Öğrencilerin Kitap Okuma Tutumları ile Kitap Okumanın DKAB Öğretim Programındaki Değerlere Etkisi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2020, Sayı: 15, 275 - 319, 30.12.2020

Ahmet Koç

https://doi.org/10.18498/amailad.781299

Cited By: 4

Öz

Bu araştırma, öğrencilerin kitap okuma tutumları ile kitap okuma tutumlarının değerlere etkisine yönelik görüşleri arasındaki ilişkiyi tespit etmeye yöneliktir. Araştırmada öğrencilerin hem kitap okuma tutumlarının ne düzeyde olduğu incelenmiş hem de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC) 4-12. sınıfları arasında okutulan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (DKAB) öğretim programında öğretilmesi hedeflenen değerlerin, öğrencilerin kitap okuma tutumlarından ne düzeyde etkilendiği araştırılmıştır. Özellikle araştırmada kitap okuma tutumlarının öğrencilerin “adalet, duyarlılık, dayanışma, merhamet, nezaket, dürüstlük, sabır, sevgi, saygı, sorumluluk ve yardımlaşma” değerleri üzerinde bıraktığı etkiler ele alınmıştır. Bu değerlerin araştırmaya konu olmasının sebebi, KKTC DKAB programında öğretilmesi hedeflenen başlıca değerler olmalarıdır. Ayrıca araştırmada seçilen değerlerle Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığının 2017 yılında belirlediği on kök değer (adâlet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik, yardımseverlik) karşılaştırıldığında, her iki grubun büyük oranda örtüştüğü görülmektedir.
Araştırma 2020 yılında, KKTC’de bulunan 53 ortaokul ve liseden amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik yöntemiyle seçilen 11 okul ve bu okullarda okuyan 464 öğrenci ile yapılmıştır. Örneklem olarak seçilen okullar, KKTC’nin demografik yapısını yansıtacak şekilde her bölgeden ve her okul türünden seçilen resmi/özel okullardan oluşmaktadır. Nicel araştırma yöntemiyle yapılan araştırmada, öğrencilerin kitap okumaya ilişkin tutumlarını belirlemek amacıyla Sarar-Kuzu ve Doğan tarafından geliştirilen “Kitap Okuma Tutum Ölçeği” ile kitap okuma tutumunun değerlere etkisini ölçmek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen “Kitap Okumanın Değerlere Etkisi Ölçeği” kullanılmıştır.
Araştırma sonuçlarına göre; öğrencilerin %15,9’unun hiç kitap okumayan, %51,2’sinin az kitap okuyan özelliğinde olmalarına rağmen kitap okumanın “kişisel/toplumsal gelişimlerine katkı sağlama” faktöründe yüksek düzeyde, “ilgi/sevgi duyma” ile “önemli/değerli bulma” faktörlerinde orta düzeyde tutuma sahip oldukları tespit edilmiştir. Öğrencilerin kitap okumanın değerlere etkisine yönelik görüşleri ise yüksek düzeydedir. Kadın öğrencilerin kitap okuma tutumlarının erkek öğrencilere göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin kitap okumanın değerlere etkisine yönelik görüşleri ise cinsiyet değişkenine göre farklılık göstermemektedir. Tüm öğrencilerin bu konudaki tutumları yüksek düzeydedir. Okul türü değişkenine göre veriler analiz edildiğinde kitap okumanın “kişisel/toplumsal gelişime katkısı” ve kitap okumayı “önemli/değerli bulma” faktörlerinde ve kitap okumanın değerlere etkisi ölçeğinde, Anadolu Lisesi, İlahiyat Koleji ve Kolej öğrencilerinin diğer öğrencilerden daha yüksek puan verdikleri tespit edilmiştir. Özellikle akademik başarı ile kitap okuma arasındaki pozitif ilişkinin bunun sebebi olduğu söylenebilir. Kitap okumaya “ilgi/sevgi duyma” faktöründe İlahiyat Koleji öğrencilerinin diğer okullardaki öğrencilerden daha yüksek bir tutuma sahip oldukları tespit edilmiştir. Okuldaki kitap okuma etkinliklerinin, yarışmaların ve kütüphaneye erişimin kolay olmasının İlahiyat Koleji öğrencilerinin kitaba ilgi ve sevgi duymalarında rol oynadığı söylenebilir. Ayrıca “sınıf seviyesi, yılda okudukları kitap sayısı, evinde çalışma odası/kitaplık/kitap köşesine sahip olma, okul kütüphanesinden kitap alma, okul dışında kütüphaneye gitme, ders kitabı dışında kitap satın alma ve dijital kitap/dergi okuma” şeklindeki diğer değişkenlerin de gruplar arasında farklılığa sebep olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin kitap okuma tutumları ile kitap okumanın değerlere etkisine yönelik görüşleri arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Buna göre öğrencilerin kitap okuma tutumları arttıkça kitap okumanın değerleri etkilediğine yönelik görüşlerinin de arttığını söylemek mümkündür.
Bu sonuçlara göre öğrencilerin yaşlarına uygun olarak seçilecek kitaplarla milli-manevi değerler kazandırılabilir. Okullarda düzenlenecek kitap okuma projeleri, yarışmalar ve etkinliklerle kitap okuma tutumları arttırılabilir ve milli-manevi değerlerin öğretilmesi sağlanabilir. Ayrıca kitap okumanın hangi değerleri, nasıl etkilediğini ortaya koymak için nitel araştırmalar yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Değerler Eğitimi, Kitap Okuma Tutumu, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti

Investigation of the Relationship between Attitudes of Students’ Reading Book and the Effect of Reading Books on the Values in the RCMK Curriculum

Öz

This study aims to determine the relationship between students' book reading attitudes and their views on the effect of their reading attitudes on values. In the study, both the level of the reading attitudes of the students was examined, and the extent to which the students' reading attitudes affect the values in the curriculum of the Religious Culture and Moral Knowledge (RCMK) lesson taught from class 4 to 12 in the Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC) was investigated. In particular, the study examined the effects of reading attitudes on students' values of "justice, sensitivity, solidarity, compassion, kindness, honesty, patience, love, respect, responsibility and solidarity". The reason why these values are the subject of the research is that they are the main values that are aimed to be taught in the TRNC RCMK program. In addition, compared to the values selected as research subjects and the ten values (justice, friendship, honesty, self-control, patience, respect, love, responsibility, patriotism, and benevolence) determined by the Ministry of Education of Republic of Turkey in 2017, both groups largely seems to overlap in a large extent.
The research was conducted in 2020 with 464 students studying in 11 schools selected from 53 secondary schools and high schools in TRNC with the maximum diversity method from purposeful sampling methods. The schools selected as sample consist of public/private schools from each region/type for the reflecting the demographic structure of the TRNC. This study was conducted with quantitative research method and the “Book Reading Attitude Scale” developed by Sarar-Kuzu and Doğan in order to determine students' attitudes towards reading books, and the “Effect of Reading Books on Values Scale” developed by the researcher to measure the effect of reading attitude on values were used together.
According to the research results; it was found that although both 15.9% of the students never read a book at all and 51.2% of them read less, they have a high attitude in the factor of "contributing to their personal/social development" and have a moderate attitude in the factors of "interest/love" and "finding important/valuable". The students' opinions about the effect of reading books on values are at a high level. It was determined that the reading attitudes of female students were higher than male students. The views of students about the effect of reading books on values do not differ according to the gender variable. Both male and female students have a high level of attitudes towards this issue. When the data were analysed according to the variable of school type, it was determined that Anatolian High School, Theology College and College students scored are higher than other students in the factors of "the contribution of reading books to personal/social development", and "finding important/valuable". It can be said that the positive correlation between academic achievement and reading books is the reason for this result. In the "interest/love" factor for reading books, it was determined that the students of Theology College had a higher attitude than the students in other schools. It can be said that the reading activities at the school, the competitions and the easy access to the library played a role in the interest/love of the students of the Theology College. In addition, other variables such as "grade level, number of books they read in a year, having a study room/library/book corner at home, buying books from the school library, going to a library outside of school, buying books out of textbooks and reading digital books/magazines" caused to differentiated into the groups. It was determined that there is a positive and significant correlation between the students' reading attitudes and their views on the effect of reading books on values. Accordingly, it is possible to say that as the reading attitudes of the students increase; their views that reading books affect values also increase.
According to these results, the books to be selected according to their ages for students can gain them national and spiritual values. In addition, both the attitudes of reading can be increased and national/spiritual values can be taught through reading projects, competitions and activities to be organized in schools. In addition, qualitative research can be conducted to reveal how reading a book effects on which values.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Values Education, Reading Book Attitude, Religious Culture and Moral Knowledge, Turkish Republic of Northern Cyprus

Kaynakça

• Arı, Gökhan. “Türkçe Ders Kitaplarındaki Fiziksel ve Biçimsel Görünüm”. Türkçe Ders Kitabı Çözümlemeleri. ed. Hakan Ülper. 39-55. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 3. Basım, 2014.
• Arslan, Aysel - Bıçakçıgil Özsoy, Rahime. “Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimleri ve Kitap Okuma Alışkanlıklarına İlişkin Tutumlarının İncelenmesi”. Journal of International Social Research 12/66 (Ekim 2019), 730-747. https://doi.org/10.17719/jisr.2019.3622.
• Balcı, Ahmet. “İlkögretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Kitap Okuma Alışkanlığına Yönelik Tutumları”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 6/11 (2009), 265-300.
• Baş, Gökhan - Bayhan, Ömer. “Türkiye’de Değerler Eğitimi Konusunda Yapılmış Lisansüstü Tezlerin Farklı Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi”. Değerler Eğitimi Dergisi 10/24 (2012), 55-74.
• Bulut, Pınar vd.. "Okuma Kültürü Üzerine Bir İnceleme: Öğretmen Adayları Örneği". Gençlik Araştırmaları Dergisi 8/21 (2020), 74-95.
• Büyüköztürk, Şener vd.. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 27. Basım, 2019. https://doi.org/10.14527/9789944919289.
• Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi Kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 27. Basım, 2020.
• Calp, Mehrali. “Ortaokul Öğrencilerinin Kitap Okuma Alışkanlıkları: Ağrı İl Örneği”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 22/3 (2018), 897-924.
• Çelik, Tuğba. “Öğrencilerin E-Kitap Okuma Tutumlarının İncelenmesi”. Journal of Turkish Studies 10/3 (Ocak 2015), 271-284. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.7803.
• Demir, Zeynel Abidin. “Ortaöğretim Son Sınıf Öğrencilerinin Kitap Okuma Alışkanlıklarının İncelenmesi -Siirt Örneği-”. Siirt: Siirt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Deniz, Ercan. “Ortaokul Öğrencilerinin Kitap Okuma Alışkanlıkları”. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları 3/2 (2015), 46-64.
• Dilbaz, Gözde Hilal. “Ortaokul Öğrencilerinin Okumaya Yönelik Tutumlarının ve Okur Öz-Algılarının Çeşitli Değişkenlere Göre Değerlendirilmesi”. Denizli: Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Dündar, Hakan - Hareket, Erdem. “Değerler Eğitimi Araştırmalarında Yönelimler: Değerler Eğitimi Dergisi Örneği”. Akademik Bakış Dergisi 55 (2016), 207-231.
• Elbir, Bilal - Bağcı, Can. “Birinci ve İkinci Kademe Okuma Eğitimi Üzerine Yapılan Lisansüstü Çalışmaların Değerlendirilmesi”. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 6/11 (2013), 229-247.
• Göksu, Mehmet Zeki. “İmam Hatip Ortaokulları ile Diğer Devlet Ortaokullarının Değerler Eğitimi Açısından Karşılaştırılması”. Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
• Gör, Fatih. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretim Programında Merhamet Değeri”. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Güncel Türkçe Sözlük. Erişim 20 Temmuz 2020. http://sozluk.gov.tr.
• Güneş, Adem. “Manevi-insani Değerler Eğilim Ölçeği (Midö): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 8/41 (2015), 1354-1360.
• Güneş, Firdevs - Susar Kırmızı, Fatma. “E-Kitap Okumaya Yönelik Tutum Ölçeğinin (Ekot) Geliştirilmesi: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması”. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 3/2 (Aralık 2014), 196-212. https://doi.org/10.14686/BUEFAD.201428178.
• Güney, Nail vd.. “Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okuduğu Kitap Sayısı ile Akademik Başarıları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Değerlendirme”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1/19 (2014), 151-165.
• İşçan, Adem vd.. “İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerin Kitap Okuma Alışkanlıkları ve Okumaya İlişkin Tutumları”. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi 4/11 (2013), 1-16.
