Sosyal Medya Kullanımının Fonksiyonel Gıdalara Yönelik Tutuma Etkisi ve BKİ ile İlişkisi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 3, 482 - 496, 30.09.2023

Gülşah Turalioğlu , Müge Arslan

https://doi.org/10.46237/amusbfd.1295446

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı Erzurum ilinde yaşayan bireylerinin sosyal medya kullanımlarının fonksiyonel gıdalara yönelik tutuma etkisinin değerlendirilmesi ve beden kitle indeksi ile ilişkisinin incelenmesidir.
Yöntem: Katılımcılara yüz yüze olarak sosyodemografik bilgi formu, Fonksiyonel Gıdalara Yönelik Tutum Ölçeği ve Sosyal Medya Kullanımı Ölçeği’nden oluşan anket uygulanmıştır ve verilerin istatistiksel Analizi SPSS ile yapılmıştır.
Bulgular: Katılımcıların beden kitle indeksi ortalaması; 24.00±4.31kg/m2 ve %42.3’ü erkek, %57.7’si kadındır. Katılımcıların sosyal medya kullanım düzeyleri ve fonksiyonel gıdalara yönelik tutum düzeyleri yüksek bulunmuştur (p<0.05). Beden kitle indeksi gruplarına göre; Sosyal Medya Kullanımı Ölçeği alt faktör ve toplam puanları değişmemiştir (p>0.05) ve Fonksiyonel Gıdalara Yönelik Tutum Ölçeği’nin “Fayda” alt faktör puanında (H=8.668; p<0.05) ve “Güven” alt faktör puanında (H=7.949; p<0.05), normal kilolu ve zayıf bireylerin ortancası, obez ve preobez bireylere göre daha yüksektir. Katılımcıların Fonksiyonel Gıdalara Yönelik Tutum Ölçeği ve Sosyal Medya Kullanımı Ölçeği puanları arttıkça beden kitle indeksi değerleri azalmaktadır (p<0.05). Beden kitle indeksi değerleri arttıkça, Sosyal Medya Kullanımı Ölçeği’nin “Süreklilik’’ alt faktör ve Sosyal Medya Kullanımı Ölçeği toplam puanları ile Fonksiyonel Gıdalara Yönelik Tutum Ölçeği’nin “Fayda”, “Güven” alt faktör ve Fonksiyonel Gıdalara Yönelik Tutum Ölçeği toplam puanları azalmaktadır (p<0.05).
Sonuç: Sosyal medya kullanımı, fonksiyonel gıda tutum düzeyini etkilememekte ve beden kitle indeksi değeri arttıkça sosyal medya kullanım düzeyleri azalmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal medya, Fonksiyonel besinler, Beden kitle indeksi, Obezite

The Effect of Social Media Use on Attitudes Towards Functional Foods and Relationship with BMI

Öz

Objective: The aim of this study is to evaluate the effect of social media use of individuals living in Erzurum province on their attitude towards functional foods and to examine the relationship with body mass index.
Method: A questionnaire consisting of sociodemographic information form, Attitudes Towards Functional Foods Scale and Social Media Use Scale was administered to the participants face-to-face.
Results: The mean body mass index of the participants was 24.00±4.31kg/m2 and 42.3% were male and 57.7% were female. Participants' levels of social media use and attitudes towards functional foods were found to be high (p<0.05). According to the body mass index groups, the sub-factor and total scores of the Social Media Use Scale did not change (p>0.05), and ın the "Benefit" sub-factor score (H=8.668; p<0.05) and "Trust" sub-factor score (H=7.949; p<0.05) of the Attitudes Towards Functional Foods Scale, the median of normal weight and underweight individuals is higher than obese and preobese individuals. As the scores of the participants' Attitudes Towards Functional Foods Scale and Social Media Use Scale increased, their body mass index values decreased (p<0.05). As the body mass index values increased, the "Continuity" sub-factor and total scores of the Social Media Use Scale and the "Benefit", "Trust" sub-factor and total scores of the Attitudes Towards Functional Foods Scale decreased (p<0.05).
Conclusion: Social media use does not affect the level of functional food attitude and the level of social media use decreases as the body mass index value increases.

