Almanya’da Yaşayan 3. Kuşak Türklerde Sık Kullanılan Kod Aktarım Türleri – Bir Söylem Analizi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 3, 39 - 56, 22.06.2020

Tuba Albayrak , Elif Erdogan

Öz

Dillerin birbirleriyle etkileşimi iki dillilik ya da çok dillilik olgusunu meydana getirmiştir. Birden fazla dil ya da dil türüne hakim olan bireyler iki/çok dilli olarak adlandırılmaktadır. Söz konusu kişiler konuşmaları esnasında diller arasında geçiş yapmaktadırlar ve bu geçiş Kod Aktarımı olarak tanımlanmaktadır. Bu doğrultuda konuşmacıların diller arasındaki geçişleri farklı şekillerde gerçekleştirmesiyle kod aktarımı çeşitli türlerine ayrılmıştır. Konuşmacının bir dile ait sözcükleri bir başka dil içerisinde kullanmasıyla tümce içi KA, bir dilde başlayıp bitirdiği cümlenin devamında gelen cümleye bir diğer dilde başlamasıyla tümcelerarası KA türü ortaya çıkmaktadır. Konuşmacının bir söylem içerisinde diğer dile ait ünlemleri, kalıp ifadeleri vb. kullanmasıyla ise tümcedışı KA meydana gelmektedir.
70li yıllardan önce iki dilli veya çok dilli insanların bu dil davranışı araştırmacılar tarafından bir yeteneksizlik olarak görülmüş ve yeterince ilgi görmemiştir. Ancak daha sonra KA büyük önem kazanmış ve araştırma alanı genişlemiştir.
Bu çalışmada, Türkçe-Almanca iki dilli bireylerin en sık hangi KA türüne başvurdukları incelenmektedir. Tercih edilen grup, çeşitli YouTube videoları altında yorum yapan Almanca konuşan Türklerdir ve alınan 398 yorum türlerine göre analiz edilip yorumlanmaktadır. Elde edilen sonuçlara göre konuşmacıların en çok tümcelerarası KA türüne başvurdukları gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kod Aktarımı, Kod Aktarım Türleri, İki Dillilik, Türkçe-Almanca Kod Aktarımı, Söylem Analizi

Teşekkür

Bu çalışmanın gerçekleştirilmesinde vermiş olduğu destek ve öneriler için değerli bilgilerini benimle paylaşan, kıymetli zamanını ayırıp sabırla ve büyük bir ilgiyle çalışmamın her aşamasında ışık tutan, yapıcı eleştirileriyle daha iyisini yapmaya sevkeden kıymetli hocam Dr. Öğr. Üyesi Elif ERDOĞAN’a teşekkürü bir borç biliyor ve şükranlarımı sunuyorum.

