AMASYA’DA BİR İLİM YUVASI: MECDÎZÂDE ABDURRAHMAN KÂMİL YETKİN (Ö. 1941) VE OĞULLARI MEHMET SABRİ YETKİN (Ö. 1963), AHMET EMRÎ YETKİN (Ö. 1974), MUSTAFA NİYAZİ YETKİN (Ö. 1959)

Yıl 2018, Sayı: 10, 39 - 72, 22.06.2018

Recep Orhan Özel

https://doi.org/10.18498/amauifd.413522

Cited By: 2

Öz

Amasya, ilim, kültür ve sanat açısından
zengin bir tarihi geçmişe sahiptir. Özellikle Osmanlı döneminde şehzadelerin
yetiştiği siyasi merkezlerden biri olması, şehrin sosyo-kültürel açıdan da
gelişmesinde etkili olmuştur. Bu çerçevede Amasya’da pek çok ilim adamı ve
sanatkâr yetişmiştir. Şehir aynı zamanda ilim adamları için de cazibe ortamı
oluşturmuştur. Dışarıdan gelen önemli şahsiyetler şehre yerleşmiş ve burada
eğitim-öğretim çalışmalarında bulunmuşlardır. Amasya’ya Kırım’dan göç eden ve
kesintisiz birkaç kuşak boyunca içinden ilim adamları çıkaran köklü ailelerden
birisi de Mecdîzâdelerdir. Bunların başında Mecdîzâde Abdurrahman Kâmil Yetkin
gelmektedir. Kendisi müderrislik ve müftülük görevinde bulunmuş ve değişik ilim
dallarında eserler vermiştir. Ayrıca Millî Mücadelenin manevi mimarlarından
biri olmuştur. Oğulları Yetkin kardeşler de tefsir, fıkıh, ahlak, tasavvuf ve edebiyat
gibi alanlarda eserler bırakmışlardır. Kendileri Arapça ve Farsçaya da hâkim
olacak kadar iyi yetişmişler, vaaz ve konuşmalarıyla Amasya’nın son dönem dini,
ilmi ve kültür hayatına önemli katkılar sağlamışlardır. Öte yandan kendileri Amasya’da
ikâmet etseler de dönemin önde gelen kültür ve sanat adamları ile yakın alaka
kurmuşlardır. Bu bakımdan söz konusu şahsiyetleri tanıtmanın ve henüz basılmamış
bazı eserlerinin yayınlanmasının yararına inanmaktayız. Bu çalışma, Amasya’daki
köklü Osmanlı ilim geleneğinin son temsilcisi olan Mecdizâdeleri ilmî ve edebî
yönleriyle tanıtma amacı taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Amasya, Mecdîzâde, Abdurrahman Kâmil, Mehmet Sabri, Ahmet Emrî, Mustafa Niyazi, Yetkin

A Scholarly Home in Amasya: Mecdizâde Abdurrahman Kâmil Yetkin, Mehmet Sabri Yetkin, Ahmet Emrî Yetkin and Mustafa Niyazi Yetkin

Öz

Amasya has a deep-rooted history in terms of science,
culture, and art. Especially in Ottoman Period, being Amasya a political center
where the sultan’s sons grew in was effective on the development of the country
in the way of socio-cultural as well. Within this framework, a good number of
scientist and craftsmen rose from the ranks in Amasya. The country became an
attraction environment for scientists at the same time. VIPs got settled in the
city and conducted education activities. One of the well-established families
who involved scientists for generations and migrated from Crimean to Amasya is
Mecdîzâde. Mecdîzâde Abdurrahman Kâmil Yetkin is the primary one of them. He
was a mudarris and mufti; wrote books in several disciplines. Moreover, he was
one of the inward architectures of National struggle. His sons, Yetkin brothers
wrote books in fields such as Hermeneutics, Fiqh, Ethics, Sufism, and
Literature. They were trained to have full knowledge of Arabic and Persian;
again, they significantly contributed to the religious, scientific and cultural
life of Amasya by preaching. On the other hand, mush as they resided in Amasya,
they got in touch with prominent men of culture and art from everywhere. In
this respect, we believe in the benefit of introducing these people and
conducing to be published some of their books that have not published as of
yet. This study aimed to introduce Mecdizâde family who was the last
representer of Ottoman science tradition in Amasya by scientific and literary
aspects. 