Anahtar Kelimeler

Social media, Functional foods, Body mass index, Obesity

Kaynakça

• 1. Şimşek-İşleyen, F. (2019). Dijital Çağda Bilginin Değişen Niteliği ve İnfobezite: Z Kuşağı Üzerine Bir Odak Grup Çalışması, Selçuk İletişim, 13(1), 246-272.
• 2. Işık, M. ve Kaptangil, İ. (2018) Akıllı telefon bağımlılığının sosyal medya kullanımı ve beş faktör kişilik özelliği ile ilişkisi: Üniversite öğrencileri üzerinden bir araştırma. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 7(2), 695-717.
• 3. Kıran, S., Küçükbostancı, H. ve Emre, İ. C. (2020). Sosyal Medya Kullanımının Kişiler Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 13(4).
• 4. Baz, F. Ç. (2018). Sosyal Medya Bağımlılığı: Üniversite Öğrencileri Üzerine Çalışma, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 276-295.
• 5. Klassen, K. M., Douglass, C. H., Brennan, L., Truby, H. and Lim, M. S. (2018). Social media use for nutrition outcomes in young adults: a mixed-methods systematic review. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 15(1), 1-18.
• 6. Coates, A. E., Hardman, C. A., Halford, J. C., Christiansen, P. and Boyland, E. J. (2019). Social media influencer marketing and children's food intake: a randomized trial. Pediatrics. 143(4).
• 7. Chan, V. and Allman-Farinelli, M. (2022). Young Australian Adults Prefer Video Posts for Dissemination of Nutritional Information over the Social Media Platform Instagram: A Pilot Cross-Sectional Survey. Nutrients. 14(20).
• 8. Tami, S. H. (2022). Perceived Effects of Socio-Economics and Social Media Variables on Body Mass Index in Saudi Young Adults. Cureus. 14(10).
• 9. Loehmer, E, Smith, S, McCaffrey, J. and Davis, J. (2018). Examining internet access and social media application use for online nutrition education in SNAP-Ed participants in rural Illinois. J Nutr Educ Behav. 50, 75–82.
• 10. Aljefree, N. M. and Alhothali, G. T. (2022). Exposure to Food Marketing via Social Media and Obesity among University Students in Saudi Arabia. Int J Environ Res Public Health. 19(10).
• 11. Sampasa-Kanyinga, H., Colman, I., Goldfield, G. S., Hamilton, H. A. and Chaput, J. (2020). Sex differences in the relationship between social media use, short sleep duration, and body mass index among adolescents. Sleep Health. 6(5), 601-608.
• 12. Lıtwın, N., Clifford, J. and Johnson, S. (2018). “Functional Foods For Health” Colorado State University, Extension, Food and Nutrition Series, 9, 391.
• 13. Mohammadi-Sartang, M., Bellissimo, N., Totosy de Zepetnek, J. O., Brett, N. R., Mazloomi, S. M., Fararouie, M., et al. (2018). The effect of daily fortified yogurt consumption on weight loss in adults with metabolic syndrome: A 10-week randomized controlled trial. Nutr. Metab. Cardiovasc. Dis. 28, 565–574.
• 14. Elmaliklis, I. N., Liveri, A., Ntelis, B., Paraskeva, K., Goulis, I. and Koutelidakis, A. (2019). Increased Functional Foods’ Consumption and Mediterranean Diet Adherence May Have a Protective Effect in the Appearance of Gastrointestinal Diseases: A Case–Control Study. Medicines. 6(2), 50.
• 15. Konstantinidi, M. and Kutelidakis, A. E. (2019). Functional Foods and Bioactive Compounds: A Review of Its Possible Role on Weight Management and Obesity's Metabolic Consequences, Basel, 6, 94.
• 16. Elgayar, M. H., Aboromia, M. M., Hussein, M. and Hafiz, A. (2019). Effects Of Ginger Powder Supplementation On Glycemic Status And Lipid Profile In Newly Diagnosed Obese Patients With Type 2 Diabetes Mellitus. Obesity Medicine. 14.
• 17. Henning, S. M., Yang, J., Woo, S. L., Lee, R., Huang, J. Rasmusen, A., et al. (2019). Hass Avocado Inclusion in a Weight-Loss Diet Supported Weight Loss and Altered Gut Microbiota: A 12-Week Randomized, Parallel- Controlled Trial. Current Developments in Nutrition, 3(8).
