Müzikolojik İncelemede Epistemolojik Özgürlük: Olanaklar ve Sınırlar

Yıl 2022, Cilt: VIII Sayı: ÖZEL SAYI, 371 - 400, 20.11.2022

Gökmen Özmenteş , Aykut Çerezcioğlu

Öz

Bilimsel bilgi ve onu üretenlerin toplumsal ilişkileri bilim sosyolojisinin başlıca çalışma konusu olmakla birlikte, bilginin toplumsal kullanımı ve toplumsal bir örgüt olarak akademi içindeki ilişkiler ve tahakkümler de bu alanda ele alınır. Bilim sosyolojisi bilgi üretim sürecindeki ilişkilere odaklandıkça bilim anlayışları arasındaki epistemolojik farklılıkları da gün yüzüne çıkarmıştır. Bu farklılıklar yaslandıkları felsefi paradigmalar ve onların içinden doğan yöntem anlayışlarında belirginleşir. Tabiat bilimleri ve pozitivist paradigma “başarılı bilimler” olarak görülmüş ve sosyal bilimler başta diğer bilimlere de model olmuştur. Özellikle pozitivist paradigmadaki ampirik veri toplama ve istatistiksel analizler üzerinden geçerli ve güvenilir bilgi üretme anlayışı giderek yöntemi bilime eşdeğer bir hale getirmiştir. Böylelikle verili düzenekler olarak iş görmeye başlayan yöntem mekanizmaları akademik cemaatleri tanımlayan ve onları diğerlerinden ayırma gücüne sahip sosyolojik bir işleve dönüşmüştür. Bu dönüşüm müzikolojik incelemede de etkisini göstermiş, yönteme sadakat müzikolojik bilgi üretiminde yorum ve fikir üretimini bloke etmiştir. Bu bağlamda çalışmamızın amacı müzikolojik incelemede alışılagelmiş yöntem kalıplarını entelektüel fikir üretimine tercih eden akademik anlayışı eleştirmektir. Müzikolojik incelemenin doğası, refleksivite ve analiz perspektifleri çalışmamızın ana hattını oluşturmaktadır. Çalışmamızda müzikolojik incelemede tarihsel, yapısal/materyalistik, kültürel ve eleştirel analiz perspektifleri sırasıyla ele alınmış ve epistemolojik özgürlük odağında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bilim Sosyolojisi, Müzik İncelemesi, Epistemoloji, Refleksivite, Analiz

