GEÇMİŞ VE GELECEĞİN ŞİMDİDE KAYNAŞMASI: TERRY RILEY’NİN TEKRARLI MİNİMALİZMİ

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: SAYI 21, 126 - 146, 11.01.2025

Uğur Cihat Sakarya

Öz

Bu araştırmanın amacı Terry Riley’nin tekrarlı minimalizminde zaman duyusunun şimdiki zaman üzerinde yoğunlaşmasını sağlayan kompozisyon araçlarını, bunların özelliklerini ve kullanım biçimlerini tespit etmek; ortaya çıkan müziğin zamansal özelliklerini ve bunların önceki yüzyılların müziğine kıyasla ayırt edici yönlerini belirlemektir. Literatürün sağladığı teorik ve tarihsel altyapı üzerinde Riley’nin tekrarlı minimalist eserlerinden seçilen örnekler analiz edilmiştir. Minimalist müziğin yapısal ve zamansal özellikleri nedeniyle araştırmada herhangi bir analitik yöntem veya teori model alınmamıştır. Bunun yerine analitik çalışma geçmiş ve geleceği şimdide kaynaştıran kompozisyon araçlarını ve bunların kullanım biçimlerini tespit etmeye odaklanmıştır. Genel olarak minimalizm özel olarak da Riley’nin tekrarlı minimalist müziğinin Jonathan Kramer’in müziksel zaman kategorisindeki dikey zaman fenomenine dayandığı görülmüştür. Bu doğrultuda literatürün sağladığı doğrusal zaman dikey zaman karşıtlığı araştırmanın çıkarımları için bir dayanak olmuştur. Araştırma sonucunda geçmiş ve geleceği şimdide kaynaştırmak için kullanılan kompozisyon araçlarının basit ve birbirine dikey (armonik) ve yatay (melodik) açıdan kenetlenen motifler olduğu, bunların kesin talimatlarla yönlendirilen bir solo müzisyene veya bir oda müziği topluluğuna çaldırılarak amaçlanan zaman duyusunun teşvik edildiği görülmüştür. Üçüncü yol da önceden çalınan motifleri kaydedip geri çalacak olan bant cihazının gecikme efektiyle canlı çalınan kalıpları bütünleştirmektir. Üç yol da zamanın doğrusal ardışıklığına karşıt bir zaman duyusu yaratır. Önceden çalınanlar (eski-geçmiş) tam olarak kaybolmamakta, yeni dahil olanlar ise tam olarak ayırt edilememektedir. Böylelikle eski ve yeni (geçmiş ve gelecek) sürekli olarak şimdide kaynaşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dikey Zaman, Tekrarlı Minimalizm, Terry Riley.

Kaynakça

• Kramer, J. (1978). Moment Form in Twentieth Century Music: The Musical Quarterly, 64(2), 177-194.
• Kramer, J. (1981). New Temporalities in Music: Critical Inquiry, 7(3), 539-556.
• Kramer, J. (1988). The Time of Music: New Meanings, New Temporalities. New York: Schirmer Books.
• Krieger, U. (1964). Terry Riley: Dorian Reeds reconstructed score.
• Lee, A. (2013). Temporality as an Analytical Approach to Minimalist
• Music: Tom Johnson’s An Hour For Piano. Divergence Press, Doi: https://10.5920/divp.2013.14
• Riley, T. (1964). In C manuscript score.
• Riley, T. (1965). Keyboard Studies manuscript score.
• Riley, T. (1968). A Rainbow in Curved Air manuscript score. Sakarya, Uğur, C. (2024). Psikedelik Akımın Minimalist Müziğe Etkileri: La Monte Young ve Terry Riley’nin Müziğinde Psikedelik Eğilimler, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi SBE, İstanbul.
• Schwarz, R. (1996). Minimalists, New York: Phaidon Press.
• Smith, P. (2004). Minimalism and Time: The Perception of Temporality in American Minimalist Music from 1958-1977, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Durham University, Durham, UK.
• Suzuki, Dean, P. (1991). Minimal Music: Its Evolution as seen in the works of Glass, Reich, Riley and Young, Yayınlanmamış Doktora Tezi, University of Southern California, California, USA.
• Taruskin, R. (2006). Music in the Late Twentieth Century, Oxford: Oxford University Press.