• Karakullukçu, Necmiye. “İlkokul Öğrencilerine Kitap Okuma Alışkanlığı Kazandırmada Sınıf Öğretmenlerinin Rolü”. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Karatay, Halit vd.. "Okuma Alışkanlığını Geliştirme Yöntem, Teknik ve Modelleri". Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları Dergisi 8/1 (2020), 89-107. https://doi.org/10.35233/oyea.707967.
• Keleş, Özgül. “İlköğretim 4 ve 5. Sınıf Öğrencilerinde Kitap Okuma Alışkanlığının İncelenmesi”. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• KKTCMEY, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Milli Eğitim Yasası. 51 (23 Mayıs 1986). http://www.mebnet.net/sites/default/files/yasalar/17-1986.pdf.
• Kulu, Sacide. “Hala Sultan Kitap Okuyor”. Gençses Öğrenci Gazetesi (Eylül 2017), 4.
• KKTCDKAB, KKTC DKAB Öğretim Programları. “Temel Eğitim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı”. 2018. http://talimterbiye.mebnet.net/Ogretim%20Programlari/2018-2019/Din.pdf.
• Metin, Özge - Metiner, Ayşegül. “Değerler Eğitimi Alanındaki Çalışmaların Eğilimi: USBES Örneği”. International Journal of Field Education 5/2 (2019), 72-93.
• Sarar Kuzu, Tülay - Doğan, Türkan. “Öğretmen Adaylarina Yönelik Okuma Tutum Ölçeği Geliştirme”. Journal of Turkish Studies 10/15 (2015), 771-786. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.8938.
• Şahin, Abdullah vd.. “İlköğretim Öğrencilerinin Okul Kütüphaneleri ve Sınıf Kitaplıklarını Kullanma Durumları (Erzurum İli Örneği)”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13/2 (2009), 183-196.
• Şahin, Ayfer. “İlköğretim 4 ve 5. Sınıf Öğrencilerinin Kitap Okuma Alışkanlıklarının Sosyo-Ekonomik Düzeylerine Göre İncelenmesi”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 10/2 (2012), 367-388.
• Şahin, Nurullah. “Türkçe Öğretmeni Adaylarının Okuma Motivasyonlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 13/19 (Eylül 2019), 393-423. https://doi.org/10.26466/opus.588759.
• Tonka, Hilal. “Ortaokul Öğrencilerinin Kitap Okuma Alışkanlıkları İle Okuma Kaygıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• TTKB, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. “Müfredatta Yenileme ve Değişiklik Çalışmalarımız Üzerine”. Basın Açıklaması. 18 Temmuz 2017. Erişim 13 Temmuz 2020. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/18160003_basin_aciklamasi-program.pdf.
• Türegün, Emre - Kaya, Aslı. “Marmara ve İstanbul Üniversiteleri Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Kitap Okumaya Yönelik Bakış Açılarının Değerlendirilmesi”. Türkiye Spor Bilimleri Dergisi 3/1 (Temmuz 2019), 26-32. https://doi.org/10.32706/tusbid.537434.
• Tüzer, Ahmet. “Ortaokul Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Okuma Alışkanlıkları ile Sayısal Ders Başarıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Yaman, Havva - Süğümlü, Üzeyir. “İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Ders Dışı Kitap Okuma Alışkanlıkları”. Kastamonu Eğitim Dergisi 18/1 (2010), 291-306.
• Yıldırım, Mehmet - Ceylan, Oğuzhan. “Lise Öğrencilerinin Kitap Okuma Alışkanlıklarının Demografik Özelliklerine Göre Karşılaştırılması (Amasya İli Örneği)”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 11/55 (Şubat 2018), 734-746. https://doi.org/10.17719/jisr.20185537245.
• Yıldız, Mustafa. “Okuma Motivasyonu, Akıcı Okuma ve Okuduğunu Anlamanın Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Akademik Başarılarındaki Rolü”. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 8/4 (2013), 1461-1478.
• Yıldız, Nurettin - Keskin, Harun. “Ergenlik Dönemindeki Öğrencilerin Dijital ve Matbu Okumaya Karşı Tutumlarının Çeşitli Değişkenlere Göre Değerlendirilmesi”. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 12/1 (Nisan 2016), 344-361. https://doi.org/10.17860/efd.82485.
• Yurtkoru, E. Serra vd.. Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi. İstanbul: Beta Basım Yayın, 7. Basım, 2018.