Kaynakça

• Referans1 Aksan, Doğan (2015). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Ankara: TDK Basımevi.
• Referans2 Aşçı, Ufuk Deniz (2013). İNGİLTERE’DEKİ TÜRKÇE KONUŞAN TOPLUMDA İKİ DİLLİLİK (BİLİNGUALİSM) ve DİL KARIŞMASI (INTERFERENCE). Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara, 101-107.
• Referans3 Appel, René / Muysken, Pieter (2005). Language Contact and Bilingualism. Amsterdam: Amsterdam Üniversetesi Yayınları.
• Referans4 Auer, Peter (1998). Bilingual Conversation Revisited. (Editör: Peter Auer). Code-Switching in Conversation. Londra: Routledge, 1-24.
• Referans5 Baker, Colin / Jones, Sylvia P. (1998). Encyclopedia of Bilingualism and Bilingual Education, Clevedon: Multilingual Matters LTD.
• Referans6 Baş, Türker / Akturan, Ulun (2017). Nitel Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
• Referans7 Becker, Brigitte (2003). Werbung und Code Switching. Yüksek Lisans. Stuttgart Üniversitesi Dilbilim Enstitüsü, Stuttgart.
• Referans8 Bican, Gülşat (2017). „İki dilliliğin tanımlanması: Kuramsal tartışmalar ve güncel yaklaşımlar.“ Ana Dili Eğitimi Dergisi. 5(2), 353-366.
• Referans9 Brown, Gillian / Yule, George (1983), Discourse Analysis. Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınevi.
• Referans10 Bullock, Barbara E. / TORIBIO, Almeida J. (2009). Themes in the study of code-switching. (Editör: Barbara E. Bullock ve Almeida Jacqueline Toribio). The Cambridge Handbook of Linguistic Code-switching. Londra: Cambridge Üniversitesi Yayınevi.
• Referans11 Çelik, Hilal / Ekşi, Halil (2013). “Söylem Analizi.” Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27 (27), 99-117.
• Referans12 Demircan, Ömer (1990). Yabancı Dil Öğretim Yöntemleri. İstanbul: Ekin Eğitim-Yayıncılık ve Dağıtım.
• Referans13 Eker, Süer (2007). „Toplum-Dilbilim, Dil Planlamaları ve Kamu Mensuplarının Dil Kullanımları.“ Gazi Türkiyat, 2007 (1), 127-135.
• Referans14 Referans Elbirlik Tolga / Karabulut, Ferhat (2015). „Söylem Kuramları: Bir Sınıflandırma Çalışması.“ Dil Araştırmaları, Güz 2015/17, 31-50.
• Referans15 Fuchs, Melanie (2005). Code-Switching am Beispiel Deutsch-Italienisch. Yüksek Lisans. Stuttgart Üniversitesi Dilbilim Enstitüsü, Stuttgart.
• Referans16 Gedizli, Mehmet (2015). "Türkçede Ünlemler ve Temel İşlevi". Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (6), 126-134.
• Referans17 Hoffman, Charlotte (2014). An Introduction to Bilingualism. Londra: Routledge.
• Referans18 İmer, Kamile (1997). “Türkçe-Lazca Konuşan İkidillilerde Kod Değiştirimi.” (Editör: Kamile İmer ve N. Engin Uzun). VIII.Uluslarası Türk Dilbilimi Konferansı Bildirileri. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 275-283.
• Referans19 İmer, Kamile / Kocaman, Ahmet / Özsoy, A. Sumru (2011). Dilbilim Sözlüğü. (Editör: Ergun Kocabıyık). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Referans20 Joshi, Aravind K. (1982).” PROCESSING OF SENTENCES WITH INTRA-SENTENTIAL CODE-SWITCHING.” Proceedings of the 9th Conference on Computational Linguistic (1), 145-150.
• Referans21 Karaağaç, Günay (2011). “Bireysel İki Dillilik ve Toplumsal İki Dillilik.” Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi (717) 222-228.
• Referans22 Kaya Bölükbaş, Fatma / Hançer, Fatma Burcu / Golynskaia, Anna (2019). “İki Dillilik: Tanımı ve Türleri Üzerine Kuramsal Tartışmalar.” International Journal of Languages Education and Teaching (7): 98-113.
• Referans23 Killi Yilmaz, Gülsüm (2014). “İlya Topoyev’in Öykülerinde Hakasça-Rusça Kod Değiştirme.” Modern Türklük Araştırmaları Dergisi 11 (1), 208-234.
• Referans24 Kocaman, Ahmet (2009). Söylem Üzerine. Ankara: ODTÜ Yayıncılık. Referans Liddicoat, Anthony (1991). Bilingualism and Bilingual Education. Avustralya Ulusal Diller Enstitüsü, Melbourne, 1-20.
• Referans25 Milroy, Lesley / Muysken, Pieter. (1995). One Speaker Two Languages: Cross-Disciplinary Research on Code-Switching. Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınları.
• Referans26 Muysken, Pieter (2000). Bilingual Speech a Typology of Code-Mixing. Londra: Cambridge Üniversitesi Yayınevi.
• Referans27 Oruç, Şerif (2016). “Ana Dili, İkinci Dil, İki Dillilik, Yabancı Dil.” The Journal of Academic Social Science Studies (45): 279-290.
• Referans28 Othman, Muhammad M. (2015). Functions of Code Switching: A Case Study. Yüksek Lisans. Doğu Akdeniz Üniversitesi Lisansüstü Eğitim-Öğretim ve Araştırma Enstitüsü, Gazimağusa.
• Referans29 Phillips, Nelson / Hardy, Cynthia. (2002). Discourse Analysis. Londra: Sage Yayınları.
• Referans30 Poplack, Shana (1980). Sometimes I’ll start a sentence in Spanish y termino en español: towards a typology of code-switching. Linguistics. Vol. 18, Nos. 7/8, 581-618.
• Referans31 Romaine, Suzanne (2001). Multilingualism. (Editör: Mark Aronoff - Janie Rees-Miller). The Handbook of Linguistics. Oxford: Blackwell Yayınevi, 512-532.
• Referans32 Seidlitz, Lisa M. (2003). Functions of Code Switching in Classes of German as a Foreign Language, Doktora. Texas Üniversitesi Yüksek Lisans Fakültesi, Austin.
• Referans33 Sözen, Edibe (2017). Söylem: Belirsizlik, Mübadele, Bilgi, Güç ve Refleksivite. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Referans34 Suleiman, Salah M. (1985). Jordanian Arabic between Diglossia and Bilingualism: Linguistic Analysis. Amsterdam: John Benjamins Yayınevi.
• Referans35 Thomason, Sarah G. (2001). Language Contact. Edinburgh: Edinburgh Üniversitesi Yayınevi.
• Referans36 Wei, Longxing (2006). “Intrasentential Codeswitching as Conceptual Projection of Lemmas in the Bilingual Mental Lexicon”. Journal of Cognitive Sciences (6), 149-179.
• Referans37 Wray, Alison. (2001), Formulaic Language and the Lexicon. Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınları.
• Referans38 Yavuz, Serdar (2013). “Türkiye Türkçesi Ağızlarında Akrabalık Adları”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 23, 2: 71-91.