Anahtar Kelimeler

Amasya, Mecdîzâde, Abdurrahman Kâmil, Mehmet Sabri, Ahmet Emrî, Mustafa Niyazi, Yetkin

Kaynakça

• Akdağ, Ahmet. “Mehmet Sabri Yetkin’in Kasîde-i Zeynebiyye Üzerine Yazdığı “En-Nasîhatü’l-Edebiyye Fî Şerhi’l-Kasîdeti’z-Zeynebiyye” Adlı Şerhi”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 57, (2017): 484-526.
• Gülsoy, Ufuk-Wıllıam Ochsenwald. “Hicaz Demiryolu”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 1998. 17: 441-445.Kurt, Songül Keçeci. “Son dönem Osmanlı Ulemasının Önemli Şahsiyetlerinden Abdurrahman Kâmil Efendi (1850-1941)”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (2017): 475-494
• Menç, Hüseyin. Milli Mücadele Yıllarında Amasya. Amasya: Amasya Belediyesi Kültür Yayınları, 2007.
• Merzifonî, Akifzâde Abdürrahim. Kitâbü’l-mecmu’ fi’l-meşhûd ve’l-mesmu’, Ali Emîrî, 2527, Millet Kütüphanesi.
• Olcay, Osman Fevzi. Amasya Hatıraları. Yay. Haz. Turan Böcekçi-Mehmet H. Seçkiner, Amasya: Amasya Belediyesi Kültür Yayınları, 2009.
• Olcay, Osman Fevzi. Amasya Ünlüleri. Yay. Haz. Turan Böcekci, Amasya: Amasya Belediyesi Kültür Yayınları, 2002.
• Olcay, Osman Fevzi, Muhtıra Defteri, Yazmalar, 9214, Milli Kütüphane.
• Sarıkoyuncu, Ali. Millî Mücadelede Din Adamları. Ankara: DİB Yayınları, 1999.
• Şahin, Kâmil. “Abdurrahman Kâmil Yetkin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: TDV Yayınları, 2013, 43: 504-505.
• Şam, Emine Altunay. Kırım Savaşından Sonra Anadolu’ya Yapılan Göçler ve Amasya’da İskân Edilenler. Ankara: Pegem Akademi, 2011.
• Ülker, Muammer. “Ahmet Emrî Yetkin”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: TDV Yayınları, 2013, 43: 505-506.
• Ünver, Süheyl. Amasyanâme. Yazma Bağışlar, 736, Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi.
• Yasar, Abdizâde Hüseyin Hüsâmeddin, Amasya Tarihi, Amasya Belediyesi Kütüphanesi.
• Yetkin, Abdurrahman Kâmil. Dîvânçe. Yazmalar, 899352, Milli Kütüphane.
• Yetkin, Abdurrahman Kâmil. Tebyînü’l-muğlakât ve’l-mühimmât min elfâzı’l-makâmât. 1734, Amasya Yazma Eserler Kütüphanesi.
• Yetkin, Abdurrahman Kâmil. Nakdu’l-hâtır fî cilâi’n-nâzır. 1708/1, Amasya Yazma Eser Kütüphanesi.
• Yetkin, Abdurrahman Kâmil. Terceme-i hâl. 272, Amasya Belediye Kütüphanesi.
• Yetkin, Abdurrahman Kâmil. Diyanet İşleri Başkanlığı Sicil Arşivi.
• Yetkin Ahmet Emrî. Terceme-i hâl. Amasya Belediyesi Kütüphanesi.
• Yetkin, Ahmet Emrî. Şahsi Evrak.
• Yetkin, Mehmet Sabri. Kefe-i Sabrî. Yazmalar, 9211, Milli Kütüphane.
• Yetkin, Mehmet Sabri. Notlar ve Hatıralar. Yazmalar, 8063/3, Milli Kütüphane.
• Yetkin, Mehmet Sabri. Diyanet İşleri Başkanlığı Sicil Arşivi.