İlkokul ve Ortaokul Ders Programlarında Afetten Korunma ve Güvenli Yaşam

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 2, 71 - 83, 01.08.2016

Adem Öcal , Uğur Çakır , Şeyma Özelmacı

Öz

Bu çalışmada, Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) İlkokul ve Ortaokul Türkçe, Matematik, Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Fen ve Teknoloji dersi öğretim programlarındaki afetten korunma ve güvenli yaşam ara disiplini kazanımları incelenmiş, ilgili konuların ders programlarındaki yeri ve yenilenmiş Bloom taksonomisine göre içeriği incelenmiştir. Araştırma, nitel araştırma modelinde tasarlanmış ve veriler doküman incelemesi yoluyla elde edilmiştir. Araştırma bulgularına göre, afet ve güvenli yaşam konularının en fazla Fen ve Teknoloji öğretim programında, en az ise Türkçe ders programında yer aldığı tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra, kazanımlarda %54 oranında “deprem” ve %13 oranında “heyelan” afet türlerinin yer aldığı ve diğer afetlere ise daha az yer verildiği tespit edilmiştir. Afetten korunma ve güvenli yaşam kazanımları yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelediğinde, bilgi boyutunda “kavramsal bilgi” basamağında, bilişsel süreç boyutunda ise “anlama” basamağında kazanımların en fazla yer aldığı tespit edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre Türkçe, Hayat Bilgisi ve Sosyal bilgiler ders öğretim programlarında, afetten korunma ve güvenli yaşam ara disiplin konularından sadece depremin yer aldığı belirlenmiştir. Yenilenmiş Bloom taksonomisine göre sonuçlara bakıldığında ise afetten korunma ve güvenli yaşam ara disiplin kazanımlarının taksonomide eşit dağılmadığı belirlenmiştir. Afet gibi her an karşılaşabileceğimiz bir konuda öğrencilerin ve bireylerin öğrendiklerini yaşamlarına aktarmasında ders öğretim programlarına koyulan kazanımların bilgi ve bilişsel süreç basamakları dikkate alınarak geliştirilmesinin önemli olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bloom, afet, güvenli yaşam, kazanım, ilkokul, ortaokul, program