• 18. Pokimica, B., García-Conesa, M.T., Zec, M., Debeljak-Martačić, J., Ranković, S., Nevena Vidović, N., et al. (2019). Chokeberry Juice Containing Polyphenols Does Not Affect Cholesterol or Blood Pressure but Modifies the Composition of Plasma Phospholipids Fatty Acids in Individuals at Cardiovascular Risk. Nutrients. 11, 850.
• 19. Santamarina, A. B., Jamar, G., Mennitti, L. V., Cássia César, H., Rosso, V. V., Vasconcelos, J.R. and Pisani, L. P. (2018). Supplementation of Juçara Berry (Euterpe edulis Mart.) Modulates Epigenetic Markers in Monocytes from Obese Adults: A Double-Blind Randomized Trial. Nutrients. 10.
• 20. Park, S., Jung, S., Choi, E., Ha, K., Baek, H., Park, Y., et al. (2020). The effects of steamed ginger ethanolic extract on weight and body fat loss: a randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Food Science and Biotechnology 29, 265-273
• 21. Schnall, R., Porras, T., Musanti, R., Tufts, K. A., Şefcik, E., Hamilton, M. J., et al. (2021). Social media use as a predictor of higher body mass index in persons living with HIV. AIDS Care. 33(4), 434-440.
• 22. Baysal, A. (2013). Beslenme ve Diyet Dergisi 2012: Genel Bakış. Beslenme ve Diyet Dergisi, 41(1), 1-2.
• 23. Türkiye Beslenme Rehberi (TÜBER), (2022). T.C. Sağlık Bakanlığı, Ankara. Erişim Tarihi: 12.02.2023, Erişim Adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-hareketli- hayatdb/Rehberler/T%C3%BCrkiye%20Beslenme%20Rehber%20(T%C3%9CBER)%202022.pdf
• 24. Urala, N. and Lähteenmäki, L. (2007). Consumers’ changing attitudes towards functional foods. Food Qual Prefer. 18(1), 1–12.
• 25. Hacıoğlu, G. ve Kurt, G. (2012). Tüketicilerin Fonksiyonel Gıdalara Yönelik Farkındalığı, Kabulü ve Tutumları: İzmir İli Örneği. Bus Econ Res J. 3(1), 161–71.
• 26. Tutgun-Ünal, A. ve Deniz, L. (2019). Sosyal Medya Çağında Kuşakların Sosyal Medya Kullanımı ve Değerlerine Yönelik Bir Dizi Ölçek Geliştirme Çalışması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 1025-1057.
• 27. Tutgun-Ünal, A. ve Deniz, L. (2020). Sosyal medya kuşaklarının sosyal medya kullanım seviyeleri ve tercihleri. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(22), 1289-1319.
• 28. Choi, J., Peters, M. and Mueller, R. O. (2010). Correlational analysis of ordinal data: from. Pearson's to Bayesian polychoric correlation. Asia Pacific Education Review, 11(4), 459–466.
• 29. Bayöz, G. (2021). Plaza çalışanlarının fonksiyonel gıda bilgi ve tutumlarının, beslenme durumlarının ve beslenme bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İSTANBUL.
• 30. Ntrigiou, V., Ntrigios, I., Rigopoulos, N., Dimou, C. ve Koutelidakis, A. (2019). Functional food consumption correlates with anthropometric characteristics and body composition in healthy adults. Curr. Top. Nutraceut. Res. 18, 279–288.
• 31. Acar, A. ve Bedir, A. (2020). Mardin Artuklu Üniversitesi Öğrencilerinin Antropometrik ve Sosyoekonomik Verilerinin Değerlendirilmesi, Artuklu İnsan ve Toplum Bilim Dergisi, 5(1), 1-14.
• 32. Öngören, B. ve Durdu, Z. (2020). Sağlıklı Yaşam Merkezine Başvuranlarda Sağlıklı Vücut İmajı. Uluslararası Sosyal, Politik ve Ekonomik Araştırma Dergisi, 7 (4), 819-837.
• 33. Türkiye Sağlık Bakanlığı, Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması (TBSA) 2019. Erişim Tarihi: 10.05.2023 Erişim Adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-hareketli-hayat- db/Yayinlar/kitaplar/TBSA_RAPOR_KITAP_20.08.pdf
• 34. Görgülü Arı, A. ve Arslan, K. (2020). Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Genel Beslenme Alışkanlıkları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(47), 393-415.
• 35. Erdoğan, R. (2021). Pandemi döneminde beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları ve fiziksel aktivite düzeylerinin belirlenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. 17(Pandemi Özel Sayısı), 3276–3295.
• 36. Çakmak, S. ve Müezzin, E. E. (2018). Sosyal Medya Kullanımının İletişim Becerileriyle İlişkisinin İncelenmesi, Yeni Medya Elektronik Dergi, 2(3), 196-203.
• 37. Alptekin, G., Türkmen, D. ve Arslantaş, H. A. (2021). Baby Boomers, X, Y, Z Kuşaklarının Sosyal Medya Kullanım Düzeyleri ve Tercihleri, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergisi, 51, 253-278.
• 38. Dinçer, N. ve Kilinç, Z. (2019). An analysis of social media usage levels among students at school of physical education and sport in some variables. Asian Journal of Education and Training, 5(1), 146-150.
• 39. Aggarwal, R., Hueniken, K., Eng, L., Kassirian, S., Geist, I., Balaratnam, K., et al. (2020). Health-related social media use and preferences of adolescent and young adult cancer patients for virtual programming. Support Care Cancer. 28(10), 4789-4801.
• 40. Seslikaya, C. (2022). 19-45 yaş arası kadın bireylerde sosyal medya kullanımının duygusal yeme üzerine etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Okan Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İSTANBUL.
• 41. Alikılıç, Ö., Alikılıç, İ. ve Özer, A. (2019). Dijital romantizm: Y kuşağının romantik ilişkilerinde sosyal medyanın rolü. Erciyes İletişim Dergisi, (1), 57-80.
• 42. Bozkurt, I. and Chaurasia, B. (2021). Attitudes of Neurosurgeons Toward Social Media: A Multi-Institutional Study. World Neurosurgery, 147, 396–404.
• 43. Özdemir, Ş. (2021). Sosyal Medya Çağında Kuşakların Medya Kullanım Alışkanlıklarının İncelenmesi, İletişim Çalışmaları Dergisi, 20.
• 44. Gao, L. L., Gan, Y. Q. and Lippke, S. (2020). Multiple Health Behaviors across Age: Physical Activity and Internet Use. Am. J. Health Behav. 44, 333–344.
• 45. Karataş Yücel, E., Özkan, P. ve Yücel, E. (2018). Tüketici Yenilikçiliği ile Fonksiyonel Gıdalara Yönelik Tutum Arasındaki İlişki: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 17, 265-280.
• 46. Öncebe S. ve Demircan, V. (2019). Tüketicilerin Fonksiyonel Gıda Tüketimini Etkileyen Faktörler. Akademik Gıda. 17(4), 497-507.
• 47. Akman, C., Yara, F. ve Taşlı, K. (2021). Üniversite Öğrencilerinde Vücut Yağ Oranının Sosyal Görünüş ve Benlik Saygısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Turkish Journal of Science and Health. 2(1), 176-183.
• 48. Gökırmaklı, Ç., Üçgül, B. ve Seydim, Z. (2021). Fonksiyonel Gıda Kavramına Yeni Bir Bakış: Postbiyotikler. Gıda, 46(4), 872-882.
• 49. Doğan Güney, H. ve Göbel, P. (2022). Egzersiz Yapan Bireylerin Fonksiyonel Besin Tüketim Durumları ile Bilgi, Tutum ve Düşünceleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Beslenme ve Diyetetik Dergisi, 50(3), 64-73.
• 50. Aygül, İ., Kartal, F., Sayıbakan, A.Ş., Çakar, G., Akbulut, H. & Yıldırım, Ş. (2018). Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencileri ve Öğretim Elemanlarının Fonksiyonel Besin Farkındalığı. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(4), 54-64.
• 51. Sipahi, S. ve Demirel, B. (2021). Sosyal Medyadaki Beslenme ile İlgili Paylaşımların Yetişkin Bireylerin Yeme Tutum ve Davranışlarına Etkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 49(1), 57-66.
• 52. Global Web Index, (2019). The Latest Social Media Trends to Know in 2019. Erişim Adresi: https://www.gwi.com/reports/social-2019 Erişim Tarihi: 28.11.2022
• 53. İşin, V. ve Özcan, F. (2018). Kırsal Kesimdeki Bir Aile Sağlığı Merkezine Başvuran Erişkinlerin Fiziksel Aktivite Düzeylerinin İncelenmesi, Ortadoğu Tıp Dergisi, 10(3), 322-330.
• 54. Nesi, J., Wolff, J. C. and Hunt, J. (2019). Patterns of social media use among adolescents who are psychiatrically hospitalized. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 58, 635–639.
• 55. Nas, S., ve Beyhan, Y. (2021). Beden kütle indekslerine göre bireylerin diyet ürünleri kullanım durumlarının saptanması. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi, 3(3), 151-158.