İZMİR’İN GÜNEYİNİ KORUYAN BİR KALE: ÇATALKAYA’DAN KISA NOTLAR

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 8, 92 - 102, 27.06.2020

Ali Öz , Barış Gür

Öz

Çatalkaya güney istikametinden Smyrna’ya uzanan yol boyunca stratejik bir noktada bulunmaktadır. Ephesos üzerinden Smyrna’ya ulaşmak için bir öncü karakol görevi gören kalenin ardından bir diğer en yakın savunma Tepetarla olmakla birlikte, savunma ihtiyacını karşılama yönü asla Çatalkaya kadar etkili değildir. Buna karşın kuzeyde, Smyrna’ya uzanan yol üzerinde batı istikametinde yer alan Akçakaya ancak, Çatalkaya ile karşılaştırılabilir bir profil çizmektedir. Bu nedenle bir saldırı anında Smyrna yönünde ilerleyecek düşmanın ilk düşüreceği savunma unsurlarının Çatalkaya’da yer alması kalenin önemini arttırmaktadır. Tuna tarafından Arkaik döneme tarihlenen seramiklerin varlığının yanı sıra, Görece çevresinden ele geçen bir yazıt bu bölgedeki yerleşimlerin tarihini Arkaik döneme kadar götürmektedir. Bu yönüyle kalenin öneminin de Arkaik döneme kadar geriye gidebileceğini söylemek mümkündür.
Çatalkaya’nın mevcut bilgiler üzerinden Arkaik döneme kadar geriye giden önemine ek olarak bu çalışmada 2018 yılında gerçekleştirilen yüzey araştırması üzerinden kalenin mevcut korunagelmiş durumu değerlendirilmiş olup kale ve çevresinde incelemeler gerçekleştirilmiştir. Önceki araştırmalarda kalenin en erken Arkaik döneme tarihlendirilmesinin ardından bu çalışmada da Geç Klasik-Erken Hellenistik dönemde kalede yerleşilmiş olduğunun kanıtları mevcut seramik örnekleriyle izlenebilmektedir. Bununla birlikte özellikle Geç Klasik dönemden itibaren Akdeniz coğrafyasında kullanılmaya başlayan balık tabaklarının kalede ele geçmiş olması bölgenin bu dönemdeki yeme içme kültürüyle ilgili olarak yeni bilgiler vermesi bakımından dikkat çekicidir.

Anahtar Kelimeler

Çatalkaya, Smyrna, Kale, Seramik, Yüzey Araştırması

Kaynakça

• Edwards, G.R. 1975 Corinth VII-III: Corinthian Hellenistic Pottery, New Jersey, Princeton University Press.
• Gassner, V. 1997 “Das Südtor der Tetragonos-Agora: Keramik und Kleinfunde”, Forschungen in Ephesos XIII/1/1, Wien.
• Ladstatter S. 2005 “Keramik”, H. Thür (Ed.), Hanghaus 2 in Ephesos: Die Wohneinheit 4, Forschungen in Ephesos VIII/4, Wien, 230-358.
• Meriç, R. 1988 “1986 Yılı İzmir ve Manisa İlleri Yüzey Araştırmaları”, V. Araştırma Sonuçları Toplantısı, I, 6-10 Nisan 1986, Ankara, 247-256.
• Meriç, R. - Nolle, J. 1988 “Eine Archaische Inschrift aus dem Gebiet von Smyrna”, Chiron 18, 225-232.
• Öz, A.K. 2019 “Antik Smyrna’nın Güneyindeki Savunma Yapıları Üzerine Mimari Belgeleme Çalışması”, TÜBA-KED 20, 95-109.
• Rotroff, S.I. 1997 Hellenistic Pottery: Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material, Princeton-New Jersey.
• Rotroff, S.I. - Oliver, A. 2003 The Hellenistic Pottery from Sardis: The Finds Through 1994, K. Kiefer, A. Ramage (eds.), London.
• Sparkes, B.A. - Talcott, L. - Richter, G.M.A. 1970 “Black and Plain Pottery of the 6th, 5th and 4th Centuries B.C.”, The Athenian Agora, Vol. 12, Black and Plain Pottery of the 6th, 5th and 4thCenturies B.C., Princeton-New Jersey.
• Tuna, N. 1986 “İonia ve Datça Yarımadası Arkeolojik Yüzey Araştırması, 1984”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 3, Ankara, 209-225.