Kaynakça

• Abacı, R. &Akın, A. (2011). Bilişötesi. Nobel Akademi Yayıncılık.
• Ak, B. (2002). Depremin okul dönemi çocuklarının (6-12 yaş) davranışlarına etkilerinin belirlenmesi ve değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu, İzmir.
• Altay, S. (2008). İlköğretimde sosyal bilgiler dersinde depremle ilgili konuların irdelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Anderson, L. W. & Krathwohl, D. R. (Eds.). (2001). Taxonomy for learning, teaching and assessing: a revision of Bloom’s taxonomy of educational objectives. Needham Heights, MA: Allyn & Bacon.
• Arı, A. (2011). Bloom’un gözden geçirilmiş bilişsel alan taksonomisinin Türkiye’de ve uluslararası alanda kabul görme durumu. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 749-772.
• Ayvacı,Ş.,H. & Türkdoğan, A. (2010). Yeniden yapılandırılmış Bloom taksonomisine göre Fen ve teknoloji dersi yazılı sorularının incelenmesi. Türk Eğitimi Dergisi, 7(1), 13-25.
• Başıbüyük, A. (2004). Yetişkinlerde deprem bilgisi ve etkili faktörlerin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 161.
• Bilen, M. (2002). Plandan uygulamaya öğretim. Ankara: Anı Yayıncılık
• Bloom, B. (1956). Taxonomy of educational objectives: Cognitive and affecive domains. New York: David McKay.
• Bümen, N. T. (2006). Program geliştirmede bir dönüm noktası: yenilenmiş Bloom taksonomisi. Eğitim ve Bilim, 31(142), 3-14.
• Çengelci, T., Gürdoğan Bayır, Ö. (2011, Mayıs). Sosyal bilgiler dersinde ara disiplinlerin işlevselliği. 10. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitim Sempozyumu’nda sunulmuş bildiri, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• Çepni, S., Bayrakçeken, S., Yılmaz, A., Yücel, C.,Semerci,
• Ç., Köse, E., Sezgin, F., Demircioğlu, G. & Gündoğdu, G. (2007). Ölçme ve değerlendirme. Ankara: Pegem A.
• Çakmak, N. (2001). Afet yönetimiyle ilgili bilgi notu. Yerel Yönetim ve Denetim Dergisi, 6, 21-23.
• Çobanoğlu, Z., & Güler, Ç. (1994). Afetler. Ankara: Çevre Sağlığı Temel Kaynak Dizisi, 33.
• Erçetin, Ş.Ş. (2003). Deprem olgusunun okullarda yarattığı problemler. XII. Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiriler Kitabı, ANTALYA, 951-969.
• Ergünay, O. (2009, Kasım). Doğal Afetler ve Sürdürülebilir Kalkınma. Deprem Sempozyumu’nda sunulmuş bildiri, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Erkal, T., & Değerliyurt, M. (2009). Türkiye’de afet yönetimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 22.
• Eroğlu, D. & Sarar Kuzu, T. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki dilbilgisi kazanımlarının ve sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Başkent Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 72-80.
• Ertürk, S. (1998). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Meteksan A.Ş.
• Forehand, M. (2005). Bloom’s taxonomy: original and revised. Emerging Perspectives on Learning, Teaching and Technology. 18.12.2015 tarihinde http://epltt.coe.uga.edu/index.php?title=Bloom%27s_Taxonomy adresinden alınmıştır.
• Genç, F. N. (2007). Türkiye’de doğal afetler ve doğal afetlerde risk yönetimi. Stratejik Araştırmalar Dergisi, 9, 201-226.
• Gezer, M., Şahin, İ., F., Öner Sünkür, M. & Meral, E. (2014). 8. Sınıf Türkiye Cumhuriyeti inkılâp tarihi ve Atatürkçülük dersi öğretim programı kazanımlarının revize edilmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 433-455.
• Gökçe, O., Özden, Ş., & Demir, A. (2008). Türkiye'de afetlerin mekansal ve istatistiksel dağılımı, afet bilgileri envanteri. Ankara: T.C Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü.
• Keleş, R. (2002). Kentleşme politikası. Ankara: İmge.
• Kırıkkaya, B.K., Ünver, A.O, Çakın, O. (2011). İlköğretim fen ve teknoloji programında yer alan afet eğitimi konularına ilişkin öğretmen görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 5(1), 24-42.
• Krathwohl, D. R. (2002). A revision of Bloom’s taxonomy: an overwiev. Theory Into Practice, 41(4), 212-218.
• Pehlivanlı, S., & Ataman, O. (1977). Türkiye’de afet konutlarına ilişkin sorunlar. Mimarlık Dergisi, 15(4), 28-32.
• Odabaş, Z. Y. (2010). Sürdürülebilir Afet Yönetimi ve Kadın. Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları: 256 http://kitaplar.ankara.edu.tr/dosyalar/pdf/824.pdf sayfasından 19.01.2015 tarihinde erişilmiştir.
• Öcal, A. (2005). İlköğretim Sosyal bilgiler dersinde deprem eğitiminin değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 169-184.
• Öcal, A. (2010). Hazard education in 4th to 7th grade social studies courses in Turkey. Social Studies Research & Practice, Volume 5, Issue 1, 87-95. Retrieved from http://www.socstrp.org/issues/PDF/5.1.8.pdf
• Öcal A. (2011). The relationship between earthquake knowledge and earthquake attitudes of disaster relief staffs. Disaster Advances. Vol. 4 (1), January, 19-24.
• Özdemir, M., S., Altıok, S. & Baki, N. (2015).Bloom’un yenilenmiş taksonomisine göre sosyal bilgiler öğretim programı kazanımlarının incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(3), 363-375.
• Özden, Y. (2005). Öğrenme ve öğretme. Ankara: Pegem A.
• Özmen, B., Nurlu, M., Kuterderm, K., & Temiz, A. (2005). Afet yönetimi ve afet işleri genel müdürlüğü, Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi.
• Pintrich, P. (2004). A conceptual framework for assessing motivation and self-regulated learning in college students. Educational Psychology Review, 16(4), 385-407.
• Ronan, K. R., & Johnston, D. M. (2003). Hazard education for youth: Aquasi-experimantal investigetion. Risk Analysis, 23(5), 1009-1019.
• Siembieda, W., Bruce, B., & Ken, T. (2002) Disaster recovery, a global planning perspectives in ınterplan. International Division of the American Planning Association, 69.
• Levy, M., & Salvori M. (2000). Deprem kuşağı: deprem nedir? ne değildir? (T. Gürer, Çev.). İstanbul: Doğan.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage Publication.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2006). Yenilenen ilkokul programları. Ankara: MEB Yayıncılık 17 Aralık 2014 tarihinde http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx sayfasından erişilmiştir.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2006). Yenilenen ortaokul programları. Ankara: MEB Yayıncılık 17 Aralık 2014 tarihinde http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx sayfasından erişilmiştir.
• Tekin, H. (2009). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Yargı Yayınevi.
• Turgut, M., F. & Baykul, Y. (2012). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Pegem A.
• Varol, N. (2007). Doğal ve teknolojik afetler konusunda toplumun bilinçlendirilmesi ve AFEM’in rolü. TMMOB Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınları.