AİZANOİ ANTİK KENTİ’NDEKİ GLADYATÖR BETİMLERİ

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 12, 99 - 120, 29.06.2022

Sinan Özcan

https://doi.org/10.48122/amisos.1118117

Cited By: 1

Öz

Aizanoi Antik Kenti, Örencik Ovası platosunda, antik çağda Phrygia Epiktetos Bölgesi’nde yer alan bir Roma kentidir. Bu kentin en parlak dönemi Roma İmparatorluk Çağı’dır. Hadrianus ve Antoninler Dönemi’nde kent, yoğun biçimde imar faaliyetleri geçirdiği için bu dönemde kozmopolit bir yapıdadır. Kentin antik ve kırsal dokuyu aynı anda içinde barındırması, özel bir kültürel miras kimliği oluşturduğu için 2012 yılında “Unesco Dünya Kültürel Mirası Geçici Listesi’ne” kabul edilmiştir. Bu çalışmada, Aizanoi Antik Kentinde 1970-2020 yılları arasındaki çalışmalarda tespit edilen gladyatör betimlemeleri incelenecektir. Bu betimler kentteki çeşitli dönemlerdeki kazılarda tespit edilen bomoslar ve kandiller üzerinde görülmektedir. Özellikle bomoslardaki betimler Aizanoi’daki gladyatörlerin varlığını işaret etmekle beraber burada hangi türde oyunlar oynandığına dair bilgiler sunmaktadır. İncelenen kalıp yapımı kandillerin üzerindeki bezemeler Anadolu’daki diğer örnekler gibi discusta yer almaktadır. İncelenen bu eserlerin MS. 1. ile 3.yy. aralığında olduğu ve Aizanoi’un en parlak dönemini geçirdiği Roma İmparatorluk Çağı’na tarihlendirildiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aizanoi, Roma İmparatorluk Çağı, Gladyatör, Bomos, Kandil

