Çevreye Karşı Duyarlılık ile Çok Ürünlü Stok Kontrol Probleminde Optimal Üretim Çevrim Süresinin Belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 275 - 297, 31.12.2020

Harun Öztürk

https://doi.org/10.17093/alphanumeric.575234

Öz

Son yıllarda, tedarik zincirlerinin
modellenmesinde, karbon gazı (CO₂) salınımının hesaplanması,
tedarikçi(ler) ile alıcı(lar) arasında etkili bir koordinasyon tesis etmek
kadar önemli hale gelmiştir. Çünkü, karbon gazı emisyon miktarları, çevreye
karşı duyarlılığın bir ölçütü olarak görülmektedir. Bu çalışmada, kusurlu
ürünler içeren çok ürünlü envanter problemi çevreye karşı duyarlı olma ve
sınırlı depolama alanı varsayımları altında ele alınmaktadır ve matematiksel
modelleri geliştirilmektedir. Toplam maliyeti minimum yapacak optimal üretim
çevrim süresi ve üretim miktarları bir algoritma yardımıyla elde edilmektedir.
Sonuçları göstermek amacıyla duyarlılık analizine sahip iki sayısal örnek
verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Stok kontrolü, EÜM, çevrim süresi, kusurlu ürün, çevresel duyarlılık

Çevreye Karşı Duyarlılık ile Çok Ürünlü Stok Kontrol Probleminde Optimal Üretim Çevrim Süresinin Belirlenmesi

Öz

Son yıllarda, tedarik zincirlerinin
modellenmesinde, karbon gazı (CO₂) salınımının hesaplanması,
tedarikçi(ler) ile alıcı(lar) arasında etkili bir koordinasyon tesis etmek
kadar önemli hale gelmiştir. Çünkü, karbon gazı emisyon miktarları, çevreye
karşı duyarlılığın bir ölçütü olarak görülmektedir. Bu çalışmada, kusurlu
ürünler içeren çok ürünlü envanter problemi çevreye karşı duyarlı olma ve sınırlı
depolama alanı varsayımları altında ele alınmaktadır ve matematiksel modelleri
geliştirilmektedir. Toplam maliyeti minimum yapacak optimal üretim çevrim
süresi ve üretim miktarları bir algoritma yardımıyla elde edilmektedir.
Sonuçları göstermek amacıyla duyarlılık analizine sahip iki sayısal örnek
verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Stok kontrolü, EÜM, çevrim süresi, kusurlu ürün, çevresel duyarlılık