Kaynakça

• Arslan, H. (1992). Epistemik Cemaat: Bir Bilim Sosyolojisi Denemesi. İstanbul: Paradigma Yayınevi.
• Ayas, G. (2014). Musiki İnkılabı’nın Sosyolojisi. İstanbu: Doğu Kitapevi.
• Ayas, O. G. (2017). Beğeni Hiyerarşilerinin Tesis Edilmesinde Bir Sınıflandırma Stratejisi Olarak Klasik Türk Müziğinin İcadı: Sosyolojik Bir Yaklaşım. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 3(1), 139-146.
• Berger, R. A. (1993). Metinden Alan Çalışmasına ve Tersi: Post (Modern)-Etnografyayı Kuramsallaştırmak. İçinde; Yöntembilim Üzerine Antropolojik Okumalar, Ed. N. S. Altuntek, (341-376). İstanbul: Dipnot Yayınları.
• Bourdieu, P. (2015). Bilimin Toplumsal Kullanımları (Çev: L. Ünsaldı). Ankara: Heretik Yayınları. Bourdieu, P. (2017). Ayrım: Beğeni Yargısının Toplumsal Eleştirisi (Çev: D. Fırat & G. Berkkurt). Ankara: Heretik.
• Bourdieu, P., & Wacquant, L. J. (1992). An invitation to reflexive sociology. University of Chicago Press.
• Brewer, J., & Hunter, A. (2006). Foundations of Multimethod Research: Synthesizing Styles. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Creamer, E. G. (2017). An Introduction To Fully Integrated Mixed Methods Research. Thousand Oaks, CA:Sage.
• Creswell, J. W., & Plano Clark, V. L. (2011). Designing and Conducting Mixed Methods Research. Los Angeles, CA: Sage.
• Creswell, J. W., & Poth, C. N. (2016). Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing Among Five Approaches. Sage Publications.
• Feyerabend, P. (2014) Yönteme Karşı (Çev: E. Başer). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Geuss, R. (2002). Genealogy as Critique. European Journal of Philosophy, 10(2), 209-215.
• Griffiths, D. (2010). What was, or is, Critical Musicology? Radical Musicology, 5.
• İlyenkov, E. (2022). İdealin Diyalektiği, Etkinlik ve Zihnin Kuruluşu (Çev: S. Azeri). İstanbul: Yordam Yayınları.
• Johnson, R. B., de Waal, C., Stefurak, T., & Hildebrand, D. L. (2017). Understanding the Philosophical Positions of Classical and Neopragmatists for Mixed Methods Research. KZfSS Kölner Zeitschrift für Soziologie und Sozialpsychologie, 69(2), 63-86.
• Koytak, E. (2012). Tahakküme Hükmetmek: Bourdieu Sosyolojisinde Toplum ve Bilim İlişkisi. İstanbul University Journal of Sociology, 3(25), 85-101.
• Kuhn, Thomas S. (1995). Bilimsel Devrimlerin Yapısı (Çev: N. Kuyaş). İstanbul: Alan Yayıncılık
• Kutluk, F. (2016). İllüzyon: Cumhuriyet'in Klasik Müzik Serüveni. İstanbul. H2O Yayınevi.
• Kutluk, F. (2019). Cumhuriyetin Müzik Politikaları. İstanbul: H2O Yayınevi
• Lakatos, I., & Musgrave, A. (1969). Problems in the Philosophy of Science. British Journal for the Philosophy of Science, 20(1).
• Maus, F. E. (2011). What Was Critical Musicology? Radical Musicology, 5, 20.
• Miles, S. (1997). Critical Musicology and the Problem of Mediation. Notes, 53(3), 722-750.
• Özmenteş, G. ve Şenel. O. (2018). Türkiye'de Müzikal Eliztim: Geleneksel ve Popüler Müzik Eleştirisinin Kültürel Evrimci Perspektifi. İçinde; Uluslararası Etnomüzikoloji Sempozyumu “Müzik ve Politika” Sempozyum Tam Metin Kitabı, 22-24 Mart 2018, Bursa, Türkiye, ss. 384-416.
• Özmenteş, G., & Şenel, O. (2019). Türkiye’de Hegemonik Bir Araç Olarak Müzik Eğitimi ve Kanonik Söylemleri. Etnomüzikoloji Dergisi, 2(1), 50-85.
• Öztürk, O. M. (2014). İdeolojik ve Siyasal Bir Proje Olarak Musiki Muallim Mektebi. İçinde; 90.yıl Müzik Kongresi Sempozyum Tam Metin Kitabı, 5-8 Kasım 2014, Afyonkarahisar, Türkiye, ss. 485-505.
• Öztürk, O. M. (2018a). How was the Traditional Makam Theory Westernized for the Sake of Modernization?. Rast Müzikoloji Dergisi, 6(1), 1769-1787.
• Öztürk, O. M. (2018b). H.S. Arel’in Türk Mûsikîsine Bakışında Ütopyacılık, Garpçılık ve Türkçülüğün Yeri. Rast Müzikoloji Dergisi, 6(2), 1853-1873.
• Öztürk, O. M. (2020). Mandolinle Muasırlaş (tır) mak: Türkçülüğün Mûsikî Sahasındaki Programı Işığında Köy Enstitülerinde Müzik Eğitimi. Etnomüzikoloji Dergisi, 3(1), 18-55.
• Scott, D. B. (2003). From the Erotic to the Demonic: on Critical Musicology. Oxford University Press.
• Stock, J. P. (2004). Documenting the Musical Event: Observation, Participation, Representation. In E. Clark & N. Cook (Eds.), (15-34), Empirical Musicology: Aims, Methods, Prospects, Oxford University Press.
• Tashakkori, A., & Creswell, J. W. (2007). The New Era of Mixed Methods. Journal of Mixed Methods Research, 1(1), 3-7.
• Watkins, D., & Gioia, D. (2015). Mixed Methods Research. Pocket Guide to Social Work Re.
• Weliver, P. (2011). A Score of Change: Twenty Years of Critical Musicology and Victorian Literature. Literature Compass, 8(10), 776-794.