Bal, H., & Çına Bal, E. (2010). İşe bağımlılığın tükenmişlik ve işten ayrılma niyeti ilişkisindeki aracılık etkisi: yatırım uzmanları üzerinde bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(3), 143-166. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/20826/222996
• Sağlam, M. (2020). Avm atmosferi unsurlarının alışveriş değeri ve tüketicilerin alışveriş davranış biçimleri üzerindeki etkisi: alışveriş değerinin aracı rolünün incelenmesi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 12(22), 298-321. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.616943
• Sağlam, M., & Tavman, E.B. (2021). Covid 19 döneminde algılanan tehdit, algılanan ciddiyet ve kendini izole etme niyetinin dürtüsel satın alma üzerindeki etkisi: bir seri aracılık modeli incelemesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(3), 2256-2271. https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1260
• Sarstedt, M., Hair, J.F., Cheah, J.H., Becker, J.M., & Ringle, C.M. (2019). How to specify, estimate, and validate higher-order constructs in pls-sem, Australasian Marketing Journal, 27(3),197–211. https://doi.org/10.1016/j.ausmj.2019.05.003
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74. https://doi.org/10.23668/psycharchives.12784
• Schrodt, P. (2002). The relationship between organizational identification and organizational culture: Employee perceptions of culture and identification in a retail sales organization. Communication Studies, 53(2), 189-202. https://doi.org/10.1080/10510970209388584
• Sezerel, H. (2013). Örgüt kültürü farklılıkların yönetı̇mı̇ne etkisi̇: otel işletmelerinde bir araştırma. (Yayın Nu. 348972), [Doktora Tezi , Anadolu Üniversitesi], https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Solmaz, S., & Çolakoğlu, T. (2019). Örgüt kültür tipleri ve özdeşleşme: iş tatminin aracılık etkisi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 7(4), 105-119. https://doi.org/10.33689/spormetre.541348
• Sürgevil, O. (2008). Farklılık kavramına ve farklılıkların yönetimine temel oluşturan sosyopsikolojik kuramlar ve yaklaşımlar. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(20), 111-124. https://dergipark.org.tr/tr/pub/baunsobed/issue/50241/648155
• Şahin, G. (2019). Farklılıkların yönetiminin örgüt kültürü üzerine etkisi ve bir uygulama, (Yayın Nu. 551442), [Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Taşlıyan, M., Hırlak, B., & Çiftçi, G.E. (2016). Farklılık yönetiminin örgütsel özdeşleşme üzerine etkisi: akademik ve idari personel üzerine bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1339-1359. https://doi.org/10.17755/esosder.263236
• Thomas, R.R. (1992). Beyond Race and Gender: Unleashing the Power of Your Total Workforce by Managing Diversity Paperback. AMACOM, New York.
• TUİK. (2024). İşgücü istatistikleri, Aralık 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-Aralik-2023-, 15.03.2024.
• Uysal, İ., & Kılıç, A.F. (2022). Normal distribution dilemma. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 12(1), 220-248. https://doi.org/10.18039/ajesi.962653
• Yalım, F., & Mızrak, K.C. (2021). Örgütsel özdeşleşmenin bir öncülü olarak örgüt kültürü: havacılık sektörüne yönelik bir araştırma. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(2), 737-759. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.875115
• Yücelen, M., & Kamasak, R. (2007). Farklılıkların etkin yönetimi: çalışanların farklılık algısı ve ampirik bir araştırma. İşgücündeki farklılıkların yönetimi. (Ed. Dereli, B.). Beta Basım. İstanbul.
• Zenger, J.H., (1999). Making 2+2=5 verimliliğin yeni formulü. (Çev. Aydın Pesen). Rota Yayıncılık, İstanbul.