Kaynakça

• Aslani, A., Taleizadeh, A.A. ve Zanoni, S. (2017). An EOQ model with Partial Backordering with regard to Random Yield: Two Strategies to Improve Mean and Variance of the Yield. Computers & Industrial Engineering, 112, 379-390.
• Ay, C. ve Ecevit, Z. (2005). Çevre Bilinçli Tüketiciler. Akdeniz Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 5(10), 238-264.
• Battini, D., Persona, A. ve Sgarbossa, F. (2014). A Sustainable Eoq Model: Theoretical Formulation and Applications. International Journal of Production Economics, 149, 145-153.
• Ben-Daya, M. ve Hariga, M. (2000). Economic Lot Scheduling Problem with Imperfect Production Processes. The Journal of the Operational Research Society, 51(7), 875-881.
• Bonney, M. ve Jaber, M.Y. (2011). Environmentally responsible inventory models: Non-classical models for a non-classical era. International Journal of Production Economics, 133(1), 43-53.
• Büyüközkan, G. ve Vardaloğlu, Z. (2008). Yeşil Tedarik Zinciri Yönetimi. Lojistik Dergisi, 8, 66-73.
• Chan, H.K., Chung, S.h. ve Lim, M.K. (2013). Recent Research Trend of Economic-Lot Scheduling Problems. Journal of Manufacturing Technology Management, 24(3), 465-482.
• Crowley, T.J. (2000). Causes of Climate Change over the past 1000 Years. Science, 289(5477), 270-277.
• Hsu, W.K.K. ve Yu, H.F. (2009). EOQ Model for Imperfective Items under a One-Time-Only Discount. Omega, 37(5), 1018-1026.
• Jaber, M.Y., Glock, C.H. ve El Saadany, A.M.A. (2013). Supply Chain Coordination with Emissions Reduction İncentives. International Journal of Production Research, 51(1), 69-82.
• Jaber, M.Y., Goyal, S.K. ve Imran, M. (2008). Economic Production Quantity Model for Items with Imperfect Quality Subject to Learning Effects. International Journal of Production Economics, 115, 143–150.
• Jaggi, C.K., Goel, S.K. ve Mittal, M. (2013). Credit Financing in Economic Ordering Policies for Defective Items with Allowable Shortages. Applied Mathematics and Computation, 219, 5268-5282.
• Kazemi, N., Abdul-Rashid, S.H., Ghazilla, R.A.R., Shekarian, E. ve Zanoni, S. (2018). Economic Order Quantity Models for Items with Imperfect Quality and Emission Considerations. International Journal of Systems Science: Operations & Logistics, 5(2), 99-115.
• Klassen, R.D., McLaughlin, C.P. (1996). The Impact of Environmental Management on Firm Performance. Management Science, 42(8), 1199-1214.
• Khan, M., Jaber, M.Y. ve Bonney, M. (2011). An Economic Order Quantity (EOQ) for Items with Imperfect Quality and Inspection Errors. International Journal of Production Economics, 133,113–118.
• Lee, S. ve Kim, D. (2014). An Optimal Policy for A Single-Vendor Single-Buyer İntegrated Production–Distribution Model with both Deteriorating and Defective İtems. International Journal of Production Economics, 147, 161-170.
• Liao, Z., Leung, S.Y.S., Du, W. ve Gou, Z. (2017). A Me-Based Rough Approximation Approach for Multi-Period and Multi-Product Fashion Assortment Planning Problem with Substitution. Expert Systems with Applications, 84, 127-142.
• Ma, W.-N., Gong, D.-C. ve Lin, G.C. (2010). An Optimal Common Production Cycle Time for Imperfect Production Processes with Scrap. Mathematical and Computer Modelling, 52, 724–737.
• Maddah, B. ve Jaber, M.Y. (2008). Economic Order Quantity for Items with Imperfect Quality: Revisited. International Journal of Production Economics, 112, 808–815.
• Moon, I., Giri, B.C. ve Choi, K. (2002). Economic Lot Scheduling Problem with Imperfect Production Processes and Setup Times. Journal of the Operational Research Society, 53, 620-629.
• Mousavi, S.M., Hajipour, V, Niaki, S.T.A. ve Aalikar, N. (2014). A Multi-Product Multi-Period İnventory Control Problem under İnflation and Discount: A Parameter-Tuned Particle Swarm Optimization Algorithm. Internatioanl Journal of Advance Manufacturing Technology, 70, 1739–1756.
• Nia, A.R., Far, M.H. ve Niaki, S.T.A. (2014). A Fuzzy Vendor Managed Inventory of Multi-İtem Economic Order Quantity Model under Shortage: An Ant Colony Optimization Algorithm. International Journal of Production Economics, 155, 259-271.
• Nobil, A.H., Sedigh, A.H.A. ve Cárdenas-Barrón, L.E. (2016). A Multiproduct Single Machine Economic Production Quantity (Epq) Inventory Model with Discrete Delivery Order, Joint Production Policy and Budget Constraints. Annals of Operations Research, 1-37, doi: 10.1007/s10479-017-2650-9.
• Öner, S. ve Bilgiç, T. (2008). Economic Lot Scheduling with Uncontrolled Co-production. European Journal of Operational Research, 188, 793–810.
• Papachristos, S. ve Konstantaras, I. (2006). Economic Ordering Quantity Models for Items with Imperfect Quality. International Journal of Production Economics, 100, 148–154.
• Porteus, E.L. (1986). Optimal lot sizing, process quality improvement and setup cost reduction. Operations Research, 34, 137-144.
• Salameh, M.K. ve Jaber, M.Y. (2000). Economic Production Quantity Model for Items with Imperfect Quality. International Journal of Production Economics, 64, 59–64.
• Sarkar, B., Saren, S., Sinha, D. ve Hur, S. (2015). Effect of Unequal Lot Sizes, Variable Setup Cost, and Carbon Emission Cost in a Supply Chain Model. Mathematical Problems in Engineering, 1-13, doi:10.1155/2015/469486.
• Taheri-Tolgari, J., Mirzazadeh, A. ve Jolai, F. (2012). An İnventory Model for Imperfect Items Under Inflationary Conditions with Considering Inspection Errors. Computers and Mathematics with Application, 63, 1007-1019.
• Taleizadeh, A.A., Najafi, A.A. ve Niaki, S.T.A. (2010). Economic Production Quantity Model with Scrapped Items and Limited Production Capacity. Scientia Iranica Transaction E: Industrial Engineering, 17(1), 58-69.
• Taleizadeh, A.A., Niaki, S.T.A. ve Makui, A. (2012). Multiproduct Multiple-Buyer Single-Vendor Supply Chain problem with Stochastic Demand, VAriable Lead-Time and Multi-Chance Constraint. Expert Systems with Applications, 39, 5338-5348.
• Taleizadeh, A.A., Soleymanfar, V.R. ve Govindan, K. (2018). Sustainable Economic Production Quantity Models for Inventory Systems with Shortage. Journal of Cleaner Production, 174, 1011-1020.
• Toptal, A., Özlü, H. ve Konur, D. (2014). Joint Decisions on Inventory Replenishment and Emission Reduction İnvestment Under Different Emission Regulations. International Journal of Production Research, 52(1), 243-269.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2011). Ulusal Seragazı Emisyon EnvanteriRaporu 1990-2009, www.tuik.gov.tr/Kitap.do?metod=KitapDetay&KT_ID=3&KITAP_ID=243 (13.02.2018)
• Wahab, M.I.M., Mamun, S.M.H. ve Ongkunaruk, P. (2011). EOQ Models for A Coordinated Two-Level İnternational Supply Chain Considering Imperfect Items and Enviromental Impact. International Journal of Production Economics, 134, 151-158.
• Zanoni, S., Mazzoldi, L., Zavanella, L.E. ve Jaber, M.Y. (2014). A Joint Economic Lot Size Model with Price and Environmentally Sensitive Demand. Production & Manufacturing Research, 2(1), 341-354.