Kaynakça

• Aigner, H. (1988). Zur gesellschaftlichen Stellung von Henkern, Gladiatoren und Berufsathleten. Soziale Randgruppen und Außenseiter im Altertum (Hg. I. Weiler) Graz 1988: 201-220
• André J.M. (1994). Griechische Feste, römische Spiele: die Freizeitkultur der Antike (Frans. terc. K. Schmidt), Stuttgart 1994.
• Atik, N. (1996). Orta Anadolu’da Bir Çanak Çömlek Merkezi, Arkeoloji ve Sanat Dergisi 72, 1996, 4-13.
• Bailey D.M. (1980). A Catalogue of The Lamps in The British Museum II. Roman Lamps, London, 1980.
• Burrell, B. (2003). Neokoroi: Greek Cities and Roman Emperors. Bril
• Broneer, O. (1930). Terracotta Lamps Corinth Results of Excavations, Vol. IV. Part 2, Cambridge, 1930.
• Erdinç, Z. (2021). Aizanitis Bölgesi Sınırlarına İlişkin Bir Öneri. Arkhaia Anatolika, 4, 163-173. https://doi.org/10.32949/Arkhaia.2021.31
• Grant, M. (1970). Die Gladiatoren, Stuttgart 1970.
• Gross W.H. (1979). Murmillo, Klein Pauly, Bd. 3, 1979: 1473.
• İznik, E. (2006). Roma İmparatorluk Döneminde Frigya Epiktetos Merkezlerinde (Dorlaeyon, Nacolea, Midaeum, Cotiaeum, Aezanai) Sosyopolitik, Sosyoekonomik ve Sosyokültürel Yapı [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Jes K. (1997). Gebaute Türgransteine in Aizanoi, IstMitt 47, 1997, 231-250.
• Jes, K. (2001). Ein hochhellenistischer Statuettenkopf aus Aizanoi. AA, 2, 295-301.
• Lochman, T. (2003). Studien zu kaiserzeitlichen Grab- und Votivreliefs aus Phrygien. Skulpturhalle Basel.
• Lochner, I. (2010). Der Siedlungshügel von Aizanoi in vorrömischer Zeit. K. Rheidt (Ed.), Aizanoi und Anatolien (ss. 23-37). Philipp von Zabern.
• MAMA IX: Levick, B., Mitchell, S., Potter, J. ve Waelkens, M. (1988). Monumenta Asiae Minoris Antiqua, IX: Monuments From the Aezanitis (JRS Monographs no. 4). Society for the Promotion of Roman Studies.
• Malay, H. ve Sılay, H. (1991). Antik devirde gladyatörler. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Naumann, R. ve Naumann, F. (1973). Der Rundbau in Aezani. IstMitt-BH, 10. Verlag Ernst Wasmuth.
• Neumann A.R. (1979). Thraex, Klein Pauly Bd, 5, 1979: 777.
• Nosnov, K. (2009). Gladiator-Rome’s bloody spectacle. London: Osprey Publishing.
• Öz, C. (2019). Silifke Müzesi’nde Bulunan Pişmiş Toprak Kandiller Üzerinde Yer Alan Figüratif&Bitkisel Bezeme, Sembol Ve Damgalar, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (11),22. s.352-371.
• Özer, E. (2013). Aizanoi-I (Ed. Elif Özer). Aizanoi Kuzey Nekropolis 2012 Sezonu, Bilgin Kültür Sanat Yayınları Ankara.
• Perlzweig, J. (1961). Lamps of The Roman Period, The Athenian Agora, VII, New Jersey, 1961.
• Price, S. R. F. (2004). Ritüel ve iktidar. (Çev. Taylan Esin), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Ramsay, W. M. (1975). The Cities and Bishoprics of Phrygia, I-II. Arno Press.
• Rheidt, K. (1993). Aizanoi Vorbericht Über Die Forschungen Zur Historischen Topographie, AA, 1993, 475-507.
• Rheidt, K. (1998). Die Ausgrabungen in Aizanoi 1996, 19. KST, C.2, 1998, 313-332.
• Rohn, C. (2004). Die Macht der Stifter: Der Theater-Stadion-Komplex von Aizanoi als Familienmonument, burada: E.-L. Schwandner, K. Rheidt, Macht der Architektur-Architektur der Macht, DiskAB 8, 2004, 211 – 220.
• Rohn, C. (2008). Der Theater – Stadion – Komplex von Aizanoi. [Von der Fakultät Architektur, Bauingenieurwesenund Stadtplanung der Brandenburgischen Technischen Universität Cottbuszur Erlangungdesakademischen Gradeseines Doktor-Ingenieursgenehmigte Dissertation]. Berlin, 2008.
• Schneider, K. (1918). Gladiatores, RE Suppl. 3, 1918: 760-784.
• Şimşek, C. (2011). C. Şimşek (Ed.), Laodikeia Çalışmaları 1.1, Laodikeia Nekropolü (2004-2010 Yılları). İstanbul.
• Tabbernee, W. (1997). Montanist Inscriptions and Testimonia: Epigraphic Sources Illustrating the History of Montanism. Mercer University Press.
• Türkan, A. (2019). Phrygia Epiktetos Bölgesi’nde Ölüm, Toplum Ve Kimlik. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ankara.
• Uzunaslan, A. (2005). Antik Roma’da gladyatör oyunları. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi S.B Dergisi, s. 15-58.
• Waelkens, M. (1986). Die kleinasiatischen Türsteine: Typologische und epigraphische Untersuchungen der kleinasiatischen Grabreliefs mit Scheintür. Philipp von Zabern.
• Weiler, I. (1981). Der Sport bei den Völkern der alten Welt. Mit dem Beitrag Sport bei den Naturvölkern von Christoph Ulf. Darmstadt 1981.
• Wiedemann T.E.J. (1995). Das Ende der römischen Gladiatorenspiele, Nikephoros 8, 1995: 145-159.
• Wiedemann, T. (2001). Kaiser und Gladiatoren. Die Macht der Spiele im antiken Rom, Darmstadt 2001.
• Wisdom, S. (2001). Gladiators B.C 100 – A.D 200. Oxford: Osprey Publishing
• Wörrle, M. (1992). Neue Inschriftenfunde aus Aizanoi I. Chiron, 22, 337-376.
• Yeşil, M. ve Erdoğan, L.U. (2013). Aizanoi-I (Ed. Elif Özer). Aizanoi 2012 Sezonu Kuzey Nekropolis Kandilleri. Bilgin Kültür Sanat Yayınları Ankara.
• Yurtsever, A. (2012). Side’de Romanizasyon Sürecinde Gladyatörler ve Agonlar. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Eskişehir.